De Europese top van 20 en 21 maart

18 maart 2025, debat - De Kamer debatteert met minister-president Schoof over de vergadering van regeringsleiders in Brussel van aanstaande donderdag en vrijdag.

Hoog op de agenda van de Europese top staan veiligheidsthema's, zoals de oorlogen in Oekraïne en Gaza en investeringen in de Europese defensie.

Vanwege de onrustige politieke situatie in de wereld zal er in Brussel veel gesproken worden over de rol die Europa op het wereldtoneel kan spelen. De beëindiging van het staakt-het-vuren in Gaza en onderhandelingen tussen Trump en Poetin over een wapenstilstand in Oekraïne beheersen de gemoederen.

Speciale aandacht gaat ook uit naar het plan van de Europese Commissie om via gemeenschappelijke leningen te investeren in de Europese defensie-industrie (ReArm Europe). Een meerderheid van de Kamer erkent de noodzaak van investeringen, maar meerdere partijen hebben bedenkingen bij Europese schulden.

Trump en Poetin

Geopolitieke ontwikkelingen gaan vliegensvlug, maar de verbeterde relatie tussen Trump en Zelensky is hoopgevend, vindt Wilders (PVV). Zelfs Rusland lijkt te bewegen. Hij wil dat alles op alles gezet wordt voor een staakt-het-vuren in Oekraïne.

We hebben volgens Ouwehand (PvdD) de zware taak om zelf onze democratische rechtsstaat te beschermen nu Trump in het Witte Huis zit. We moeten Oekraïne blijven steunen in de strijd voor veiligheid en vrijheid en ons losmaken van Amerika.

Het is pijnlijk te moeten toekijken terwijl Trump en Poetin in een telefoongesprek besluiten wat er in Oekraïne en dus met ons continent gebeurt, zegt Omtzigt (NSC).

Een tijdelijk staakt-het-vuren kan een belangrijke stap zijn naar vrede, maar Europa zat niet aan tafel, zegt Schoof. Daarvoor moet Nederland ook leveren, stelt hij.

Steun aan Oekraïne

Dijk (SP) vindt het belangrijk om Oekraïne te blijven steunen en wil daar bevroren Russische tegoeden voor inzetten. Maar NAVO-landen geven nu al drie keer zo veel aan defensie uit als Rusland. Wat de SP betreft is dat genoeg afschrikking.

De oorlog in Oekraïne laat zien waartoe het regime van Poetin in staat is, zegt Yeşilgöz (VVD). Ze vindt dat we het land moeten blijven steunen en niet mogen vergeten. Hoe kunnen we de Oekraïense onderhandelingspositie versterken?

Nederland neemt deel aan de coalition of the willing, een verbond van Europese landen die Oekraïne steunen, onderstreept Schoof. Sommige landen hebben ook aangegeven militair bij te gaan dragen, maar Nederland is nog niet in dat stadium.

Europees defensieplan

Europa moet de krachten moet bundelen, vindt Vermeer (BBB). Wees ook niet naïef over uitbesteden aan de VS, want het maakt niet uit of je door de hond of de kat gebeten wordt, stelt hij. Investeer dus in een eigen Europees satellietsysteem.

Dekker (FVD) betoogt dat het Europese antwoord op Oekraïne niet militair maar diplomatiek moet zijn. Hij noemt het een "waanzinnig plan" van de Europese Commissie om grote investeringen in defensie te doen via leningen.

Er moet volgens de premier meer geïnvesteerd worden in Europese defensie om onze verplichtingen in de NAVO na te komen en onze veiligheid te waarborgen.

Gemeenschappelijke schulden

Duitsland heeft het historische besluit genomen om de schuldenpolitiek te laten varen om zichzelf en Europa te beschermen, schetst Timmermans (GroenLinks-PvdA). Hij zou het goed vinden als Nederland dat ook voor elkaar zou krijgen.

Gemeenschappelijke leningen aan landen met bewezen problemen met hun begrotingsdiscipline vindt Eerdmans (JA21) onverantwoord. We hebben dat gezien bij het coronaherstelfonds en die leningen zijn nog steeds niet afbetaald, zegt hij.

Volgens Van Dijk (SGP) lijkt erop dat Nederland toch mee gaat doen aan de plannen. Hij gaat ervan uit dat landen het geld netjes terugbetalen, maar een blik op hun financiële situatie stelt niet gerust. De SGP wil daarom strenge voorwaarden.

Schoof gaat voor tijdelijke en gerichte maatregelen. Hij wil dat er financiële waarborgen komen en dat de huidige EU-begrotingsregels overeind blijven.

Nederlandse positie in Europa

Deze tijd vraagt volgens Jetten (D66) naast militaire slagkracht, in Europa juist ook om politieke en economische daadkracht. Andere landen zijn hier serieus mee bezig, behalve Nederland, vindt hij. Daarom noemt hij de regering "blind voor wat er gebeurt in de wereld".

Bontenbal (CDA) noemt de aangenomen motie om niet mee te doen aan ReArm Europe, terwijl de premier al in Brussel was, "beschamende politiek". Nederland moet meedoen om de eigen belangen zo goed mogelijk in het pakket te krijgen, zegt hij.

Nederland sukkelt in Europa steeds verder naar achteren, stelt Bikker (ChristenUnie). Ze vindt het ondenkbaar dat onze internationale positie zo makkelijk op het spel gezet wordt. En we kennen de positie van het kabinet niet eens, zegt ze.

Gaza

Aangemoedigd door Trump zet Netanyahu de verschrikkingen tegen de Palestijnen door en Nederland doet weer slechts een oproepje, protesteert Dassen (Volt). Hij wil horen dat de premier in Brussel gaat pleiten voor sancties tegen Israël.

Palestijnen zijn hun leven niet zeker en moeten voor de zoveelste keer vluchten, gruwt Van Baarle (DENK). Waarom kan Israël dit straffeloos doen? Hij verwijt de minister-president oorlogsmisdaden niet te benoemen en geen sancties te treffen.

De premier betreurt de spiraal van ellende en verdriet die er opnieuw in Gaza is. Een terugkeer naar het staakt-het-vuren, het vrijlaten van gijzelaars en het toelaten van hulp blijven de inzet van het kabinet.

De Kamer stemt op 19 maart over de tijdens het debat ingediende moties.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort.
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
• Kijk debatten terug via Debat Direct.