Begroting Justitie en Veiligheid afgerond

21 november 2024, begroting - De Kamer debatteert met minister Van Weel (Justitie en Veiligheid) en de staatssecretarissen Coenradie (Justitie en Veiligheid) en Struycken (Rechtsbescherming) over de begroting van hun ministerie voor 2025.

Onze democratische rechtsstaat heeft bescherming nodig, zegt Van Weel, maar moet ook bescherming bieden. Aan het vertrouwen in de rechtsstaat wil hij werken door goedwillende mensen te stimuleren om een rol daarin te pakken.

Politie

Wat kunnen burgers op langere termijn voor hun onlineveiligheid van de politie verwachten? Six Dijkstra (NSC) vraagt om een stip op de horizon. Criminaliteit op internet gaat vaak over grenzen heen, zegt de minister. Daarom is het belangrijk om op Europees niveau zaken goed te regelen. Ook moeten de opsporingsdiensten zich aanpassen, onder andere door het opleiden van digitale politieagenten.

Het inschakelen van derde partijen kan helpen om politieopleidingen te versnellen en verbreden en de inzet van stagecoaches uit te breiden, betoogt Aardema (PVV). De minister reageert daar positief op.

Relschoppers zijn beter georganiseerd en voorbereid op confrontaties, stelt Michon (VVD) vast. Daarom wil ze laten onderzoeken of de uitrusting en de gewelds- en verdedigingsmiddelen van de ME kunnen worden uitgebreid.

Politiemensen maken zich zorgen over het datalek bij de organisatie, zegt Boswijk (CDA). Wat doet de minister om hen gerust te stellen? Het personeel wordt goed geïnformeerd, verzekert Van Weel. Het grootste gevaar is volgens hem dat buitgemaakte gegevens worden gebruikt voor het sturen van phishingmails.

Georganiseerde criminaliteit

Het is belangrijk om criminelen in hun portemonnee te raken, zegt de minister. Het is de bedoeling om afgepakt crimineel vermogen terug te geven aan de samenleving. En dat gebeurt ook, bijvoorbeeld door de opbrengst van een verkocht crimineel pand te gebruiken om jongeren aan scholing en werk te helpen.

Het is goed dat de regering drugsgebruik wil tegengaan, zegt Van Dijk (SGP). Maar dan zouden we ook moeten stoppen met het experiment gesloten coffeeshopketen, want dat normaliseert drugsgebruik. De minister wil dit echter voortzetten en na afloop ervan met een visie komen.

Ngo's die mensen op de Middellandse Zee oppikken, laten zich in met criminele netwerken en werken zo mee aan mensensmokkel en mensenhandel, zegt Van Dijk (PVV). Maar voor Van Weel gaat die conclusie te ver: er zijn veel grijstinten.

Seksueel en huiselijk geweld

Coenradie wil zich, ook in het licht van eigen ervaringen, inzetten voor vrouwen en meisjes die zich onveilig voelen, thuis of op straat. De inwerkingtreding van de Wet seksuele misdrijven op 1 juli beschouwt ze als een belangrijke mijlpaal.

De staatssecretaris is positief over de initiatiefnota van Mutluer (GroenLinks-PvdA) over femicide, maar steunt haar wens om extra geld vrij te maken niet. Er zijn namelijk al middelen beschikbaar voor het plan van aanpak Stop femicide!

Stel een nationaal coördinator huiselijk geweld en kindermishandeling aan, oppert Van der Werf (D66). Die kan ervoor zorgen dat organisaties die te maken krijgen met meldingen van huiselijk geweld, adequaat en tijdig actie ondernemen.

Teunissen (PvdD) wil dat er 2 miljoen euro beschikbaar komt voor het versterken van meldpunt 144 voor dierenmishandeling. Regelmatig leidt een melding bij 144 ook tot het ingrijpen bij huiselijk geweld of kinderverwaarlozing.

Gevangeniswezen

Het vertrouwen in de rechtsstaat erodeert als veroordeelden hun straf niet kunnen uitzitten, zegt Coenradie, of vroegtijdig op straat worden gezet. Het capaciteitstekort wordt veroorzaakt door te weinig personeel en te weinig cellen. Dit is een erfenis uit het verleden, zegt Helder (BBB), die blij is dat de staatssecretaris het probleem wil aanpakken.

De staatssecretaris is heel positief over het voorstel van Ellian (VVD) om 20 miljoen vrij te maken voor een licht beveiligde afdeling met 50 tot 100 plekken voor zelfmelders met een korte gevangenisstraf. Maar omdat er geen financiële ruimte voor is, moet ze het toch afwijzen.

Rechtsstaat

Lahlah (GroenLinks-PvdA) hoort mooie woorden van de bewindslieden over de rechtsstaat, maar wijst ook op het rapport van de Nederlandse orde van advocaten dat juist heel kritisch is over de rechtsstatelijkheid van de kabinetsplannen. Bovendien lopen de bezuinigingen op organisaties die belangrijk zijn voor de rechtsstaat op, stelt Sneller (D66) vast.

Het is goed dat de orde naar de rechtsstaat kijkt, zegt Struycken, maar het rapport is prematuur. Veel hangt namelijk af van hoe de plannen worden uitgewerkt.

Komt er extra geld beschikbaar om de toegang tot een sociaal advocaat goed te regelen? Veel mensen hebben nu gewoon geen rechtsbescherming, betoogt Van Nispen (SP), omdat de vergoedingen voor sociaal advocaten veel te laag zijn. Het gaat niet alleen om geld, zegt Struycken: er moet veel meer gebeuren om de problemen in de sociale advocatuur op te lossen.

Kwetsbare mensen kunnen in de knel komen door verkeersboetes, zegt Palmen (NSC), vooral door de hoge incassokosten. Daarom stelt ze voor om geld vrij te maken om deze kosten omlaag te brengen.

Racisme en antisemitisme

Waarom is er een antisemitismecoördinator naast een discriminatiecoördinator, die bovendien onder verschillende ministeries vallen? Tseggai (GroenLinks-PvdA) laakt de versnippering in het beleid. De twee nationaal coördinatoren komen voort uit verschillende moties van de Kamer, antwoordt Van Weel.

De pakkans bij antisemitisme is zeer laag, stelt Eerdmans (JA21) vast. Daarom oppert hij om lokagenten in te zetten. De minister wil dit onderzoeken, maar het is wel een zwaar middel waar een officier van justitie toestemming voor moet geven.

De islamitische gemeenschap maakt zich in toenemende mate zorgen over de veiligheid, stelt El Abassi (DENK) vast, vooral doordat het aantal incidenten gericht op moslims toeneemt. Hij vraagt de regering daarom om zich in te zetten voor de veiligheid en bescherming van deze groep.

Kansspelbeleid

De Kamer had de wet die online gokken legaliseerde nooit moeten aannemen, vindt Ceder (ChristenUnie). Mensen zijn hierdoor in de schulden terechtgekomen en het heeft ontwrichtende gevolgen gehad voor gezinnen.

Een ruime Kamermeerderheid heeft de wet destijds aangenomen, stelt Struycken vast. Nu wordt er anders over gedacht, met name over gokverslavingspreventie.

Het debat over de begroting van Justitie en Veiligheid begon op 20 november met de inbreng van de woordvoerders. De Kamer stemt op 26 november over de tijdens het debat ingediende moties en in december over de begroting.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort.
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
• Kijk debatten terug via Debat Direct.