De dalende vaccinatiegraad

4 april 2024, debat - Steeds meer ouders besluiten hun kinderen niet te laten vaccineren. Wat kan en moet de overheid hiertegen doen? De Kamer debatteert erover met staatssecretaris Van Ooijen (Volksgezondheid).

Kinderen kunnen via het Rijksvaccinatieprogramma (RVP) vaccinaties krijgen tegen twaalf ernstige infectieziekten, zoals de mazelen en kinkhoest. De afgelopen jaren daalde het aantal gevaccineerde kinderen. Het aantal gevallen van kinkhoest is inmiddels gestegen naar het hoogste niveau in jaren.

Actie

Paulusma (D66) maant de staatssecretaris tot actie. Het gaat om leven of dood, beklemtoont ze, maar intussen wordt er vooral veel gepraat. De staatssecretaris wijst op tien aangekondigde acties, die het vertrouwen in het RVP moeten vergroten en de informatievoorziening moeten verbeteren.

Slagt (GroenLinks-PvdA) pleit voor een inhaalaanpak, waarbij alle niet-gevaccineerden alsnog laagdrempelig de mogelijkheid krijgen tot vaccinatie. Ouders van kinderen die bewust of onbewust een vaccinatie hebben gemist, krijgen meerdere herinneringsbrieven, zegt Van Ooijen. Totdat kinderen 18 jaar zijn, kunnen ze gemiste vaccinaties altijd inhalen.

(Des)informatie

Veel ouders die hun kind niet laten vaccineren zijn geen principiële weigeraars, maar twijfelaars, zegt Jansen (NSC). Volgens haar heeft de overheid steken laten vallen bij het overtuigen van mensen van de noodzaak van vaccins. Het probleem ligt niet bij de informatievoorziening door de overheid, denkt Tielen (VVD), maar bij desinformatie van bijvoorbeeld "healthfluencers".

Desinformatie van dat soort "nepdeskundigen" bestrijd je volgens Krul (CDA) het best door elkaar stevig aan te spreken in de Tweede Kamer, op Twitter en in de huiskamer. Volgens Van Meijeren (FVD) is het juist de overheid die "aantoonbare leugens en desinformatie" over vaccinaties verspreidt.

Van Ooijen wil inzetten op de "meest zinnige en effectieve communicatievormen". Mensen kunnen bijvoorbeeld vanaf de zomer bij de Twijfeltelefoon terecht met vragen over het RVP. Zorgen over medische desinformatie op social media brengt de staatssecretaris onder de aandacht bij de Europese Commissie, die toezicht houdt op de socialmediaplatforms.

Dwang

Claassen (PVV) ziet het "dwangmatige coronabeleid" als mogelijke oorzaak van het wantrouwen in vaccinaties. Keijzer (BBB) vraagt om kwalitatief onderzoek naar oorzaken achter de gedaalde vaccinatiegraad en de mogelijke invloed van het coronabeleid daarop. 

Van Ooijen refereert aan het bestaande onderzoeksprogramma SocioVax, dat inzichtelijk moet maken waarom mensen zich wel of niet laten vaccineren. Hij erkent dat een verandering in gedragspatronen zichtbaar is na de coronatijd. Maar, voegt hij toe, dat is vooral een versterking van patronen die al bestonden.

Ouders hebben de vrijheid om te kiezen of ze kinderen wel of niet vaccineren, stelt Van Dijk (SGP). Drang en dwang passen niet bij deze vrijheid, vindt hij, goede voorlichting wel.

Geld

Er is enorm op GGD's bezuinigd, zegt Dobbe (SP), terwijl die cruciaal zijn voor een succesvol vaccinatieprogramma. Ze wil net als Bikker (ChristenUnie) weten of de GGD's voldoende middelen hebben voor de wijkgerichte aanpak die de staatssecretaris wenst.

Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van het RVP, antwoordt Van Ooijen. Er is op dit moment nog geen extra geld beschikbaar. De staatssecretaris vraagt gemeenten om creatief te zijn en te bekijken hoe ze binnen de huidige financiële kaders de vaccinatiegraad kunnen verhogen.

De Kamer stemt op 9 april over de tijdens het debat ingediende moties.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
• Kijk debatten terug via Debat Direct