Briefgeheim gemoderniseerd
12 april 2017, Wetsvoorstel - Artikel 13 van de Grondwet beschermt communicatie via brief, telefoon en telegraaf. Minister Plasterk (Binnenlandse Zaken) krijgt brede steun voor een modernisering van de bepaling via een techniekneutrale formulering.
Het briefgeheim staat al sinds 1848 in de Grondwet. In 1983 zijn daar het telefoon- en het telegraafgeheim aan toegevoegd. Maar technologische ontwikkelingen hebben dit achterhaald. Tegenwoordig verloopt veel communicatie via andere kanalen, zoals internet.
Modernisering van artikel 13 van de Grondwet krijgt brede steun. Koopmans (VVD) noemt de huidige formulering "hopeloos ouderwets". Het artikel is evident verouderd, stelt Plasterk vast. Wel zijn er veel vragen over de definitie en reikwijdte van begrippen.
Verkeersgegevens
Artikel 13 van de Grondwet beschermt de inhoud van communicatie, maar niet de verkeersgegevens, de metadata. Daarbij gaat het bijvoorbeeld over met wie of vanaf waar wordt gecommuniceerd.
Ook metadata kunnen privacygevoelige informatie bevatten, betogen Verhoeven (D66) en Van Raak (SP). Bruins Slot (CDA) en Özütok (GroenLinks) benadrukken dat er niet altijd een duidelijk onderscheid kan worden gemaakt tussen inhoud en verkeersgegevens.
Persoonsgegevens die af te leiden zijn uit de verkeersgegevens, vallen niet onder artikel 13 van de Grondwet, zegt Plasterk, maar in het algemeen wel onder artikel 10, dat de persoonlijke levenssfeer beschermt. Inhoudelijke verkeersgegevens, zoals het onderwerp van een mail, vallen wél onder artikel 13.
Telecommunicatie
Wat valt er precies onder "telecommunicatie"? Voor veel woordvoerders is dat niet helemaal duidelijk.
- Bruins Slot: valt de cloud er ook onder?
- Van der Staaij (SGP): is het begrip telecommunicatie toekomstbestendig?
- Bosma (PVV): dekt het begrip alle communicatiemiddelen?
- Verhoeven: valt communicatie door apparaten (internet of things) eronder?
Opslag van data valt in het algemeen niet onder artikel 13 van de Grondwet, zegt de minister, maar mogelijk wel onder artikel 10. Opslag in de cloud voor het transport valt wél onder artikel 13.
Nationale veiligheid
De nationale veiligheid kan voor de overheid reden zijn om inbreuk te maken op het communicatiegeheim. Een goede zaak, vindt Koopmans: de staat moet ons beschermen tegen terroristen en andere kwaadwillenden.
Zal de overheid niet te gemakkelijk een beroep doen op "nationale veiligheid" om het communicatiegeheim te schenden? Van Raak bepleit een rechterlijke toets. Ook Van der Staaij wil niet dat het begrip te veel wordt opgerekt. Baken het daarom duidelijker af, zegt Özütok. Bosma vreest dat "nationale veiligheid" kan worden gebruikt om de vrijheid van meningsuiting in te perken.
Verhoeven wil aan artikel 13 toevoegen dat de overheid alleen mag inbreken op het brief- en telecommunicatiegeheim "indien dit in een democratische samenleving noodzakelijk is". Maar Van der Staaij, Bruins Slot en de minister vinden dat deze formulering niet past in de systematiek van de Grondwet.
De Kamer stemt op 18 april over het wetsvoorstel en de ingediende moties.
Zie ook:
- Het overzicht van de laatste debatten in het kort
- De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.