Aanpak misstanden woningcorporaties besproken

3 december 2014, debat - De Kamer bespreekt met commissievoorzitter Van Vliet het eindrapport Ver van huis. Misstanden bij woningcorporaties waren aanleiding voor de gehouden parlementaire enquête.

Wat is er misgegaan, hoe kon dat gebeuren en wie zijn verantwoordelijk? In haar eindrapport heeft de parlementaire enquêtecommissie geprobeerd om die vragen zo goed mogelijk te beantwoorden. Hieruit vloeien aanbevelingen voort, die er volgens Van Vliet voor moeten zorgen dat nieuwe incidenten bij woningcorporaties zo veel mogelijk worden voorkomen. Daarnaast vindt hij het belangrijk dat het stelsel doelmatiger en doeltreffender wordt. Bij het herstellen van het vertrouwen in de sector gaat het in zijn ogen om vier G's: gedrag, grenzen, governance en geld.

Gedrag en cultuur in sector moeten veranderen

Cultuurverandering is een noodzakelijke voorwaarde voor een goed functionerende sector, betoogt Van Vliet. Fout gedrag moet snel worden bestraft en maatschappelijke dienstbaarheid moet weer centraal komen te staan. Is het niet naïef om te verwachten dat zo'n cultuurverandering uit de woningcorporaties zelf komt?, vraagt Monasch (PvdA). Het is dan ook belangrijk om via regels en toezicht voldoende tegenmacht te organiseren, antwoordt de commissievoorzitter. Mensen die zaken bij corporaties hebben verprutst, betoogt Fritsma (PVV), moeten eruit worden gegooid. Zij mogen niet ongestraft wegkomen met fraude en zelfverrijking, benadrukt Karabulut (SP). Zij vraagt net als Bisschop (SGP) ook aandacht voor de dubieuze rol van banken bij verschillende affaires.

Grenzen aan de taken van corporaties

Stel duidelijke grenzen aan het werkterrein van corporaties, zegt Van Vliet: terug naar de kerntaken. Commerciële nevenactiviteiten zijn per saldo verliesgevend geweest. Iedereen wil fiasco's zoals met de SS Rotterdam voortaan voorkomen. Maar is het verstandig om de taak van corporaties strikt af te bakenen tot de huisvesting van lagere (midden)inkomens? De regels mogen niet doorslaan, zegt Knops (CDA). Schouten (ChristenUnie) vreest dat er een ongelijk speelveld ontstaat in de concurrentie met commerciële partijen. Corporaties lijden verlies als ze gedwongen worden commerciële activiteiten af te stoten, verwacht Van der Linde (VVD). Van Vliet antwoordt dat ze voldoende tijd moeten krijgen voor het afbouwen.

Governance moet worden verbeterd

Een maximale zittingsduur voor commissarissen en bestuurders. Een grotere rol voor gemeenten en huurders. Een onafhankelijke toezichthouder. Betere governance is volgens de enquêtecommissie nodig om misstanden te voorkomen. Verhoeven (D66) vindt het wel vreemd dat ook goed functionerende bestuurders na acht jaar moeten vertrekken. Een grotere rol voor gemeenten mag er niet toe leiden dat ze corporaties voor hun karretje spannen, zeggen Van der Linde en Knops. Karabulut is blij met de aanbeveling om huurders een advies- of instemmingsrecht te geven. Voor de onafhankelijkheid is het belangrijk dat de Woonautoriteit een zelfstandig bestuursorgaan wordt, benadrukt Van Vliet, en niet rechtstreeks onder het ministerie valt.

Geldprikkel moet onverantwoorde risico's voorkomen

Beteugel spilzucht en breng meer prikkels in het borgingsstelsel. Deze aanbevelingen van de enquêtecommissie moeten "moral hazard" voorkomen: geldverstrekkers, zoals banken, nemen nu te veel risico's omdat ze er zeker van zijn dat ze hun geld terugkrijgen van het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW). Daarom zou het mogelijk moeten worden dat een woningcorporatie failliet gaat, waarbij er een eigen risico is voor geldverstrekkers. Wat zijn de gevolgen van een faillissement voor de huurders? Die zijn volgens Van Vliet beperkt: hun woningen zullen worden overgedragen aan een andere corporatie. Het WSW moet volgens hem wel strenger gaan controleren of geld wordt gebruikt waarvoor het is verstrekt.

De Kamer debatteerde eerder op 2 december over het eindrapport van de parlementaire enquêtecommissie Woningcorporaties. Zij stemt op 4 of 9 december over de ingediende motie.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.