Coalitiepartijen houden vast aan afschaffing referendum

20 februari 2018, wetsvoorstel - De oppositie is zeer kritisch over het voorstel van minister Ollongren (Binnenlandse Zaken) om het raadgevend referendum af te schaffen en om over de afschaffing zelf geen referendum te houden. Maar coalitiepartijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie blijven achter de intrekkingswet staan. Donderdag 22 februari stemt de Kamer over het wetsvoorstel.

Het afschaffen van het raadgevend referendum is een motie van wantrouwen van de elites tegen het volk, betoogt Bosma (PVV). Krol (50PLUS) spreekt van een blamage voor de democratie.

De intrekkingswet is volgens Özütok (GroenLinks) in strijd met de wens in de samenleving om meer inspraak te krijgen in wetgeving. Kuzu (DENK) noemt het "arrogant en regentesk" om de 70% tot 80% van de bevolking te negeren die het raadgevend referendum wil behouden.

Kuiken (PvdA) vindt het onjuist om het raadgevend referendum af te schaffen zonder evaluatie. Ook wil zij het advies van de staatscommissie parlementair stelsel afwachten. Arissen (PvdD) vindt dat de minister een instrument voor echte democratische vernieuwing vernietigt.         

Baudet (FvD) zegt het vertrouwen in minister Ollongren op omdat "zij alle vereisten van zorgvuldige wetgeving heeft geschonden bij haar overhaaste pogingen de Wet raadgevend referendum in te trekken". Zijn motie van wantrouwen wordt gesteund door PVV en PvdD.

Raad van State: referendum over afschaffing niet noodzakelijk

Er komt geen referendum over het afschaffen van het raadgevend referendum, zo heeft de minister in de intrekkingswet vastgelegd. Maar kan de regering zomaar bepalen dat de bestaande Wet raadgevend referendum niet van toepassing is op intrekkingswet? De oppositiewoordvoerders twijfelden daarover in de eerste termijn. Daarom heeft de minister de Raad van State om nader advies hierover gevraagd.

De wetgever (regering en parlement) is bevoegd om te besluiten dat er geen raadgevend referendum wordt gehouden over de intrekkingswet, betoogt de Raad van State. Of het wenselijk is om dat wel of niet te doen, is volgens het adviesorgaan een politieke vraag.

Het zou niet logisch zijn om een referendum te houden over het afschaffen van de raadgevend referendum, betoogt Ollongren. Maar de oppositiewoordvoerders overtuigt zij niet. Die wijzen onder andere op uitspraken van staatsrechtgeleerden.

  • Bosma: de minister moet gewoon de bestaande Wet raadgevend referendum uitvoeren
  • Van Raak (SP): je kunt het niet maken om een democratisch recht af te schaffen zonder dat de burgers daar iets over mogen zeggen
  • Baudet: het is onrechtsstatelijk om bij het maken van een nieuwe wet een bestaande wet te negeren

Bisschop (SGP) is voor het afschaffen van het raadgevend referendum. Dat moet dan echter wel op een staatsrechtelijk zuivere wijze gebeuren. Het niet-referendabel maken van de intrekkingswet is volgens hem juridisch effectief, maar niet juridisch netjes en ook niet juridisch heel goed. Ook wil hij dat er een goede overgangsregeling komt voor wetten die al door het parlement zijn aangenomen.

Coalitie houdt vast aan afschaffing

Het referendum doet geen recht aan de Nederlandse open democratie, vindt Koopmans (VVD). In zijn ogen is het een bot instrument, dat niet wordt gebruikt om de democratie te verbeteren maar om oppositie te voeren. Het Oekraïnereferendum laat zien dat referenda (kunnen) worden gebruikt om totaal andere onderwerpen aan de orde te stellen, constateert Van der Molen (CDA).

Het raadgevend referendum is een inbreuk op het stelsel van de representatieve democratie, zegt Van der Graaf (ChristenUnie). Zij hoopt dat het advies van de commissie parlementair stelsel betere instrumenten biedt om burgers bij het bestuur te betrekken.

De gebreken van de bestaande referendumwet zijn niet te repareren met een evaluatie, stelt Jetten (D66), omdat de status van een raadgevend referendum onhelder is. Zijn einddoel is het invoeren van een correctief bindend referendum als "noodrem op de parlementaire democratie".

Kiezers gaan er terecht van uit dat hun ja of nee bij een referendum wordt overgenomen, zegt Ollongren. Het raadgevend referendum leidt volgens haar tot teleurstelling als die verwachting niet wordt waargemaakt door de politiek. Daarom is het in haar ogen beter om het instrument af te schaffen.

Motie van wantrouwen

Meteen na afloop van het debat heeft de Kamer gestemd over de motie van wantrouwen van Baudet tegen minister Ollongren. 23 Kamerleden stemmen voor en 93 tegen. De motie is daardoor verworpen. Bekijk de stemverhoudingen in detail.

Eerste termijn

De eerste termijn van het debat was op 15 februari. Zie voor een samenvatting: Extra juridisch advies over schrappen referendumwet.

Stemmingen op donderdag 22 februari

De Kamer stemt op donderdagmiddag 22 februari over het wetsvoorstel en de ingediende moties.

Zie ook

  • Het overzicht van de laatste debatten in het kort

  • De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.

  • Kijk dit debat terug via Debat Gemist