Debat over bericht dat topambtenaar OCW klokkenluider NPO in de kou heeft gezet

7 juli 2022, debat - Een topambtenaar van OCW die nauwe banden onderhield met de toenmalige NPO-bestuursvoorzitter, heeft gesproken met een klokkenluider die informatie had over misstanden bij diezelfde NPO. De Kamer debatteert over deze kwestie met minister Dijkgraaf (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) en staatssecretaris Uslu (Media).

Topambtenaar zet klokkenluider NPO in de kou, kopte BNR op 2 juni. De klokkenluider had gesproken met de Kamerleden El Yassini (VVD) en Van der Molen (CDA) over misstanden bij de NPO, met name het ontduiken van het salarisplafond voor presentatoren. Zij legden contact met toenmalig minister Slob (Media), die regelde dat er in 2020 een gesprek kwam tussen de klokkenluider en de secretaris-generaal van het ministerie.

In de BNR-podcast Koster & Van Dijk werd de zaak besproken en kwam naar voren dat er een "innige vriendschap" was tussen de secretaris-generaal en de toenmalige NPO-bestuursvoorzitter. Wat betekent dit voor de veiligheid van de klokkenluider? Is hier sprake van belangenverstrengeling? Zijn de meldingen over misstanden in een doofpot verdwenen?

Onderzoeken

De berichtgeving van BNR is voor minister Dijkgraaf aanleiding geweest om de Auditdienst Rijk (ADR) te vragen om onderzoek te doen. Los daarvan heeft het Commissariaat voor de Media aangekondigd om onderzoek te doen naar "processen bij de NPO en landelijke publieke omroepen die (de schijn van) belangenverstrengeling moeten voorkomen".

Er moet zo snel mogelijk duidelijkheid komen over wat er precies gebeurd is, zegt Sjoerdsma (D66), en daarom is het goed dat de minister besloten heeft om onderzoek te laten doen. Door de verhalen die de ronde doen, ontstaat er een lelijk beeld, stelt Werner (CDA) vast. Maar we moeten volgens haar geen conclusies trekken voor de onderzoeksresultaten bekend zijn.

De slager keurt zijn eigen vlees, zo oordeelt Van Haga (Groep Van Haga) over het onderzoek door de ADR. Die valt onder D66-minister Kaag en rapporteert aan D66-minister Dijkgraaf, terwijl de personen die onderzocht worden ook D66-lid zijn. Jansen (FVD) refereert aan bemoeienis met de NPO-documentaire over D66-leider Kaag. De NPO moet onafhankelijk en integer zijn, benadrukt Van der Plas (BBB).

Er zijn nog heel veel vragen over deze zaak, benadrukt Dijkgraaf. We moeten achterhalen wat er precies is gebeurd, welke afspraken zijn gemaakt, welke toezeggingen zijn gedaan en of de regels zijn gevolgd. De resultaten van het ADR-onderzoek daarnaar zijn medio juli bekend. Die ADR valt onder het ministerie van Financiën, zegt de minister, maar is wel volstrekt onafhankelijk

Positie klokkenluiders

Deze casus is een voorbeeld van de slechte behandeling van klokkenluiders, stellen verschillende woordvoerders vast. Omtzigt wijst op zijn initiatiefnota, bedoeld om het melden van misstanden aan te moedigen en de bescherming van klokkenluiders te verbeteren. Ook Van Strien (VVD) hecht aan een zorgvuldige omgang met klokkenluiders: die is in dit geval waarschijnlijk onvoldoende geborgd.

Iedereen die een misstand meldt, benadrukt minister Dijkgraaf, moet zich daarbij veilig voelen. Iemand die een drempel voelt binnen de eigen organisatie, kan volgens hem terecht bij het Huis voor Klokkenluiders.

Netwerkcorruptie en sensitiviteit

Er is een kleine groep mensen die elkaar door en door kent en elkaar de bal toespeelt, betoogt Bosma (PVV), wat leidt tot netwerkcorruptie. Dat vandaag in de BNR-podcast werd gemeld dat de toenmalige NPO-bestuursvoorzitter in 2017 op vakantie ging met de toenmalige staatssecretaris voor Media, is daar volgens hem een bevestiging van.

Er is een gebrek aan sensitiviteit bij de ambtelijke top en politici, denkt Kwint (SP). Misschien zijn er formeel geen regels overschreden, maar het zou voor iedereen duidelijk moeten zijn wat wel en niet integer of gepast is. Ook om de schijn van belangenverstrengeling te voorkomen.

We moeten de discussie over integriteit blijven voeren, zegt minister Dijkgraaf. Dit is belangrijk voor het vertrouwen dat burgers hebben in de overheid en de politiek.

Salarisplafond

Wat is er inhoudelijk gedaan met de meldingen van de klokkenluider? Onder anderen Mohandis (PvdA) wil weten welke maatregelen er zijn genomen om schimmige salarisconstructies bij de NPO aan te pakken.

Het Commissariaat voor de Media gaat onderzoek doen naar het financieel toezicht op de regels over het salarisplafond, zegt staatssecretaris Uslu. Ze belooft om de Kamer daarvan op de hoogte te houden.

Na het zomerreces debatteert de Kamer over de uitkomsten van de onderzoeken van de Auditdienst Rijk en het Commissariaat voor de Media.

Zie ook: