De uitspraken van president Trump over Oekraïne

18 februari 2025, debat - De Kamer debatteert met minister-president Schoof, minister Veldkamp (Buitenlandse Zaken) en minister Brekelmans (Defensie) over uitspraken van de Amerikaanse president Trump en mogelijke vredesonderhandelingen met Rusland.

Nu de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken in Saudi-Arabië spreekt met zijn Russische ambtsgenoot, staan de oorlog in Oekraïne en de toekomst van het land opnieuw hoog op de Europese politieke agenda.

Veel partijen maken zich zorgen over mogelijke Russische agressie en willen dat er meer geïnvesteerd wordt in de eigen verdediging. Ook de onzekere uitkomst van vredesonderhandelingen houden de gemoederen bezig, vooral omdat Europa en Oekraïne voorlopig niet aan tafel zitten.

Verhoudingen met de VS

Een 80 jaar lang onverbrekelijke veiligheidsalliantie met de VS staat op het spel, zegt Timmermans (GroenLinks-PvdA). Maar hij weigert de Amerikanen definitief af te schrijven, want we mogen niet vergeten dat we samen vrede, recht en welvaart mogelijk hebben gemaakt.

Ook Vermeer (BBB) ziet een nieuwe wind waaien vanuit Washington. Alle ophef verbaast hem, want we werden al jaren gewaarschuwd dat we meer aan onze eigen verdediging moesten bijdragen.

We hebben ons tot de nieuwe realiteit te verhouden, zegt de premier, maar samenwerken in de NAVO blijft cruciaal voor de veiligheid in Europa. Minister Veldkamp ziet dat Washington zich steeds meer richt op Azië en van lasten in Europa af wil. Nederland is betrokken bij gesprekken daarover, benadrukt hij.

Vredesonderhandelingen

De VS en Rusland delen op ons continent de lakens uit en houden zich niet aan verdragen, stelt Omtzigt (NSC) vast. Zij onderhandelen over vrede zonder dat Oekraïne aanwezig is. Wij moeten zorgen voor een EU-gezant aan tafel, vindt hij.

Oekraïne heeft volgens Dassen (Volt) liever geen deal dan een slechte deal. Hij wil Oekraïne ook zonder de VS steunen. Als Europa met één stem spreekt, namens 450 miljoen mensen, zit je áltijd aan tafel, denkt hij.

Schoof noemt vrede in Oekraïne keihard nodig. Maar het moet niet tegen elke prijs zijn, want een opgelegde vrede is geen duurzame vrede. Veldkamp ziet in de Europese sancties een belangrijk drukmiddel en een manier om mee te praten bij de onderhandelingen met Rusland.

Russische agressie

Poetin is de agressor en dat mogen we nooit vergeten, stelt Teunissen (PvdD). Zij vindt dat Trump de Oekraïense bevolking heeft verraden, want bij de onderhandelingen wordt nu de buit verdeeld.

Dekker (FVD) schetst dat de Koude Oorlog formeel vanaf 1990 voorbij was, maar de VS druk bleef uitoefenen en Rusland bleef uitdagen. Hij ziet een zinloze oorlog waar we ons als Nederland niet in moeten laten meeslepen.

Oekraïne houdt al drie jaar stand tegen de Russische agressie, zegt de minister-president. De oorlog gaat volgens Schoof om democratische waarden met als kern dat elk land zelf mag beslissen. We moeten Oekraïne juist nu blijven steunen en druk op Rusland houden, zodat niet met het mes op de keel onderhandeld hoeft te worden, zegt Veldkamp.

Vredesmissie in Oekraïne

De minister-president sluit niet uit dat Nederland een vredesmissie zou kunnen steunen en eraan zou kunnen bijdragen, zegt Dijk (SP). Waarom geeft hij dat aan als hij niet eens aan tafel mag zitten en geen invloed heeft op de voorwaarden?

Ook Bikker (ChristenUnie) vindt het te vroeg voor een Nederlandse deelname aan een missie, maar die zou wel onderdeel van een oplossing kunnen zijn.

Wilders (PVV) noemt een vredesmacht “prematuur”. Ook op een later moment is hij tegen het sturen van soldaten. Maar hij wil kijken naar andere mogelijke bijdragen als een missie zinvol blijkt te zijn.

De premier sluit deelname aan een missie niet vooraf uit, maar verbindt er wel voorwaarden aan, zoals een duidelijke opdracht en Amerikaanse dekking. De Kamer beslist altijd over een deelname, stelt Veldkamp, maar het is wel belangrijk dat we blijven meepraten, want anders wordt er over ons gesproken.

Investeringsnorm

De NAVO-norm is dat lidstaten 2% van hun bbp uitgeven aan defensie. Nederland voldoet daar inmiddels aan. Hoe krijgen we andere NAVO-landen mee in de uitgavenverhoging, vraagt Eerdmans (JA21) zich af. Te veel landen doen nog onvoldoende, vindt hij. En als we de norm verhogen, is Nederland dan weer het braafste jongetje van de klas?

Van Baarle (DENK) vindt het niet realistisch om een eindeloze wapenwedloop met Rusland, en indirect met China, aan te gaan. 2%, 3% of 5%, waar houdt het op?

Stoffer (SGP) noemt het signaal van bondgenoot Amerika glashelder. De SGP heeft zich altijd verzet tegen defensiebezuinigingen. Het kan niet bij 2% blijven, vindt hij.

Als alle bondgenoten aan de norm voldoen, maakt dat tientallen miljarden vrij, zegt Schoof. Hij vindt het tijd dat we de noodzaak van meer geld voor defensie onder ogen zien. Minister Brekelmans roept bij iedere NAVO-bijeenkomst collega’s ertoe op aan de 2% te voldoen. De minister merkt dat de druk toeneemt en meer landen meedoen.

Europese defensie

Yeşilgöz (VVD) wil werken aan een volwassen Europees buitenlandbeleid met investeringen in defensie. Maar landen moeten zelf verantwoordelijkheid nemen en geen gezamenlijke Europese schulden aangaan.

Bontenbal (CDA) ziet een kans om een eigen defensie-industrie op te bouwen, zeker gezien de 75 miljard die nu buiten Europa uitgegeven wordt. Kies voor een Europees leger, zegt Jetten (D66). Hij ziet dat als de beste manier om onze soevereiniteit in Europa te verdedigen.

Het opschalen van de industrie blijft de hoogste prioriteit, benadrukt Brekelmans. Maar Nederland is klein en de grote landen kijken nog te veel naar hun eigen belang.

De Kamer stemt op woensdag 19 februari over de ingediende moties.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
• Kijk debatten terug via Debat Direct