Debat over bijstandsfraude door Turkse Nederlanders

6 februari 2019, debat - Hoe effectief is de aanpak van vermogensfraude in het buitenland door bijstandsontvangers? Daarover gaat het debat met staatssecretaris Van Ark (Sociale Zaken).

Een op de vijf Turks-Nederlandse bijstandsontvangers verbergt vermogen in het buitenland, zo berichtte De Telegraaf in februari 2018. Van Dijk (SP) verwoordt het algemene gevoelen in de Kamer: bijstandsfraude moet worden aangepakt, want het ondergraaft het draagvlak voor de sociale zekerheid. De Graaf (PVV) wil dat bewezen fraudeurs voor altijd worden uitgesloten van een uitkering.

Hoe groot is het probleem eigenlijk? En hoe effectief zijn de opsporing en terugvordering, vraagt Van Brenk (50PLUS). Sinds de bijstand is gedecentraliseerd naar de gemeenten is het beeld totaal versnipperd. Het ministerie van SZW werkt hard aan een landelijk overzicht, laat staatssecretaris Van Ark weten.

Misbruik opsporen: hoe doe je dat?

Bijstand uitkeren, fraude opsporen en terugvorderen. Vroeger was het een verantwoordelijkheid van de centrale overheid, nu van de gemeenten. Die worstelen daar soms mee.

Hoe zorgen we bijvoorbeeld dat de opsporingspraktijken voldoen aan het EVRM, vraagt Raemakers (D66). Renkema (GroenLinks) oppert om het College voor de Rechten van de Mens om advies te vragen.

Voor hulp bij een vermogensonderzoek in het buitenland kunnen gemeenten terecht bij het Internationaal Bureau Fraude-informatie, zegt Van Ark. Daarnaast heeft zij net een geactualiseerde handreiking online gezet, waarin gedetailleerd staat beschreven hoe gemeenten fraude kunnen voorkomen en opsporen.

Discriminatie

In 2017 moest de gemeente Tilburg onderzoek naar bijstandsfraude door Turkse Nederlanders stoppen, zo oordeelde de Centrale Raad van Beroep (CRvB). Dit bestuursrechtelijke orgaan bestempelde het onderzoek als discriminatie omdat alleen Turkse Nederlanders werden onderzocht.

Als gemeenten fraude niet meer mogen opsporen, is dat een vrijbrief voor fraudeurs, zegt Van Dijk (SP). De CRvB baseerde zich op het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, zegt De Graaf (PVV). Daarom wil hij dat Nederland daaruit stapt.

Öztürk (DENK) wijst erop dat Turkse gastarbeiders mee hebben geholpen aan de wederopbouw van Nederland na de Tweede Wereldoorlog. Nu krijgen ze volgens hem stank voor dank. Hij wil maatwerk voor deze groep bij de vermogenstoets voor de bijstand.

Opnieuw recht op bijstand

Sommige fraudeurs komen na het (terug)betalen van boetes en onterecht verkregen bijstand in zulke diepe schulden terecht dat zij meteen weer recht op bijstand hebben.

Bizar, vindt Nijkerken (VVD), want zij hebben net de boel opgelicht. Zij is blij dat het kabinet het uitgangspunt "vermogen is bezit min schuld" met een wetswijziging wil schrappen. Raemakers (D66) is kritisch: voorkom dat mensen hierdoor op straat komen te staan.

Het gevaar voor de armoedeval is een dilemma, erkent Van Ark. Zij houdt daar rekening mee bij het wijzigen van de wet.

Marokko

Vanwege de bekoelde relatie met Nederland werkt Marokko momenteel niet mee aan vermogensonderzoek, meldt Van Ark. Dat stoort Peters (CDA). Wat gaat de staatssecretaris doen om fraudeopsporing in het buitenland makkelijker te maken? Van Ark onderzoekt hoe makkelijker beslag kan worden gelegd in het buitenland, ook in Marokko.

De Kamer stemt op 12 februari over de ingediende moties.

Zie ook

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
• Kijk debatten terug via Debat Gemist