Begroting Justitie en Veiligheid afgerond

17 november 2022, begroting - Minister Yeşilgöz, minister Weerwind en staatssecretaris Van der Burg van het ministerie van Justitie en Veiligheid reageren op vragen van de Kamer over hun begroting.

De bewindspersonen gaan in op verschillende bedreigingen voor de rechtsstaat en de veiligheid in Nederland, zoals maatschappelijke onrust, capaciteitsproblemen bij de politie, drugscriminaliteit en achterstanden bij de rechtbank.

Maatschappelijke onrust en democratie

Minister Yeşilgöz spreekt over het wantrouwen in de overheid, het gevoel van burgers niet gehoord te worden en de boosheid over ongelijkheid in de samenleving. Dat leidt, onder andere door uitspraken van politici, tot maatschappelijke onrust, bedreigingen en druk op de parlementaire democratie.

Hoe kunnen de grenzen van de rechtsstaat bewaakt worden zonder dat de vrijheid van meningsuiting wordt ingeperkt, wil Knops (CDA) weten. Van der Staaij (SGP) vraagt zich af of de overheid genoeg instrumenten heeft om op te treden tegen bedreigingen via sociale media. Het is niet aan de regering om uitspraken te doen over de strafbaarheid van uitspraken van parlementariërs, vindt Van Meijeren (FVD).

De politiek bepaalt de kaders, maar in onze rechtsstaat kunnen alleen het OM en de politie actie ondernemen tegen bedreiging en mogelijk strafbare uitspraken, antwoordt Yeşilgöz. Het kabinet bereidt momenteel extra wetgeving voor om antidemocratische politieke partijen te kunnen verbieden. Sneller (D66) vraagt om haast te maken met deze wet en wil dat het kabinet komt met een tussenoplossing om op te kunnen treden.

Politie

De druk op de politiecapaciteit is groot, erkent Yeşilgöz, mede door de krappe arbeidsmarkt. We vragen "onwijs veel" van onze politiemensen.

Politie en zorg werken nog onvoldoende samen, stelt Mutluer (PvdA), bijvoorbeeld bij overlast door personen met verward gedrag. Er is veel winst te behalen door politie en hulpverleners samen naar ggz-patiënten te sturen, denkt Yeşilgöz, om te voorkomen dat een situatie escaleert.

Van der Werf (D66) wil weten waaruit de extra aandacht voor de zedenrecherche blijkt. Zij ziet geen extra middelen terug op de begroting. Simons (BIJ1) denkt dat meer overheidsinzet op gedragsverandering bij mannen zedendelicten kan voorkomen. Geld is niet altijd het enige knelpunt, zegt Yeşilgöz: je moet zedenspecialisten opleiden en dat kost tijd. Zij wijst erop dat het kabinet dit jaar een regeringscommissaris seksueel overschrijdend gedrag heeft aangesteld.

Zolang ik minister van JenV ben, is het politie-uniform neutraal, benadrukt Yeşilgöz. Daarmee reageert ze op de discussie of politieagenten een hoofddoek of keppeltje zouden moeten kunnen dragen. Azarkan (DENK) maakt hieruit op dat de minister aftreedt als een politieke meerderheid vóór is. Dat is volgens Yeşilgöz niet aan de orde.

Politieagenten met PTSS voelen zich in de steek gelaten door de korpsleiding en het ministerie, stelt Van der Plas (BBB). Yeşilgöz antwoordt dat er erkenning is voor het leed van deze agenten en dat daarvoor ook geld is vrijgemaakt.

Criminaliteit en nationale veiligheid

Afpersing, liquidaties, vergismoorden en drugskartels. Ons land gaat meer en meer gebukt onder de georganiseerde criminaliteit, waarschuwt minister Yeşilgöz. Zij beschouwt de strijd tegen de georganiseerde misdaad als "haar grootste opdracht".

Nederland staat volgens Helder (PVV) bekend om het "milde strafklimaat". Hogere straffen zouden ons land minder aantrekkelijk moeten maken voor criminelen. Ephraim (Groep Van Haga) stelt een maatschappelijke dienstplicht voor om kwetsbare jongeren die vatbaar zijn voor criminaliteit op het rechte pad te houden.

Vergeet de gebruikers van drugs niet, zegt Kuik (CDA), want zij houden deze criminaliteit in stand. Yeşilgöz werkt samen met de staatssecretaris van VWS om te laten zien wat de gevolgen zijn van drugsgebruik, zowel voor de gezondheid als voor de samenleving.

Michon (VVD) wenst een betere aanpak van corrupte ambtenaren, naar aanleiding van berichten over infiltratie door criminelen in het overheidsapparaat. Yeşilgöz zal hierop ingaan in haar voortgangsrapportages aan de Kamer.

De minister kan Nederland niet veilig houden zolang we geen asielstop instellen, stelt Markuszower (PVV). Alleen het sluiten van "de poorten van Nederland" zou misdrijven door asielzoekers kunnen voorkomen.

Rechtsbescherming

Nederland heeft een van de meest geavanceerde rechtssystemen ter wereld, maar verbetering van de rechtsbescherming gaat tijd kosten, erkent minister Weerwind. Er wordt structureel 155 miljoen euro extra geïnvesteerd in de rechtspraak, maar achterstanden zijn niet zomaar weggewerkt.

Van Nispen (SP) maakt zich zorgen over de toekomst van de sociale advocatuur. Moeten de tarieven, onder meer vanwege de hoge inflatie, omhoog? Weerwind wil daar nu geen toezegging over doen.

Gevangenissen

Ellian (VVD) denkt dat criminelen die nu in andere gevangenissen zitten in de extra beveiligde inrichting (ebi) thuishoren, maar vreest dat de ebi-locatie in Vught daar niet op toegerust is. De zwaarste criminelen verdienen het om onder het ebi-regime te vallen, benadrukt minister Weerwind. De minister bekijkt of de huidige criteria op basis waarvan gevangenen worden geplaatst toereikend zijn en wat er geleerd kan worden van de Verenigde Staten en Scandinavië.

Sekswerk en mensenhandel

Bikker (ChristenUnie) roept op om meer vaart te maken met de Wet regulering prostitutie. Deze wet moet misstanden in de prostitutiebranche pakken. Staatssecretaris Van der Burg vindt het ook lang duren, maar benadrukt dat de wet op draagvlak moet kunnen rekenen en dat er daarom veel overleg nodig is. De staatssecretaris werkt momenteel ook aan een aanpak tegen mensenhandel.

De eerste termijn van het debat over de begroting vond plaats op 15 november. De Kamer stemt op 22 november over de tijdens het debat ingediende moties en in de week van 6 december over de begroting.

Zie ook: