Begroting Volksgezondheid, Welzijn en Sport afgerond

20 oktober 2022, begroting - De ministers Kuipers (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) en Helder (Langdurige Zorg en Sport) en staatssecretaris Van Ooijen (Jeugd en Preventie) reageren op vragen van de woordvoerders over hun begroting.

Nederland heeft goede zorg, benadrukt Kuipers, en dat is iets om zuinig op te zijn. Maar tegelijkertijd worden we op onderdelen ingehaald door andere landen en zijn er zaken die beter kunnen. Daarom is een integrale aanpak nodig.

Zorgakkoord en passende zorg

Veel experts hebben kritiek op het Integraal Zorgakkoord, betoogt Van Houwelingen (FVD), vooral omdat het leidt tot een doorgeschoten concentratie van zorg. Is dit wel de goede weg? Kuipers denkt van wel. Hij erkent dat er kritiek is, maar er is ook brede steun.

Passende zorg is een mooi uitgangspunt, zegt Pouw (JA21), maar hoe voorkomen we dat financiële motieven de overhand krijgen? Belangrijk is dat zorgprofessionals samen met de patiënt bepalen wat passende zorg is, zegt Kuipers. Het gaat om de juiste zorg op de juiste plek en om gezondheid in plaats van ziekte.

Farmaceutische industrie en patenten

De ontwikkeling van geneesmiddelen zou een publiek goed moeten zijn, vindt Hijink (SP), die de macht van farmaceutische bedrijven wil inperken. Die bedrijven dienen niet per se het publieke belang, zegt Ellemeet (GroenLinks), maar richten zich op het maken van winst. Van Haga (Groep Van Haga) hecht aan de soevereiniteit van Nederland op het gebied van geneesmiddelen.

Soms worden prijzen gevraagd die niet in verhouding staan tot de productie- en ontwikkelingskosten, erkent Kuipers. Hij wil in internationaal verband betere afspraken maken, bijvoorbeeld over patenten voor medicijnen.

Sekse en gender

Is er wel voldoende aandacht voor aandoeningen die specifiek zijn voor vrouwen? Paulusma (D66) heeft daar twijfels over en ziet een rol weggelegd voor minister Kuipers om dit meer op de agenda te zetten. Die vult zijn rol als "ambassadeur" in door het onderwerp te bespreken in koepels van beroepsgroepen en met maatschappelijke organisaties.

Er zijn lange wachtlijsten in de transgenderzorg, stelt Simons (BIJ1) vast. Geven zorgverzekeraars hier wel voldoende prioriteit aan? Ondanks uitbreiding van de capaciteit blijven de wachtlijsten lang, erkent Kuipers. Voor het einde van het jaar komt de kwartiermaker transgenderzorg met een advies.

Toegankelijkheid

De combinatie van stijgende vraag naar zorg en tekorten op de arbeidsmarkt zorgt voor knelpunten, benadrukt minister Kuipers. Niet alle zorg kan altijd overal geleverd worden en zorgverleners moeten ontzorgd worden. Dat vraagt om actie: regeldruk omlaag, gegevens makkelijker uitwisselen, basiszorg beter organiseren, goede samenwerking in ketens en regio's en goed inzicht in beschikbare capaciteit.

De toegang tot zorg is niet meer vanzelfsprekend, zegt Agema (PVV): niet alle mensen kunnen hun eigen risico en eigen bijdrage betalen. Dit blijkt volgens haar ook uit een publicatie van de NZa. De regering doet veel om de stijgende kosten van levensonderhoud te compenseren, zegt Kuipers, maar dat neemt niet alle problemen weg.

In de geestelijke gezondheidszorg (ggz) zijn er lange wachtlijsten. Bikker (ChristenUnie) wil dat er meer aandacht komt voor wachtlijstbemiddeling, ook voor mensen die daar niet zelf om vragen. Bevers (VVD) denkt dat overbruggingszorg mensen op de wachtlijst kan helpen. In dat licht wijst minister Helder op initiatieven als Lekker in je vel en de WachtVerzachter

We moeten meer doen om mensen met een beperking te laten deelnemen aan de samenleving, betoogt Werner (CDA), op zo'n manier dat men het echt gaat voelen. Minister Helder wil dat doen op basis van het VN-Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap. Het resultaat zou moeten zijn dat iedereen echt kan meedoen, zegt Westerveld (GroenLinks).

Regeldruk

De hoge regeldruk in de zorg kost in totaal 25 miljard, zegt Van den Berg (CDA). Zij spoort de minister aan om haar tanden daarin te zetten en vraagt ook om zaken meer te uniformeren en standaardiseren. Kom met een overzicht van regels die afgeschaft kunnen worden, vraagt Van der Plas (BBB), en geef aan wat dit dan oplevert.

In het Integraal Zorgakkoord is afgesproken om de administratieve tijdsbesteding van zorgverleners met 5 procentpunt te verminderen in 2025, zegt Helder. Maar er zijn wel grote verschillen tussen beroepsgroepen en instellingen.

Van der Staaij (SGP) deelt de wens om de regeldruk te verminderen. Maar hij wijst er ook op dat regels vaak een doel hebben, bijvoorbeeld het geven van meer inzicht in wachtlijsten. Dit is inderdaad een dilemma, zegt minister Helder.

Uit onderzoek blijkt dat veel regels van zorgverleners en -organisaties zelf komen, zegt Den Haan (Fractie Den Haan). Minimaal 60% wordt binnen de organisatie bedacht, reageert minister Helder.

Ouderen

Komt het goed met de ouderenzorg? Minister Helder begrijpt de zorgen over personeelstekorten en huisvesting. Met het programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO) wil zij hierop inspelen.

Verschillende woordvoerders vragen naar het aantal plekken in verpleeghuizen. De wachtlijsten zijn lang en er wordt onvoldoende gebouwd. Maar lang niet alle mensen willen naar een verpleeghuis, benadrukt Helder, bijvoorbeeld omdat ze daar niet met hun partner kunnen wonen.

Pak de regie, vraagt Sahla (D66), en zorg ervoor dat gemeenten met woon-zorgvisies komen. Helder gaat zoeken naar hybride vormen om wonen en zorg te combineren. Daarbij wil ze samenwerken met gemeenten maar ook met woningbouwcorporaties.

Preventie

Het streven naar een Rookvrije Generatie wordt breed gedragen, zegt staatssecretaris Van Ooijen, maar met de huidige maatregelen halen we de doelen niet. Daarom worden er extra stappen gezet: een verbod op online verkoop, op verkoop in supermarkten en op smaakjes voor e-sigaretten. Van Baarle (DENK) vraagt om ook het gebruik van snus te ontmoedigen.

Bedrijven die zich met voeding bezighouden, produceren zowel gezonde als ongezonde producten, zegt Van Ooijen. De staatssecretaris ziet de overlegtafel overgewicht als een goede manier om met hen in gesprek te blijven. Maar Van Esch (PvdD) is er niet van overtuigd dat dit iets gaat opleveren.

Sporten en bewegen moet een significant onderdeel worden van het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA), benadrukt Tielen (VVD). Er zijn doelen om mensen meer te laten bewegen, zegt staatssecretaris Van Ooijen, maar daar kan nog een tandje bij.

Mohandis (PvdA) vraagt naar het breder inzetten van mondzorgcoaches bij consultatiebureaus. Preventieve mondzorg is belangrijk, erkent minister Kuipers. Hij komt binnenkort met een brief over dit onderwerp.

De eerste termijn van het debat over de begroting vond plaats op 18 oktober. De Kamer stemt op 1 november over de tijdens het debat ingediende moties en in de week van 6 december over de begroting.

Zie ook: