Debat over de asielopvang

8 september 2022, debat – De Kamer debatteert met staatssecretaris Van der Burg (Asiel en Migratie) en minister De Jonge (Volkshuisvesting) over problemen met de asielopvang in Nederland.

Asielzoekers moesten buiten slapen in Ter Apel vanwege ruimtegebrek bij de opvang. Gemeenten en hun inwoners verzetten zich tegen nieuwe opvanglocaties. Statushouders hebben moeite om een woning te vinden. De coalitiepartijen presenteerden twee weken geleden afspraken die de asielcrisis moeten oplossen. Zo zet het kabinet in op flexwoningen. En de mogelijkheden voor gezinshereniging worden ingeperkt.

Achteraf gezien was het onverstandig om de opvanglocaties na 2017 af te bouwen, erkent Van der Burg. Ook wijst hij erop dat de asielinstroom dit jaar is toegenomen door het afzwakken van de coronapandemie. Verder zorgt de komst van tienduizenden Oekraïners ervoor dat gemeenten minder mogelijkheden hebben voor opvang van asielzoekers.

Afspraken coalitie

Een lagere asielinstroom is onderdeel van het plan. Dat is nodig, zegt Peters (CDA), want Nederland kan een beperkt aantal mensen woningen en kansen bieden. Ook de doorstroom van statushouders en uitstroom van uitgeprocedeerden moeten sneller, benadrukt Brekelmans (VVD). Met de afspraken wordt volgens hem "een stap gezet naar een oplossing zonder dat dwangmaatregelen moeten worden toegepast".

Voor de doorstroom van asielzoekers die mogen blijven, is het belangrijk dat ze snel een woning krijgen, betoogt minister De Jonge. Hij wil daarbij voorkomen dat ze andere woningzoekenden verdringen. Daarom zet hij onder andere in op het bouwen van extra flexwoningen, niet alleen voor statushouders maar ook voor andere groepen.

De erbarmelijke omstandigheden in Ter Apel zijn volgens Simons (BIJ1) het gevolg van bewuste politieke keuzes en een gebrek aan medemenselijkheid. Zij noemt het asielbeleid van het kabinet "restrictief en xenofobisch". Eerdmans (JA21) vindt juist dat de coalitiedeal niet ver genoeg gaat en vreest voor een aanzuigende werking.

Rol gemeenten

Kansrijke asielzoekers moeten eerlijk over opvangplekken in het hele land worden verdeeld, vindt Jasper van Dijk (SP). Alleen dan zal het voor gemeenten behapbaar blijven. Maak kleinschalige opvang mogelijk, stelt Van der Plas (BBB) voor, want die kan op meer draagvlak rekenen.

Gemeenten kunnen niet de luxe hebben om niet mee te werken en moeten desnoods gedwongen worden, zegt Azarkan (DENK). Podt (D66) ziet dat inmiddels meer gemeenten zich vrijwillig melden om opvang te organiseren, maar wil dwang niet uitsluiten.

Van der Burg is bezig met een wetsvoorstel dat moet leiden tot een eerlijke verdeling van de asielopvang over het land. Ook staat hij open voor kleinschaligere opvanglocaties.

Gezinshereniging

Het kabinet komt met een maatregel op het gebied van gezinshereniging. Statushouders zonder huis mogen hun gezin niet meer laten nareizen. Heeft iemand na vijftien maanden geen woning gevonden? Dan krijgen gezinsleden alsnog een visum.

Trauma's verergeren, kinderen zijn veel langer gescheiden van hun ouders en de integratie van mensen duurt langer, voorspelt Teunissen (PvdD). Zelfs de eigen juridisch adviseurs hebben het kabinet gewaarschuwd dat deze maatregel strandt bij de rechter, zegt Piri (PvdA). Kröger (GroenLinks) waarschuwt voor eindeloze rechtszaken en dwangsommen en wijst op het oordeel van de Commissie Meijers.

Koekkoek (Volt) vreest voor de Nederlandse geloofwaardigheid in de EU: je kunt Polen en Hongarije niet meer de les lezen over hun omgang met de rechtsstaat als we zelf een maatregel nemen die ingaat tegen de mensenrechten.

Ceder (ChristenUnie) vraagt om duidelijkheid van de staatssecretaris. Als het niet blijkt te kunnen binnen de kaders van de wet, dan moeten we het niet doen. Gündoğan heeft haar conclusie al getrokken: het beleid is in strijd met de Vreemdelingenwet en de Europese Gezinsherenigingsrichtlijn.

De juridische houdbaarheid is geen zekerheid, erkent Van der Burg. Maar hij houdt vast aan de tijdelijke maatregel: het zijn rotbesluiten om te nemen, maar het is noodzakelijk. De suggestie om advies aan de Raad van State te vragen wijst de staatssecretaris af: dat doet de regering bij wetsvoorstellen, niet bij het uitvoeren van beleid. Wel kan de Kamer zelf advies vragen.

Andere voorstellen

Markuszower (PVV) wil de grenzen voor alle asielzoekers en alle immigranten uit niet-westerse landen sluiten. Aangezien hij niet verwacht dat dit gaat gebeuren, stelt hij onder andere voor om de meeste asielzoekers uit Syrië terug te sturen omdat het in grote delen van dat land veilig is.

Als een van de dichtst bevolkte landen van de EU zou Nederland moeten werken met een asielquotum naar Australisch en Canadees voorbeeld, stelt Van Haga (Groep Van Haga) voor.

Bisschop (SGP) vraagt het kabinet internationaal meer steun te zoeken om EU-richtlijnen aan te passen, zodat Nederland meer vrijheid krijgt om het eigen asielbeleid vorm te geven. Dekker (FVD) verwijt de politiek "hardnekkige inactiviteit" en stelt dat internationale verdragen meer ruimte laten om massa-immigratie in te perken dan nu gebruikt wordt.

Van der Burg streeft naar het sneller terugsturen van asielzoekers die geen recht hebben op asiel in Nederland. Dat kan zijn omdat ze uit een veilig land komen, zoals Marokko, maar ook omdat ze via een ander land zijn gereisd waar ze asiel hadden kunnen aanvragen.

De Kamer stemt op 13 september over de tijdens het debat ingediende moties.

Zie ook: