Begroting Justitie en Veiligheid afgerond

25 november 2021, begroting - De ministers Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) en Dekker (Rechtsbescherming) en staatssecretaris Broekers (Justitie en Veiligheid) reageren op de inbreng uit de eerste termijn.

Corona

Grapperhaus hekelt het geweld dat tijdens coronaprotesten is gebruikt: het is weerzinwekkend dat explosieven en stenen worden gegooid naar mensen die zich dagelijks inzetten voor de maatschappij.

Rond de coronaprotesten is vermenging ontstaan tussen rechtsextremisme en andere uitingen van anti-overheidssentimenten, stelt Grapperhaus vast. Van der Werf (D66) wijst erop dat ook veel kleinere gemeenten te maken hebben met rechtsextremisme. Welke hulp krijgen zij? De minister antwoordt dat de NCTV en de expertise-unit ondersteuning bieden.

Drugscriminaliteit

Met het op klaarlichte dag vermoorden van onschuldige mensen geven drugscriminelen het signaal af dat ze zich onaantastbaar wanen, zegt Grapperhaus. De aanpak van dit probleem vraagt een lange adem, beklemtoont Van der Staaij (SGP).

In 2022 komt er 524 miljoen extra beschikbaar om de georganiseerde criminaliteit aan te pakken. Maar hoe wordt dat bedrag verdeeld? Voor Sneller (D66) is dat nog onduidelijk. Grapperhaus belooft om dit in een brief verder uit te werken.

Net als de minister pleit Michon (VVD) voor een combinatie van preventie en stevige repressie. In dat verband vraagt ze aandacht voor de Rotterdamse "patseraanpak". Ook wil ze dat jonge drugsrunners al met kleinere hoeveelheden op zak kunnen worden aangepakt voor drugshandel.

Ook de gebruiker is een schakel in de keten, zegt Kuik (CDA). Zij wil dat gemeenten meer handhaven en boetes uitschrijven voor drugsbezit. Er zou volgens haar een maatschappelijke discussie moeten komen over de gevolgen van drugsgebruik.

We weten dat veel cocaïne binnenkomt met de invoer van exotisch fruit via de haven van Rotterdam, zegt Ephraim (Groep Van Haga). Waarom doen we daar dan niet meer tegen? Hij pleit voor hogere straffen voor drugscriminaliteit.

Laten we geen zaken onder het tapijt duwen omdat erover praten racistisch zou zijn, benadrukt Eerdmans (JA21). Er is een Turkse maffia actief, zegt hij, en de mocromaffia is een bekend fenomeen.

Gegevensdeling, privacy en digitalisering

Het delen van gegevens kan belangrijk zijn voor het bestrijden van zware criminaliteit en terrorisme. Maar de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) is kritisch over de een wet die dit makkelijker moet maken.

We moeten leren van de toeslagenaffaire, zeggen Kathmann (PvdA) en Azarkan (DENK), en ervoor zorgen dat de randvoorwaarden goed geregeld zijn. Grapperhaus beaamt dat, maar vindt ook dat privacy geen schild voor criminelen mag worden.

Er moet stevig toezicht zijn, zegt Koekkoek (Volt). Zij suggereert dat meer budget en ruimere bevoegdheden voor toezichthouders als de AP, de TIB en de CTIVD de kans op fouten verkleint.

Palland (CDA) wijst op het Centrum voor Veiligheid en Digitalisering, een initiatief van Saxion Hogeschool, Universiteit Twente en de Politieacademie. Kijk of daarbij kan worden aangehaakt, vraagt ze, zodat kennis en expertise worden opgebouwd.

Vog

Is de verklaring omtrent het gedrag (vog) geen belemmering voor jongeren om uit de criminaliteit te komen en een gewone baan te krijgen? Ellemeet (GroenLinks) wijst op voorbeelden waarbij jongeren geen vog kregen.

Slechts in een beperkt aantal gevallen wordt geen vog verstrekt, antwoordt minister Dekker. Het gaat volgens hem dan meestal om zware delicten die relatief kort geleden zijn gepleegd. Voor veel banen is een vog bovendien niet noodzakelijk.

Politie

Demografische ontwikkelingen zorgen voor een verhoogde uitstroom bij de politie, stelt Den Haan (Fractie Den Haan) vast. Zij wil dat er een plan van aanpak komt om het capaciteitsprobleem op te lossen.

Het is lastig om de capaciteit van de politie uit te breiden op het moment dat veel agenten met pensioen gaan, erkent Grapperhaus. Er is daarom geld vrijgemaakt voor zijinstroom en het uitbreiden van de Politieacademie.

De basis, het politieonderwijs, is niet op orde, denkt Van Nispen (SP). Hij vreest dat de kwaliteit onvoldoende is: wat voor politie hebben we over vijf of tien jaar?

Simons (BIJ1) vraagt aandacht voor diversiteit bij de politie. Dit is iets wat we bottom-up moeten veranderen, zegt Grapperhaus. Maar Simons zet daar vraagtekens bij: ook vanuit de top moet diversiteit worden uitgedragen, omdat men daar de beslissingen neemt en de cultuur kan veranderen.

Bestrijding antisemitisme

Op 1 april 2021 is voor een jaar een Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding (NCAB) aangesteld. Bisschop (SGP) en Bikker (ChristenUnie) willen dat dit wordt verlengd. Het onderbrengen van de NCAB bij de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme (NCDR) vinden ze geen goed idee.

Grapperhaus wil de NCAB structureel financieren. Wel denkt hij dat die kan samenwerken met de NCDR, bijvoorbeeld door kennis te delen.

Toeslagenaffaire

De toeslagenaffaire heeft het vertrouwen in de overheid aangetast, erkent Dekker. Er moet veel gebeuren om dat weer te herstellen. Een belangrijk aspect is volgens de minister dat de menselijke maat terug moet komen.

De Belastingdienst heeft jarenlang wetten overtreden en de bestuursrechter heeft dat niet gecorrigeerd, stelt Omtzigt vast. Waarom worden deze zaken niet herzien? De Raad van State kan dat niet ambtshalve doen, antwoordt Dekker, maar alleen op verzoek van een rechtzoekende. Maar Omtzigt werpt tegen dat de Belastingdienst ook om herziening kan vragen.

Asiel en migratie

De kosten van migratie voor Nederland lopen op naar 30 miljard per jaar, stelt Markuszower (PVV). Dat is volgens hem niet langer houdbaar.

Hoe kan het dat er een tekort aan opvangplekken is ontstaan? De staatssecretaris heeft zelf chaos gecreëerd door uit te gaan van veel te lage aantallen asielzoekers, denkt Kröger (GroenLinks). Maar Broekers bestrijdt dat. Een probleem is volgens haar dat de uitstroom van statushouders naar zelfstandige huisvesting stokt.

We moeten zoeken naar mogelijkheden om bedden in de opvang vrij te spelen, zegt Podt (D66). Het is volgens haar goed dat voor asielzoekers hobbels worden weggenomen om buiten de opvang te verblijven. Voorkom dat zij zich moeten melden bij een centrum ver weg, vraagt zij de staatssecretaris. Broekers legt uit dat asielzoekers zelf kunnen vragen om hun meldpunt te verplaatsen.

Hoe staat het met het inventariseren van de mogelijkheden om asielzoekers op te vangen in leegstaande overheidsgebouwen? Van der Plas (BBB) wijst op haar aangenomen motie hierover. Alles wordt omgedraaid en bekeken, verzekert de staatssecretaris, maar er moeten wel voorzieningen zijn als douches en toiletten.

De coronapandemie heeft het terugsturen van afgewezen asielzoekers lastiger gemaakt, stelt Broekers vast. Ceder (ChristenUnie) suggereert om te overleggen met buurlanden: hoe gaan zij hiermee om? Kijk naar de mogelijkheid om, net als Denemarken en Duitsland, een coronatest verplicht te stellen, oppert Valstar (VVD).

Het kinderpardon geldt niet als kinderen zijn geboren na de asielprocedure van hun ouders en als die ouders een specifiek formulier niet hebben ingevuld, constateert Van Dijk (SP). Dit valt volgens hem niet goed uit te leggen.

De eerste termijn van de woordvoerders vond plaats op 24 november. De Kamer stemt op 30 november over de tijdens het debat ingediende moties en op 7 december over de begroting.

Zie ook: