Begroting Sociale Zaken en Werkgelegenheid afgerond

28 november 2024, begroting - De Kamer debatteert met minister Van Hijum (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) en staatssecretaris Nobel (Participatie en Integratie) over de begroting van hun ministerie voor 2025.

Van Hijum betoogt dat het belangrijk is dat mensen voldoende perspectief hebben, voor zichzelf maar ook voor hun kinderen. Het gaat om sociale samenhang en het tegengaan van een tweedeling. Tussen mensen met en zonder toegang tot scholing, met en zonder verzekering tegen arbeidsongeschiktheid, met en zonder een goed pensioen.

Bestaanszekerheid

Adequate inkomensondersteuning, begrijpelijkheid en meer werken moet lonen. Dit zijn voor de minister belangrijke uitgangspunten bij het vereenvoudigen van het stelsel van belastingen, sociale zekerheid en toeslagen. Welzijn (NSC) vraagt hem om bij deze hervorming in kaart te brengen wat nodig is voor een dekkend sociaal minimum.

Het principe dat werken moet lonen en de marginale druk hangen met elkaar samen, zegt Aartsen (VVD), maar zijn niet hetzelfde. Hij spoort de minister aan om voor beide zaken aandacht te houden. De Jong (PVV) vraagt om duidelijk te benoemen wat het kabinet doet voor de werkende middenklasse, de hardwerkende Nederlander die vroeg op staat, in de file staat en niet altijd goed kan rondkomen.

Het kabinet heeft oog voor alle groepen, verzekert Van Hijum. Maar we zijn er niet alleen voor de 9 miljoen werkenden, benadrukt hij, maar voor alle 18 miljoen Nederlanders.

Chronisch zieken krijgen ondersteuning op basis van de Participatiewet. Maar dit is vaak onvoldoende, zegt Ceder (ChristenUnie), waardoor ze in de problemen komen. Hij vraagt de regering daarom te bezien of deze groep op een andere manier geholpen kan worden.

Voor de bestaanszekerheid en koopkracht van mensen met een flexcontract is het belangrijk dat ze een vast contract krijgen, betoogt Patijn (GroenLinks-PvdA). Daarom wil ze als doelstelling vastleggen dat in 2028 minimaal 70% van de werkenden een vast contract heeft.

Minimumjeugdloon

Het minimumjeugdloon zou in stappen verhoogd moeten worden, vindt Dassen (Volt). Een eerste stap kan zijn om het voor 18 jaar op 70%, voor 19 jaar op 80% en voor 20 jaar op 90% van het minimumloon voor volwassenen vast te stellen. Ook Saris (NSC) wil dat er scenario's worden uitgewerkt voor een stapsgewijze verhoging.

Er loopt al een verkenning naar het minimumjeugdloon, zegt Van Hijum, die in het voorjaar wordt afgerond. Op basis daarvan wil hij bezien of aanpassing van het minimumjeugdloon verstandig en wenselijk is.

Arbeidsmarkt en participatie

Er zijn grote tekorten op de arbeidsmarkt, stelt Vijlbrief (D66) vast. Een belastingvoordeel voor mensen die minimaal drie dagen per week werken, kan volgens hem een stimulans zijn om meer te gaan werken.

Van Hijum begrijpt het idee van Vijlbrief, maar er is geen geld voor. Wel komt hij nog met een brief over het verhogen van de arbeidsparticipatie. Flach (SGP) plaatst daar kanttekeningen bij en vraagt zich af wat dit netto oplevert. Hij waarschuwt dat het stimuleren van betaalde arbeid ertoe kan leiden dat er minder tijd wordt besteed aan mantelzorg en vrijwilligerswerk.

Goede en gratis of goedkope kinderopvang kan ouders helpen om meer uren te gaan werken, zegt de staatssecretaris. Maar daarvoor is het nodig om het personeelstekort in de sector aan te pakken.

Het is belangrijk dat iedereen mee kan doen in de samenleving, zegt Nobel, bij voorkeur in een reguliere baan. Bij de herziening van de Participatiewet wil hij specifiek kijken naar de positie van jonggehandicapten en mensen met een beperking. Het is belangrijk om de bureaucratie voor deze groep te verminderen, benadrukt Lahlah (GroenLinks-PvdA). Ook wil ze dat de staatssecretaris de regie neemt bij het afsluiten van een nieuwe cao.

Het Actieplan arbeidsmarktdiscriminatie loopt door tot 2025. Maar er is blijvende aandacht nodig voor dit onderwerp, vindt Ergin (DENK). Hij vraagt de regering daarom om het actieplan te continueren.

UWV

Er zijn fouten gemaakt in de berekening van WIA-uitkeringen, erkent Van Hijum, en dat treft kwetsbare mensen. Hij wil voorkomen dat dit in de toekomst weer gebeurt. Daarom werkt het UWV aan een verbeterplan en kijkt de minister naar aanpassingen van het stelsel.

Worden te hoge uitkeringen teruggevorderd? Mensen die niet konden weten dat ze te veel ontvingen, mogen niet de dupe worden van fouten van de overheid, zegt Van Hijum. Maar hij sluit niet uit dat uitkeringen verlaagd worden.

Van Kent (SP) wil dat uitkeringsgerechtigden voldoende tijd krijgen om zich aan te passen. Als het uitkeringsbedrag omlaaggaat, zou dat wat hem betreft pas na zes maanden mogen gebeuren. Ook zouden mensen hun uitkering niet volledig kwijt mogen raken.

300 tot 500 UWV-medewerkers zullen aan de hersteloperatie gaan werken. Van Dijk (CDA) heeft daarbij grote bedenkingen bij: kan het UWV dan nog wel zijn normale taken goed uitvoeren? Voor herstel van het vertrouwen is het belangrijk dat de primaire processen goed verlopen, zo sluit Rikkers (BBB) zich daarbij aan. Maar Van Hijum denkt dat het lastig is om mensen van buiten aan te trekken die de juiste expertise hebben.

Zzp'ers

Er is veel onrust bij zzp'ers en opdrachtgevers over het handhaven op schijnzelfstandigheid, stelt Boon (PVV) vast. Hij spoort de regering aan om te zorgen voor een "zachte landing".

Het debat over de begroting van Sociale Zaken en Werkgelegenheid begon op 27 november met de inbreng van de woordvoerders. De Kamer stemt op 3 december over de tijdens het debat ingediende moties en op 5 december over de begroting.

Zie ook:

Het overzicht van de laatste debatten in het kort.
De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
Kijk debatten terug via Debat Direct.