Afronding debat over hervorming van de arbeidsmarkt

1 juni 2023, debat - De Kamer vervolgt het debat met minister Van Gennip (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) over maatregelen die moeten zorgen voor meer evenwicht op de arbeidsmarkt.

Het is "hoog tijd" om de arbeidsmarkt te hervormen, vindt de minister. Ze wil een arbeidsmarkt waarin risico's en kansen eerlijker zijn verdeeld. De minister reageert op de inbreng die de Kamer op 30 mei leverde.

Zelfstandigen

Te veel zelfstandigen zijn niet verzekerd voor langdurige ziekte, stelt Van Gennip. Dat noemt ze zorgelijk, want het kan iedereen overkomen. Daarom wil ze een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering (aov) voor zelfstandigen.

Van Kent (SP) plaatst vraagtekens bij de uitvoering van dit plan. Hij wijst op het tekort aan verzekeringsartsen bij het UWV. Wie gaat de grote groep zzp'ers keuren? De Jong (PVV) oppert om het plan "on hold" te zetten tot er genoeg keuringsartsen beschikbaar zijn. Volgens Van Houwelingen (FVD) zitten veel zzp'ers helemaal niet op de verplichte aov te wachten.

De minister erkent dat het UWV te maken heeft met enorme druk. Ze wijst op maatregelen die al genomen zijn om het tekort aan keuringsartsen op te lossen. Dat zal niet morgen gelukt zijn, erkent ze, maar het mag de plannen voor de aov niet in de weg staan.

Ceder (ChristenUnie) vraagt welke effecten afgewenteld worden op de maatschappij doordat heel veel zzp'ers zich niet laten verzekeren. Van Gennip antwoordt dat 1,2 miljoen zzp'ers nu niet bijdragen aan de sociale zekerheid, maar daar wel een beroep op doen als ze langdurig ziek worden en in de bijstand terechtkomen.

Basiscontract

Van Gennip wil het nulurencontract vervangen door een basiscontract. Bisschop (SGP) wil een uitzondering voor werknemers die zelf graag een nulurencontract willen. Ook Smals (VVD) vindt dat de minister voorbijgaat aan alle mensen die zelf kiezen voor een flexibelere arbeidsrelatie.

Een nulurencontract is een van de meest onzekere contractvormen, reageert de minister. Ze wil niet dat kwetsbare werknemers alsnog, gedwongen door omstandigheden, de keuze maken voor zo'n contract. Bovendien zijn er volgens Van Gennip voldoende andere contractvormen die flexibiliteit bieden.

Scholieren en studenten vormen een uitzondering en kunnen nog wel een nulurencontract krijgen. Van Baarle (DENK) vreest dat dit ten koste gaat van de zekerheid voor jonge werknemers. De minister geeft aan dat veel studenten juist baat hebben bij flexibiliteit. Ze benadrukt dat het gaat om jongeren met een studie als hoofdactiviteit en een bijbaan van maximaal zestien uur gemiddeld per week.

Scholing

Het STAP-budget, een overheidssubsidie voor een opleiding of cursus, wordt afgeschaft. Er is bij de overheid sprake van "ongekende onderbesteding" door allerlei tekorten op de arbeidsmarkt, zegt Van der Lee (GroenLinks). Waarom schrapt de minister het enige budget dat er is om iets aan dat tekort te doen?

De afschaffing is onderdeel van een kabinetsbrede bezuinigingsopgave, reageert Van Gennip. Ze wilde daarbij niet op uitkeringen korten of aan geld voor het armoedebeleid komen.

Dat doe je alsnog door het STAP-budget af te schaffen, vindt Kathmann (PvdA). De mogelijkheid om een opleiding te volgen, kan volgens haar juist voorkomen dat mensen uitkeringen of armoedebeleid nodig hebben. Een heleboel maatregelen blijven wel bestaan, beklemtoont de minister, zoals het Groeifonds en de SLIM-regeling.

De Jong (D66) wijst op het belang van "wendbare werkenden". Hij wil dat opleidingen ook toegankelijk worden voor mensen die niet eerder in een bepaalde sector werkten. De minister geeft aan met sociale partners hierover in gesprek te willen gaan.

Jong en oud

Volgens Palland (CDA) speelt de doorgeschoten flexibiliteit op de arbeidsmarkt een grote rol in het leven van jongeren. Ze vraagt om een strategie voor jongvolwassenen om de trend van "uitgesteld leven" om te keren in een "goede start". Er lopen al gesprekken met jongerenorganisaties en staatssecretaris Van Ooijen (Welzijn) over zo'n strategie, reageert Van Gennip. Voor het einde van het jaar bericht ze over de voortgang daarvan.

Den Haan (Fractie Den Haan) waarschuwt voor het beeld dat het makkelijk is om gepensioneerden aan te nemen omdat ze goedkoper zijn en je sneller "van ze af kan". Door de arbeidsvoorwaarden die voor AOW'ers gelden mag dit niet de volgende groep kwetsbare werknemers worden, beaamt de minister.

De Kamer stemt op 6 juni over de tijdens het debat ingediende moties.

Zie ook