Plenair verslag Tweede Kamer, 58e vergadering
Dinsdag 4 maart 2025

Aanvang

14:00 uur
Sluiting

17:23 uur
Status

Ongecorrigeerd

Opening

Voorzitter: Martin Bosma

Aanwezig zijn 149 leden der Kamer, te weten:

Aardema, Aartsen, Van Baarle, Bamenga, Becker, Beckerman, Bevers, Bikker, Blaauw, Bontenbal, Boomsma, Boon, Van den Born, Martin Bosma, Boswijk, Boutkan, Bromet, Bruyning, Buijsse, Van der Burg, Bushoff, Van Campen, Ceder, Chakor, Claassen, Crijns, Dassen, Deen, Dekker, Tony van Dijck, Dijk, Diederik van Dijk, Emiel van Dijk, Inge van Dijk, Olger van Dijk, Dobbe, Dral, Eerdmans, Van Eijk, El Abassi, Ellian, Ergin, Erkens, Esser, Faddegon, Flach, Gabriëls, Graus, Grinwis, Peter de Groot, Haage, Van Haasen, Heite, Helder, Heutink, Van den Hil, Hirsch, Van der Hoeff, Holman, De Hoop, Idsinga, Daniëlle Jansen, Jetten, Joseph, Kahraman, Kamminga, Kathmann, Van Kent, Kisteman, Klaver, Koekkoek, Koops, Kops, De Kort, De Korte, Kostić, Kröger, Krul, Lahlah, Van der Lee, Markuszower, Martens-America, Van Meetelen, Van Meijeren, Meulenkamp, Michon-Derkzen, Mohandis, Mooiman, Edgar Mulder, Mutluer, Nijhof-Leeuw, Van Nispen, Nordkamp, Omtzigt, Ouwehand, Paternotte, Patijn, Paulusma, Pierik, Pijpelink, Piri, Van der Plas, Podt, Pool, Postma, Rajkowski, Ram, Rep, Rikkers-Oosterkamp, Rooderkerk, De Roon, Saris, Six Dijkstra, Slagt-Tichelman, Smitskam, Sneller, Soepboer, Stoffer, Stultiens, Teunissen, Thiadens, Thijssen, Tielen, Timmermans, Tseggai, Uppelschoten, Valize, Vedder, Van der Velde, Veltman, Vermeer, Vijlbrief, Vlottes, Vondeling, De Vos, De Vree, Aukje de Vries, Van Vroonhoven, Van der Wal, Van Waveren, Welzijn, Van der Werf, Westerveld, White, Wijen-Nass, Wilders, Wingelaar, Yeşilgöz-Zegerius en Van Zanten,

en mevrouw Coenradie, staatssecretaris van Justitie en Veiligheid, de heer Schoof, minister-president, minister van Algemene Zaken, en de heer Veldkamp, minister van Buitenlandse Zaken.

De voorzitter:
Ik open de vergadering van 4 maart. Een hartelijk woord van welkom aan de minister van Buitenlandse Zaken. Fijn u weer te zien. Hij vervangt de minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp.

Vragenuur

Aan de orde is het mondelinge vragenuur, overeenkomstig artikel 12.3 van het Reglement van Orde.

Vragen Kamminga

Vragen van het lid Kamminga aan de minister van Buitenlandse Zaken, bij afwezigheid van de minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp, over de aankondiging van de president van de Verenigde Staten om importheffingen in te stellen op Europese producten.

De voorzitter:
Het vragenuurtje wordt geopend door mevrouw Kamminga van de fractie van de VVD. Het woord is aan haar.

Mevrouw Kamminga (VVD):
Dank u wel, voorzitter. Met alle ontwikkelingen van de afgelopen dagen met betrekking tot de steun van de VS aan Oekraïne, waarover we later deze week ook nog een debat gaan hebben, zouden we bijna vergeten dat Trump vorige week woensdag heffingen op goederen en diensten vanuit de EU aankondigde. In sommige gevallen gaat het om heffingen van maar liefst 25%. Mocht er al twijfel zijn of hij het ging doorzetten, dan weten we inmiddels beter. Vannacht hebben de Verenigde Staten importheffingen ingevoerd op producten uit Mexico, Canada en China. Trump laat het dus duidelijk niet alleen bij woorden. De Europese Unie dreigt keihard geraakt te worden door deze importheffingen. Deze heffingen hebben niet alleen effect op de grote bedrijven, maar ook op tal van de mooie mkb-bedrijven die ons land rijk is, en niet te vergeten de Nederlandse huishoudens, die mogelijk als gevolg hiervan ook met hogere kosten voor hun producten worden geconfronteerd.

Voorzitter. Bedrijven verdienen duidelijkheid te krijgen over wat de VS precies van plan zijn. Ze moeten weten wat ze te wachten staat en wat ze van de overheid kunnen verwachten. Dus wat de VVD betreft is het echt tijd om actie te ondernemen. Het is voor een handelsland als Nederland essentieel om een handelsoorlog te voorkomen. Bovendien moeten we onze kostbare industrie en bedrijven beschermen, zeker nu eens te meer duidelijk wordt dat we als Europa ook op economisch gebied onze afhankelijkheid moeten verkleinen. Dat vraagt dus om daadkracht vanuit Europa, zeker ook waar het gaat om het sluiten van nieuwe handels- en grondstofakkoorden. Door deze akkoorden worden we niet alleen minder afhankelijk van landen zoals Rusland en China, maar ook van de VS. De VVD pleit bijvoorbeeld al langer voor het EU-Mercosur-verdrag, dat op bijna alle vlakken positief is voor Nederland. Ik ga ervan uit dat de minister kan bevestigen dat deze akkoorden essentieel zijn en dat we hier nu ook echt stappen op gaan zetten. Ik vraag het kabinet ook om duidelijkheid te geven over de inzet met betrekking tot de tarieven, zodat het bedrijfsleven weet waar het op kan rekenen.

De voorzitter:
Dank u wel. Het woord is aan de minister.

Minister Veldkamp:
Voorzitter. Zoals u zei, vervang ik hier de minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp, mevrouw Klever. Ik doe dit nu voor de tweede keer. Ik zal zo goed mogelijk proberen de vragen te beantwoorden. Het gaat niet over mijn portefeuille, over zaken waar ik dagelijks mee bezig ben en dagelijks gesprekken over voer. Zoals u misschien weet, is mevrouw Klever op dit moment over de oceaan gereisd, juist om over dit soort zaken te spreken met Canada en later deze week met de VS-handelsgezant, de heer Greer.

Ik ben uiteraard op de hoogte gebracht van de situatie. Ik begrijp de zorgen over de door president Trump aangekondigde importtarieven voor Europese goederen. Op dit moment is er nog geen sprake van allerlei regelgeving en uitvoeringsbesluiten waarin daadwerkelijk extra tarieven op een breed palet aan Europese goederen worden ingesteld, noch is er duidelijkheid over de exacte datum van publicatie van dergelijke regelgeving en uitvoeringsbesluiten. Op dit moment is alleen het uitvoeringsbesluit bekend waarmee de VS tarieven heffen op import van staal en aluminium. Die worden verhoogd met 25%. Die gaan in per 12 maart.

Er wordt dus door president Trump gedreigd met veel bredere tarieven. Dat past in het patroon van kort opeenvolgende aankondigingen, dat we momenteel ook op andere terreinen dan alleen het handelsterrein zien. We weten dat de Europese Commissie namens de gehele EU over de competentie beschikt om telkens op handel te acteren en daarop te handelen. Dat geldt hier ook. Zodra ten aanzien van staal en aluminium op 12 maart die handelstarieven ingaan, zal de Commissie dus bekijken wat zij moet doen en hoe zij gaat reageren. Dat zal robuust zijn, maar ook proportioneel. Wat ons betreft wordt er ook getracht om de-escalerend te werken, want de handel en de handelsrelatie met de VS zijn heel erg belangrijk voor onze welvaart en breder dan dat. We streven als kabinet naar een constructieve handelsrelatie met de VS, maar we hebben eerder natuurlijk weleens handelsconflicten tussen de VS en Europa gezien; wat dat betreft is dit niet nieuw. Ik denk aan Airbus en Boeing, waarbij dit jarenlang aan de orde geweest is, maar ook aan de eerste termijn van Trump, waarin de VS in 2018 tarieven instelden waarop door de EU gereageerd moest worden.

Wat de bedrijven betreft: we zullen zo goed mogelijk opkomen voor de bedrijven. Nogmaals, we moeten eerst kijken wat de exacte gevolgen zijn van mogelijke extra handelstarieven. In de tegenreactie heeft de Commissie haar verantwoordelijkheden, maar overlegt de Commissie via comitologie, zoals dat heet, ook met de lidstaten. De mogelijke tegenreactie zal uiteindelijk ook inzichtelijk worden gemaakt voor het bedrijfsleven, zodat het voor het bedrijfsleven op dat moment ook nog mogelijk is om met de Commissie te communiceren als het bedrijfsleven het wel of niet met iets eens is.

Uiteraard behoren handelstarieven tot de gebruikelijke bedrijfsrisico's. Tegelijkertijd zullen we als Europa natuurlijk zo goed mogelijk opkomen voor onze economische belangen en onze handelsbelangen. Die worden nu al geraakt.

Mevrouw Kamminga (VVD):
Dank aan de minister. Ik zou via de voorzitter tegen hem willen zeggen dat we de mondelinge vragen over dit onderwerp niet expres steeds stellen als de minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp in het buitenland is, maar het was nu actueel. Daar kan hij dus in ieder geval gerust over zijn. Ik hoor deze minister enerzijds een aantal geruststellende woorden spreken: het moet robuust, de-escalerend en proportioneel zijn. Daar ben ik het op zich natuurlijk helemaal mee eens, maar tegelijkertijd horen we deze woorden eigenlijk al een hele lange tijd. Wij vragen als Kamer steeds wat dat betekent. Uiteindelijk gaat het natuurlijk om waar we op kunnen rekenen en wat de inzet van Nederland in de EU is. De minister zegt namelijk terecht: de onderhandelingen vinden daar nu plaats. Als ik dan kijk naar de importheffingen op de aluminium- en staalindustrie van 25%, dan vind ik dat persoonlijk niet meer helemaal een bedrijfsrisico. Het gaat om forse tarieven. Juist nu, nu we zien dat we moeten investeren in onze defensie, hebben we deze industrie heel hard nodig. Hoe kijkt de minister daarnaar?

Minister Veldkamp:
Ik vind het een eer om hier te mogen staan, ook als ik mevrouw Klever mag vervangen. Dat doe ik natuurlijk graag. Mevrouw Klever is on the ball. De Europese Commissie is dat ook. Commissaris Sefcovic is enkele weken geleden naar Washington afgereisd. Mevrouw Klever doet dat deze week en is in contact met haar Europese collega's, juist omdat het inderdaad over heel belangrijke effecten gaat. Als ik kijk naar bijvoorbeeld staal en aluminium, meen ik dat rond de 12% van de uitvoer vanuit Tata Steel naar de VS gaat. Dat is gewoon echt belangrijk voor Nederlandse bedrijven, het Nederlandse verdienvermogen en Nederlandse arbeiders die in zo'n fabriek werken. Dat houden we goed voor ogen. Ik weet dat mevrouw Klever dat ook doet.

Op de vraag waarop te rekenen, moet ik toch een lastig antwoord geven aan mevrouw Kamminga. Waarom? De Europese Commissie wil uit de aard van de zaak nu nog geen inzicht geven in hoe ze verder op VS-handelstarieven gaat reageren. Als het gaat over staal en aluminium, moeten we die zien ingaan op 12 maart. Dan gaat de Commissie kijken met lidstaten hoe ze daarop reageert, maar ook inzicht geven aan bedrijven. Het tweede is dat president Trump dus breder uitspraken heeft gedaan over mogelijke andere handelstarieven, zoals voor auto's en andere producten. Ook daarop kunnen we nog niet vooruitlopen, want we weten nog niet precies waar die landen. Ook daarin zal de Europese Commissie nu nog geen inzicht willen geven.

Dit is uiteraard onbevredigend. Ik kan mevrouw Kamminga wel toezeggen dat we ook vanuit het kabinet zullen trachten de Kamer zo goed mogelijk te blijven informeren. Mevrouw Kamminga heeft gisteren nog schriftelijke antwoorden gekregen op schriftelijke vragen die ze had gesteld aan de minister voor Buitenlandse Handel. Volgende week, op 12 maart, is voor Kamerleden die daar belangstelling voor hebben een technische briefing op het ministerie voorzien. De informatievoorziening zal dus stevig blijven. Maar in dit forum, waar bijvoorbeeld ook de Amerikaanse ambassade meekijkt, kan ik slechts zeggen: ja, er zal op handelstarieven vanuit de VS, zoals gebruikelijk, vanuit Europa een duidelijke, robuuste reactie komen. Maar wat die precies gaat inhouden, gaan we hier niet meteen uit de doeken doen. Dat zou de onderhandelingspositie van de Europese Commissie sterk ondergraven.

Mevrouw Kamminga (VVD):
Nogmaals dank aan de minister. Uiteraard alle begrip. Als je in onderhandeling bent, is het af en toe verstandig om niet al je kaarten meteen op tafel te leggen. Maar kan de minister mij dan geruststellen en zeggen dat hij of zijn collega voor Buitenlandse Handel of van Economische Zaken in ieder geval in gesprek is met de sectoren die het mogelijk gaat betreffen? Werken we in ieder geval aan scenario's? Dat is nog los van het delen met de Kamer; dat is een ander gesprek. Bij de regeling komt nog een debataanvraag waarbij we dat nader zullen bespreken. Maar ik denk toch wel dat het belangrijk is om hen te betrekken en om alvast na te denken, en daar niet pas op 12 maart mee te beginnen.

Minister Veldkamp:
Dit is een heel goed punt van mevrouw Kamminga. Ik neem dit ook expliciet mee naar mevrouw Klever. Zij is een buitengewoon vaardige collega. Ik weet dat zij al met het bedrijfsleven en VNO-NCW in gesprek is. Ook via de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland wordt informatie gedeeld over Amerikaanse tarieven en verwachtingen. Dat is ook gedaan toen in 2018 Amerikaanse importtarieven op staal en aluminium werden aangekondigd. Informatievoorziening aan ons bedrijfsleven is inderdaad van groot belang. Het is ook van belang om bij hen op te halen waar de pijnpunten en belangen liggen, mede met het oog op het overleg dat de Europese Commissie met lidstaten zal hebben in dat proces, dat in heel moeilijke Europese termen "comitologie" heet. Daarbij worden lidstaten wel betrokken, terwijl het een Commissiebevoegdheid is. Ik zal dit punt van mevrouw Kamminga nog eens duidelijk meenemen naar de collega voor Buitenlandse Handel.

Mevrouw Kamminga (VVD):
Dank daarvoor aan de minister. Ik had ook nog een vraag gesteld over het belang van handelsakkoorden. Ik ben ook wel benieuwd hoe deze minister daarnaar kijkt, zeker in deze tijden waarin nogmaals blijkt dat we onze afhankelijkheid moeten verkleinen en moeten diversificeren. Hoe kijkt deze minister naar het Mercosur-verdrag, maar ook naar de discussie die nu met India aan de gang is? Voor de VVD zijn dit essentiële stappen. Ik hoop dat het kabinet kan bevestigen dat dit ook voor het kabinet geldt.

Minister Veldkamp:
Handelsakkoorden zijn ongelofelijk belangrijk. Handelsakkoorden zijn tegelijkertijd gecompliceerd. Je moet telkens kijken hoe ze werking hebben en welke impact ze hebben op onze eigen economie. Sommige economische delen van Nederland kunnen daarvan profiteren en andere moeten er een prijs voor betalen. Dat moet telkens zorgvuldig worden meegewogen. Dat doet dit kabinet ook, net als vorige kabinetten. Wat er nu gebeurt, maakt ook duidelijk dat de diversificatie van handelsstromen van belang is en dat we niet te afhankelijk moeten zijn van één afzetmarkt. De Amerikaanse markt is belangrijk. De Nederlandse markt is dat overigens ook voor de VS; iets meer dan een miljoen banen in de VS zijn op de een of andere manier gerelateerd aan de Nederlandse economie via handel of investeringen. Maar we moeten niet te afhankelijk zijn van één handelspartner. Daarom is het ook zo belangrijk dat CETA, het handelsakkoord met Canada, is gesloten, waar jarenlang veel om te doen was in het parlement. Het is ook belangrijk — daar heb ik goede hoop op — dat we binnenkort de handelsrelatie met Mexico en andere landen kunnen verdiepen. Mevrouw Kamminga sprak over het Mercosur-akkoord. Ook dat zal het kabinet goed wegen en op zijn merites beoordelen. Dat doen we op basis van het definitieve akkoord zoals dat er straks ligt en hoe dat uitgewerkt, vertaald en van alle juridische haken en ogen voorzien is. Dan gaan we dat goed wegen. En ik heb goed gehoord wat mevrouw Kamminga zei over de positie van haar fractie.

Mevrouw Kamminga (VVD):
Dank. Tot slot: de tijd van achterover hangen en afwachten is wat de VVD betreft echt voorbij. We willen het kabinet dan ook echt oproepen om zo snel mogelijk te komen met die bredere visie, waar we al tijden om vragen, over hoe om te gaan met deze veranderende geopolitieke situatie, de toenemende dreiging en het risico van een totale handelsoorlog. Want we horen inmiddels heel veel uit Brussel, maar echt heel erg weinig vanuit dit kabinet. Dus ik hoop dat de minister aan zijn collega kan meegeven dat we die bredere visie spoedig willen ontvangen.

Minister Veldkamp:
Ik zal dit uiteraard meenemen naar mijn collega. Maar ik ken collega Klever niet als iemand die afwachtend is. Ik ken haar als iemand die wel degelijk vooruitkijkt en verder kijkt, ook op handelsgebied. Juist daarom is zij deze week in gesprek met de VS in Washington.

De voorzitter:
Dank aan mevrouw Kamminga. Het woord is aan de heer Paternotte van D66.

De heer Paternotte (D66):
Dank aan de minister voor het vervangen van zijn collega. Ik hoor hem heel veel zeggen: er is nog niet veel duidelijk, dus we moeten echt goed gaan kijken; die handelsmaatregelen zijn ook een bedrijfsrisico. Ik vraag me af of dat echt zo is. Want 25% voor bijna alles is precies wat Trump afgelopen nacht voor Canada en Mexico heeft ingevoerd en dat is precies waar hij mee dreigt naar Europa. Dat is niet een bedrijfsrisico; dat is funest. Dat kost de gemiddelde Nederlander meer dan €500. Mijn vraag is: reageren we wel strategisch? Ik zie inderdaad geen beweging richting het tekenen van dat Mercosur-verdrag, maar ik zou ook willen vragen: reageren we ook, net als Canada en Mexico, op zo'n manier dat de tegenmaatregelen precies op die plekken pijn doen waardoor de steun voor die handelstarieven kan wegvallen? We moeten namelijk als Europa ook hierin strategisch opereren.

Minister Veldkamp:
Ja, en dat doen we ook. De Commissie heeft ook de bevoegdheden om dat te doen. We moeten daar ook breed naar kijken, vind ik. We moeten breder kijken dan alleen maar door de koker van de Commissaris die over internationale handel gaat, want aan de kant van de Trumpregering wordt ook alles met alles verbonden. Daar moeten wij dus ook goed naar kijken. De VS hebben natuurlijk ook al tarieven ingesteld tegen Canada en Mexico. Canada reageert daar nu op. We kijken ook nog naar hoe Mexico erop reageert. Dat heeft al disruptieve gevolgen voor de wereldhandel. Wij vinden als Europa dat die schade doen aan het verdienvermogen van de wereld. Dit heeft ook directe gevolgen voor Nederlandse bedrijven die bijvoorbeeld vanuit Mexico of Canada actief zijn en producten naar de VS exporteren. Dit is dus inderdaad een ongelofelijk belangrijk onderwerp; dat onderschrijf ik. Daar moeten we dus strategisch naar blijven kijken.

Mevrouw Dobbe (SP):
Dank voor de beantwoording en ook voor het stellen van deze vragen, want dit is heel belangrijk. Heel veel mensen in Nederland kunnen de rekeningen op dit moment niet meer betalen. En dat is ook niet zo gek, want de producten in de supermarkt en allerlei andere producten waar mensen niet zonder kunnen, worden veel te duur. Veel mensen kunnen dat helemaal niet meer betalen en maken zich daar enorm veel zorgen over, en terecht. Als wij nu terechtkomen in een handelsoorlog, dan gaan de prijzen waarschijnlijk nog verder stijgen. Wat gaat dit kabinet nu doen om ervoor te zorgen dat gewone mensen, die nu al moeite hebben om rond te komen, zo meteen niet in de problemen komen? Wat gaat dit kabinet doen om ervoor te zorgen dat de prijzen voor gewone mensen niet verder stijgen?

Minister Veldkamp:
Ik vind dit een hele relevante vraag, want bestaanszekerheid is een belangrijk thema. Mevrouw Dobbe zal begrijpen dat ik dat ook een belangrijk thema vind. Het is temeer een belangrijk thema in de tijden waarin wij nu leven. We hebben de afgelopen tientallen jaren gezien, zo hebben een voormalig econoom van de Wereldbank en anderen uitgerekend, dat in onze westerse landen met name de groepen die behoren tot de lagere middeninkomensgroepen, er relatief en soms zelfs absoluut op achteruit zijn gegaan. Het is volgens mij een belangrijke uitdaging op het gebied van bestaanszekerheid om dat probleem te repareren en dat te herstellen. Daarom is voor dit kabinet bestaanszekerheid ook een belangrijk punt. Daar moeten we aan blijven werken. Dat versterkt ook onze interne samenhang en samenleving, zodat we ook extern weerbaarder zijn. Mevrouw Dobbe raakt hier dus een belangrijk punt aan.

Mevrouw De Korte (NSC):
Dank aan de minister voor de beantwoording tot nu toe. Er gebeurt nu natuurlijk heel veel in de wereld. Er dreigt nu een handelsoorlog aan te komen. Dat heeft nogal invloed op de trans-Atlantische verhoudingen. Hoe duidt de minister dus dit nieuws vanuit het perspectief van onze trans-Atlantische verhoudingen? Gaat er het een en ander veranderen?

Minister Veldkamp:
Mevrouw De Korte stelt de vraag of er in de wereld het een en ander gaat veranderen. Ja, absoluut. Het tijdperk van na de val van de Berlijnse Muur is voorbij. Het tijdperk van de afgelopen 35 jaar, dat in het teken stond van globalisering, met alle voordelen en nadelen daarvan — de nadelen zagen we bijvoorbeeld net al bij wat mevrouw Dobbe noemde — sluit zich nu af. Dat is overigens niet alleen vanwege de problematiek met handel en met handelstarieven, want dat hebben we in het verleden ook gezien. We hebben in het verleden ook handelsconflicten tussen de EU en de VS gezien. Die konden we gewoon oplossen, terwijl we op allerlei andere terreinen breder bleven samenwerken. We hebben in maart 2018 ook gezien dat de toenmalige Trumpregering tarieven instelde, waarna er uiteindelijk werd onderhandeld. In juli 2018 volgde er toen een duidelijke Europese reactie, die uiteindelijk heel werkzaam is gebleken. Maar in bredere zin zie ik dat de regering-Trump veel meer dan de voorgaande Amerikaanse regeringen handelt als een traditionele grootmacht die het niet dagelijks heeft over gedeelde waarden of democratie, maar wel over eigenbelang en over opereren in het eigenbelang. En ze zijn ook bereid daar keiharde handelsdeals over te sluiten, daar handelstarieven voor in te stellen en daarbij omgangsvormen te hanteren die wij niet altijd van de VS gewend zijn geweest. Daar zullen we ons toe moeten verhouden. De inzet van dit kabinet blijft om zo goed mogelijk met de VS samen te werken. We hebben als het gaat om de VS niet alleen een relatie met een president, maar ook een relatie met een land dat heel belangrijk is voor zowel onze veiligheid als voor ons verdienvermogen.

De heer Ram (PVV):
Dank aan de minister voor de beantwoording van alle vragen. De importtarieven van Trump gaan de Nederlandse economie en de Nederlandse burger raken. Tegelijkertijd exporteren wij meer naar de VS dan wij importeren. Nederland staat er dus relatief goed voor. Van onze totale export gaat maar 2% naar de VS. Weet de minister welke sectoren van de Nederlandse economie en welke groepen burgers deze importtarieven nu gaan raken?

Minister Veldkamp:
Het korte antwoord is: nee, dat weet ik niet precies. Maar volgende week kan deze vraag worden meegenomen in de technische briefing die het ministerie zal geven. Ik zie dat Nederland inderdaad een handelsoverschot heeft met de VS, maar het is inderdaad maar zo'n 2%. Wij kunnen dus ook naar talloze andere landen exporteren. Wij exporteren bijvoorbeeld buitengewoon veel naar Duitsland en België. Handel is natuurlijk een geografische notie. Die gaat vooral naar de landen die dicht bij ons liggen. We zijn wat dat betreft blij dat we ook een interne markt in de Europese Unie hebben. Als ik kijk naar het algehele handelstekort van de VS en Europa — dat is waar President Trump op goederengebied telkens naar wijst — dan zie ik daar een handelstekort van 157 miljard euro voor de VS. Maar als ik kijk naar de dienstensector en die erbij betrek, dan zie ik dat het een stuk evenwichtiger is. Dan is het "slechts" 48 miljard euro. Daar zou je dus met de VS een gesprek over moeten kunnen hebben. Maar nogmaals kort terugkomend op de vraag die de heer Ram stelde over hoe die importtarieven impact gaan hebben op Nederland en de Nederlandse burgers: aangezien ik hier nu als vervanger sta, moet ik dat antwoord schuldig blijven. Ik neem die vraag graag mee naar mevrouw Klever, die daar ook oog voor heeft.

De heer Ram (PVV):
Ik heb nog een andere vraag over de handelsbevoegdheid. Het kabinet heeft niet de bevoegdheid; die ligt bij de Europese Unie. Die is door heel veel partijen in deze Kamer weggegeven. Daar is de PVV altijd tegen geweest, maar daarom is wel de vraag wat de Europese Unie nou gaat doen als tegenmaatregel als die importtarieven voor staal nu worden ingevoerd.

Minister Veldkamp:
Ik ben juist blij, zeg ik tegen de heer Ram, dat we hier met de EU samen in optrekken en dat dit een Commissiebevoegdheid is. Samen staan we namelijk wat dat betreft een stuk sterker. Als we dit soort handelsoorlogsmethodiek in ons eentje achter het bordje "Nederland" zouden moeten behandelen, zouden we ongelofelijk zwak staan in de wereld. Samen met Europa zijn we een handelsblok, alleen zijn we als Nederland een land met minder inwoners dan de regio Guangzhou in China en zal men ons niet zo makkelijk zien staan. Daarover waag ik het dus dit keer oneens te zijn met de heer Ram. Nogmaals, met betrekking tot hoe hierop door de Europese Commissie gaat worden gereageerd: daar wil de Commissie op dit moment nog geen inzicht in geven, ook gezien de onderhandelingsmethodiek. Maar we zijn buitengewoon alert. Nogmaals, de Europees Commissaris die over handel gaat, was een paar weken geleden al in Washington; dat is de heer Sefcovic. Minister Klever voor Buitenlandse Handel is op dit moment in Canada en reist dan door naar Washington, waar ze gesprekken zal hebben met onder anderen de Amerikaanse handelsgezant, de heer Greer.

De heer Grinwis (ChristenUnie):
Het instellen van importtarieven voor Europese producten is vooral slecht nieuws voor Amerikaanse burgers, en in tweede instantie voor Europese burgers en bedrijven. De minister sprak over het voorbereiden van een proportionele reactie. Mijn vraag is toch wat de minister zich voorstelt bij het woord "proportioneel". Is dat meer politiek, vanuit de gedachte: tit-for-tat, Trump geeft een klap en dan geven wij een klap terug? Of is dat ook meer economisch ingegeven? Is de gedachte: misschien moeten we niet zo hard terugslaan, want dat raakt ons economisch harder dan als wij het op zijn beloop laten? Dat is misschien niet het goede woord, maar ik bedoel: als wij iets minder hard reageren. Hoe ziet dit kabinet in dat scenario dat het in het verleden gelukt is om bijvoorbeeld voor Dutch steel, voor Tata, lagere importtarieven te creëren dan aanvankelijk waren afgekondigd?

Minister Veldkamp:
Ja, dat is belangrijk. Ik zeg ook: wij willen dat de manier waarop de Europese Commissie zal reageren namens de gehele EU robuust is. Wij willen wel degelijk laten merken: jongens, wij reageren hierop; als u maatregelen tegen ons instelt, stellen wij tegenmaatregelen in, en die zullen een effect hebben. Daarin moeten ze ook echt duidelijk zijn, maar wel proportioneel en niet escalerend. We willen namelijk niet dat de oorlog verder escaleert en dat dat handelstarief bij wijze van spreken van 25% naar 40% of 50% gaat. Alles is mogelijk. Nogmaals, de Trump-administratie doet allerlei beleidsvoorstellen kort op elkaar en kan buitengewoon stevig reageren. De VS kunnen dat normaal gesproken sowieso, maar de Trump-administratie wil dat des te meer. Met de-escaleren bedoel ik dat we ons als klein land aan de Noordzee heel goed bewust moeten zijn van hoe afhankelijk wij zijn van wereldhandel en van hoezeer wereldhandel voor onze economie en welvaart van belang is. Wij willen dus niet escaleren. Onze inzet is om met de VS een weg vooruit te vinden, in de volle breedte: op handel, op veiligheid en ook wat betreft andere zaken. Het is niet onze inzet om ons af te koppelen van de VS. Ik zeg wel: het is niet verstandig om als bedrijf alleen van de VS marktafhankelijk te zijn. Diversificatie is van belang en het is dus ook goed dat er handelsverdragen zijn, zoals met Canada.

De heer Van Baarle (DENK):
Ik kan het begrijpen dat door de minister en ook vanuit Europa in dit proces niet alle strategische posities zomaar gedeeld worden. Aan de andere kant, als de vraag wordt gesteld aan deze minister of er effecten zullen zijn in de portemonnee van mensen in Nederland, komt de minister niet verder dan: ja, bestaanszekerheid vindt de Nederlandse regering belangrijk. Als hem net gevraagd wordt wat de impact is op Nederlandse sectoren — ik weet dat hij iemand vervangt, maar toch — zegt de minister: ik kan daar nu geen antwoord op geven. Mijn impressie is dat op belangrijke vragen op dit moment gewoon geen antwoord gegeven kan worden. Het lijkt mij dat ik de minister moet vragen: zijn die scenario's er en is de Nederlandse regering überhaupt wel goed voorbereid? Want ik hoor hier heel veel algemeenheden en weinig concrete antwoorden.

Minister Veldkamp:
Een aantal opmerkingen. De heer Van Baarle wijst er terecht op dat ik hier een andere minister vervang, die hier dagdagelijks mee bezig is. Dat ben ik niet. Ik weet echter wel zeker dat die minister zich echt voorbereidt en het kabinet ook voorbereidt op zaken, inclusief mogelijke handelsoorlogen. Ik kan nog geen precies inzicht geven in wat de effecten zijn, omdat wij van mogelijke, door president Trump in ieder geval mondeling aangekondigde handelstarieven voor Europa nog niet op de hoogte zijn. Er is nog geen uitvoeringsbesluit. Het is nog niet duidelijk hoe en wat. Hij noemt onder andere auto's en andere producten. Nou, auto's heeft voor Nederland al enig effect, omdat Nederlandse bedrijven toeleverancier zijn van bijvoorbeeld de Duitse auto-industrie. Maar we weten nog niet wat die andere producten zijn, of dat bij wijze van spreken kaas en tulpenbollen zijn, of cognac. Dat maakt nogal een verschil voor het verdienvermogen van Nederland en ook voor het effect op Nederlandse werknemers en Nederlandse bedrijven.

De heer Van Baarle (DENK):
Dit kan potentieel gewoon ontzettend veel impact hebben op onze samenleving en op de bestaanszekerheid van mensen, op de vraag of mensen nog rond kunnen komen. Als de minister dan niet verder komt in dit debat, met alle respect voor het feit dat hij zijn collega vervangt, dan te zeggen dat hij weet dat zijn collega zich erop voorbereidt, vind ik dat gewoon geen antwoord dat recht doet aan de ernst van de situatie. Dus waar blijkt dan uit dat de Nederlandse regering goed voorbereid is? Wat ligt er waaruit blijkt dat de Nederlandse regering goed voorbereid is?

Minister Veldkamp:
De Nederlandse regering is goed voorbereid. De heer Van Baarle van DENK staat het ook alleszins vrij om zich volgende week, op 12 maart, aan te sluiten bij de technische briefing die aan Kamerleden wordt gegeven. Je kunt niet alles over een mogelijke onderhandelingspositie van de Europese Commissie in het openbaar delen, maar bestaanszekerheid voor Nederlandse burgers staat bij velen heel duidelijk voor de bril, ook in het kabinet, weet ik. Ook bij mevrouw Klever. Ook bij ondergetekende. Ook bij talloze anderen, die daar directer mee te maken hebben. Denk aan minister Van Hijum. Dat ook naar aanleiding van de vraag hoe het Nederlandse verdienvermogen door mogelijke handelstarieven wordt geraakt. Maar we weten nog niet precies hoe of wat. Als president Trump zegt "auto's en andere producten", weten we nog niet wat die andere producten zijn. Maar voorbereid zijn we.

Mevrouw Hirsch (GroenLinks-PvdA):
Ik heb geprobeerd om mijn vraag te veranderen naar aanleiding van de antwoorden die de minister heeft gegeven. We staan hier sinds november met de breed gedeelde vraag vanuit de Kamer aan uw collega om meer inzicht te krijgen in de voorbereidingen van Nederland op wat er komen gaat. Gister nog kregen we antwoorden op vragen van mijn collega mevrouw Kamminga over wat Nederland doet. Het antwoord daarop is letterlijk: constructief samenwerken met de VS om de trans-Atlantische handelsrelatie te versterken.

De voorzitter:
Mevrouw Hirsch ...

Mevrouw Hirsch (GroenLinks-PvdA):
Sorry, mag ik het heel even afmaken?

De voorzitter:
Nou nee, want u bent allang over de 30 seconden heen. Als u richting een vraag gaat, dan mag u die stellen.

Mevrouw Hirsch (GroenLinks-PvdA):
Ik ga nu richting de vraag, excuus. Dat alles in het licht van een leider van de VS die zegt dat hij het idee heeft dat de EU is opgericht om de VS te naaien. Ik vind "de regering is goed voorbereid" dan geen geruststellend antwoord. Kan de minister zich voorstellen dat de Nederlandse bedrijven en burgers meer concrete antwoorden nodig hebben om gerustgesteld te worden over de inzet van Nederland?

Minister Veldkamp:
Meer concrete antwoorden kunnen we geven mede naar aanleiding van wat de VS zouden instellen. Duidelijk is ons uitgangspunt dat we op mogelijke VS-handelstarieven voor tal van producten zullen reageren vanuit Europa, zoals door Nederland voorgestaan. Dat zal robuust zijn, maar we zullen ook trachten om dat de-escalerend te doen, om te voorkomen dat dit soort handelsconflicten ook echt uit te hand lopen. Dan zijn we verder van huis. Uiteraard beseffen we heel goed dat we in een ander tijdperk geraken. Het tijdperk waarin het vooral draaide om het optimaliseren van waardenketens en waarin conflicten klonken als ruis op de achtergrond, zoals een lid van de raad van bestuur van een heel groot Europees bedrijf een paar jaar geleden tegen me zei, is voorbij. We bevinden ons al even in een tijdperk waarin conflicten en geopolitieke risico's op de voorgrond staan. Ik merk en hoor dat ook in mijn eigen contacten met bedrijven. Mevrouw Klever hoort het ook. Wij hebben heel goed voor ogen wat de risico's zijn. Hoe die precies worden uitgewogen? Nogmaals, het geeft geen pas om hier publiekelijk neer te leggen hoe wij op Trump gaan reageren. Anders laten we ons in de kaart kijken en als er iets is wat president Trump graag zou willen, dan is het ons in de kaart kijken. Dat speelt op Europees niveau en dat kunnen we daarom niet doen.

Mevrouw Hirsch (GroenLinks-PvdA):
Nog één concrete vervolgvraag. De minister gaf net aan dat minister Klever deze week in Washington is, in haar functie van minister voor Handel. Kan deze minister mij vertellen wat zij in dat gesprek op tafel legt, mede namens de EU?

Minister Veldkamp:
Dat kan ik nog niet, want ik sta hier als vervanger. Ik heb vanmiddag pas gehoord dat ik hier als vervanger sta. Ik ben daar niet op ingelezen. Ik zal het wel meenemen naar mevrouw Klever. Volgende week, op 12 maart, vindt er een technische briefing plaats, waarbij u zeker welkom bent en waar zij kan uitleggen wat zij in dat gesprek besproken heeft. Maar de algemene inzet en de hoofdpunten daarvan lijken mij duidelijk: wij zullen robuust op Amerikaanse handelstarieven willen reageren en wij zullen dat tegelijkertijd proportioneel en de-escalerend willen doen. Dat zijn de uitgangspunten die Nederland meeneemt naar het overleg met de Europese Commissie in Brussel en die zullen we ook meenemen naar de VS.

We vinden het buitengewoon onverstandig als de VS handelstarieven jegens Europa wil instellen. Die raken het verdienvermogen van de hele wereld. Ze raken landen die minder hoge inkomens hebben dan wij, maar ze raken ook ons hier in Europa, de landen die het misschien iets beter kunnen dragen. Ze zullen ook de VS zelf raken. Handelstarieven zullen een opwaartse druk op de Amerikaanse inflatie veroorzaken en Amerikaanse burgers zullen dat merken, omdat de economie van de wereld daardoor gewoonweg minder effectief en minder efficiënt zal functioneren. Dat zeggen alle theorieën en dat heeft ook de praktijk aangetoond.

De voorzitter:
Dank u wel. Een hartelijk woord van dank aan de minister van Buitenlandse Zaken. Fijn dat u bij ons was.

Vragen Eerdmans

Vragen van het lid Eerdmans aan de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid over het bericht "Bijna 6.000 veroordeelde criminelen spoorloos: 'Uiterst pijnlijk voor slachtoffers'".

De voorzitter:
Dan heet ik van harte welkom de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid, mevrouw Coenradie. Ik geef in het vragenuurtje graag het woord aan de heer Eerdmans van de fractie van JA21.

De heer Eerdmans (JA21):
Voorzitter, goedemiddag en dank u zeer. Er lopen 6.000 veroordeelde criminelen vrij rond. Dat zijn niet alleen verkeersovertreders, zeg ik er maar bij, en ook niet alleen dieven; daar zitten ook doodslagplegers, plegers van geweld en zedendelinquenten bij. Deze misdadigers zijn spoorloos. Ik wil u zeggen: dit is voor nabestaanden en slachtoffers, met wie ik net zoals de staatssecretaris veel te maken heb, extreem pijnlijk. Slachtoffers en nabestaanden van deze daden krijgen een dubbele straf: eerst het misdrijf en daarna nog eens het niet-bestraffen van de daders. Die mensen wachten op vergelding en dat is terecht. Vandaar mijn eerste vraag: wat gaat de staatssecretaris doen om die 6.000 los rondlopende criminelen die hun straf nu ontlopen, achter slot en grendel te krijgen?

De voorzitter:
Het woord is aan de staatssecretaris.

Staatssecretaris Coenradie:
Voorzitter, dank. Ik deel de verontwaardiging over het getal 6.000. Dat is pijnlijk. Het is pijnlijk voor eventuele slachtoffers en voor nabestaanden. 6.000 is een heel groot getal. Ik deel die verontwaardiging dus ook. Tegelijkertijd heb ik de behoefte om de Kamer mee te nemen in waar we vandaan komen. In 2017 was dit aantal namelijk nog veel hoger. Het lag op 11.000, om precies te zijn. Toen was daar ook verontwaardiging over, en terecht. Daar is toen een debat over gevoerd, waar het zogeheten programma Onvindbaren uit voort is gekomen. Dat is een programma dat tussen 2017 en 2021 heeft plaatsgevonden. De daaruit voortvloeiende maatregelen zijn wij nog steeds aan het doorvoeren.

Ik heb de behoefte om een paar van die maatregelen te benoemen, onder andere het opsporingsteam van de politie en het OM, FASTNL. Dat is actief op zoek naar internationaal geregistreerde voortvluchtigen die een vrijheidsstraf moeten uitzitten van 300 dagen of meer. Ook is de adreskwaliteit verbeterd om onvindbaren beter op te sporen. We doen dus veel. Om gericht antwoord te geven op de vraag wat we nog meer kunnen doen: op dit moment kunnen we niet veel meer dan we al doen. We zien in de afgelopen jaren dat dit aantal dalende is en we blijven die trend natuurlijk volgen. We hebben een groot team van FASTNL-medewerkers, 30 fte, dat zich hier volop mee bezighoudt. We zien dat dat op dit moment voldoende is. Het is een stabiel team. We doen dus heel erg veel.

Tot slot wil ik hier nog even iets aan toevoegen. In Nederland mogen verdachten hun veroordeling in vrijheid afwachten. Zolang veroordeelden niet in voorlopige hechtenis zitten of nog niet veroordeeld zijn, kunnen zij vrij blijven reizen. Dat is iets wat bij de rechtspraak ligt en wat we met elkaar hebben verankerd in het Wetboek van Strafvordering.

Tot zover het antwoord op de vraag, met een korte toelichting daarop.

De heer Eerdmans (JA21):
Het laatste punt, dat we zware misdadigers hebben die veroordeeld zijn door de rechtbank en hun hoger beroep in vrijheid mogen afwachten, vind ik juist onacceptabel. Ik vind dat onbestaanbaar. Het is de staatssecretaris bekend dat er onder die 6.000 ook veroordeelde misdadigers zijn die hun hoger beroep in vrijheid mogen afwachten en waarschijnlijk nooit meer gevonden worden. Maar het eerste punt van de staatssecretaris verbaast mij zeer. Ze zegt: we doen voldoende; we doen eigenlijk wel genoeg. FASTNL is het team dat de opsporing doet van mensen die voortvluchtig zijn. Hun thema, hun motto, is overigens: onvindbaar bestaat niet. Dat team kan per jaar 300 criminelen opsporen. We hebben er 6.000 rondlopen. Dan vraag ik mij af: hoezo kunnen wij niet meer? Moet dat team niet worden uitgebreid?

Staatssecretaris Coenradie:
Het FASTNL-team ligt echt bij mijn collega, de minister van Justitie en Veiligheid. Daar ga ik niet over. Wat ik in ieder geval wel weet, is dat we een stabiele groep medewerkers hebben die er op dit moment alles aan doet om dat aantal naar beneden te brengen. Dat lukt ook; het is succesvol als we de dalende trend ten opzichte van 2017 zien. Ik ben het er absoluut mee eens dat sec het getal 6.000 nog heel erg hoog is, en dat moet zeker naar beneden.

Dan het andere punt: in vrijheid in hoger beroep. Ik vind daar ook weleens wat van. Tegelijkertijd hebben we dat wel met elkaar in een wet verankerd. Op het moment dat de Kamer vindt dat er iets anders moet gebeuren, moeten we daar een ander gesprek over voeren. Maar op dit moment is dat wel iets wat de rechtspraak in handen heeft, en de rechtspraak heeft de vrijheid om dat uit te spreken.

De heer Eerdmans (JA21):
Laten we dan focussen op het punt van de reeds gestrafte veroordeelde criminelen. We leven nu in een rechtsstaat waarin we gevangenen eerder naar huis sturen omdat we geen capaciteit hebben, waarin het OM voor misdrijven boetes mag gaan opleggen en waarin we duizenden veroordeelde criminelen rond hebben lopen. Ik snap niet dat dit kan gebeuren met een kabinet met de PVV erin, nota bene een PVV-staatssecretaris. We zouden alles zwaarder bestraffen, law and order, geen taakstraffen meer, geen boetes, geen enkelbandjes. Het moest harder, harder, harder. Ik hoor nu de staatssecretaris eigenlijk zeggen: nou, we doen wel genoeg en we laten dus 6.000 criminelen vrij rondlopen. Wordt met deze aanpak het hoofdlijnenakkoord wel of niet uitgevoerd?

Staatssecretaris Coenradie:
Ja, zwaarder straffen, dat doen we en dat zien we terug in hoelang mensen in detentie verblijven. Dus zwaarder straffen, dat doen we zeker. Wat alleen niet meewerkt, is dat we de afgelopen tien jaar allerlei klinieken en allerlei gevangenissen hebben zien sluiten. Dat werkt daarbij niet mee. Op het moment dat we wel een stijging zien in de criminaliteitscijfers, wel een stijging zien in opgelegde detentie, wel een stijging zien in hoelang mensen in detentie blijven zitten en tegelijkertijd een enorme afname zien in beschikbare celcapaciteit en in bijvoorbeeld beschikbare tbs-klinieken, dan gaat het toch ergens wringen. Dat lijkt me een vrij logisch, voorspelbaar iets.

De heer Eerdmans (JA21):
Maar "voorspelbaar" is dat dit niet het antwoord moet zijn, want het is niet code zwart; het is code pikzwart voor de rechtsstaat. Slachtoffers en nabestaanden bellen mij en zeggen: Eerdmans, doe hier wat aan! Onder een kabinet met daarin de PVV worden gevangenen vrijgelaten of met een enkelband naar huis gestuurd. Sorry, maar daar moet een antwoord op komen. Ik vind het dan wel echt bijzonder dat als wij hier twee moties aannemen … We willen niet Engeland achterna en geen Britse toestanden waarin we duizenden criminelen eerder vrijlaten, maar we gaan het wel doen. Ik heb hier een aangenomen motie, ingediend met mevrouw Bruyning van NSC, over geen detentievakantie voor criminelen, maar het gebeurt toch.

Voorzitter. Waar gaat deze staatssecretaris dan op inzetten, bijvoorbeeld bij de Voorjaarsnota? Er is 8 miljard over, begrijp ik uit betrouwbare bron, namelijk het CPB. Dat betreft onderuitputting. Gaat deze staatssecretaris dan bij de Voorjaarsnota zeggen: ik wil geld gereserveerd voor noodgevangenissen; ik wil geld gereserveerd voor dat FAST-team en ik wil meer voortvluchtige criminelen oppakken, want ik ben van de PVV en ik wil het anders doen? U kopieert de methode-Weerwind. Ik bedoel, de vorige minister was nog strenger dan de staatssecretaris van de PVV, en even voor de luisteraars: die was van D66.

Voorzitter. Ik wil daar gewoon antwoord op.

Staatssecretaris Coenradie:
Ondanks het feit dat dit volgens mij niet de oorspronkelijke mondelinge vraag was, wil ik bekijken wat ik in dezen kan antwoorden. Volgens mij is het inmiddels ook geen geheim meer dat ik bezig ben met een claim richting de Voorjaarsnota om te bekijken wat we daarmee kunnen gaan doen. Want dat er geld nodig is, lijkt me nogal een understatement. Dat is niet alleen nodig voor het doen van de noodzakelijke renovaties, maar ook om gewoon überhaupt weer gevangenissen te bouwen, want daar hebben we een tekort aan. We zijn dus echt met een aantal zaken bezig.

Ik zit aankomende vrijdag — dat is inmiddels ook geen geheim meer — bij de ministerraad. Ik heb van tevoren ook al aangegeven dat ik daar een aantal knopen wil doorhakken. Van de PVV of niet, voor mij is dit hele capaciteitsprobleemstuk … Dit is gewoon een heel groot probleem dat hier in Nederland speelt. Daar voel ik me absoluut verantwoordelijk voor. Ik doe ook alles wat in mijn macht ligt — ik denk dat dit ook voor zich spreekt — maar ik kan niet toveren. Dat heb ik eerder ook aangegeven en ik doe het nog een keertje in de Tweede Kamer: ik ben geen Tita Tovenaar, ik heb geen blikken met personeel, ik heb geen blikken met gevangenissen en ik kan niet zomaar opeens een gevangenis of een vergunning regelen; dat gaat niet! We zitten hierbij met een erfenis uit het verleden. Tegelijkertijd zien we in de criminaliteitscijfers een enorme stormloop van mensen die veroordeeld zijn en die gewoon in de gevangenis terecht moeten komen. Die stormloop zien we ook op ons afkomen. Dat is de situatie waarin we zitten. Het is dus inderdaad code zwart; zwarter kan niet. Ik ben keihard bezig om te bekijken wat we daarin kunnen doen, maar ik heb daarvoor ook draagvlak nodig en ik heb de Kamer daarvoor nodig. We hebben volgende week een commissiedebat Gevangeniswezen, dus volgens mij kunnen we het er daar uitgebreid met elkaar over hebben.

De heer Eerdmans (JA21):
Honderd procent.

Staatssecretaris Coenradie:
Terug naar de vraag die hier ligt: natuurlijk blijf ik me daar hard voor maken. Ik neem geen genoegen met het getal 6.000 onder het mom van dat we van erger vandaan komen. Natuurlijk niet! Laat ik dat hier even heel hard stellen. Ik vind 6.000 nog steeds schrikbarend. Ik begon ook met te zeggen dat ik de verontwaardiging snap en dat ik die deel, maar we komen wel van iets anders af. Dat betekent dus dat de maatregelen die we toen hebben getroffen, die we toen hebben ingezet, wel hun vruchten afwerpen.

De heer Eerdmans (JA21):
Nee, maar daar ben ik het mee eens. U komt van ver. Dit is zeker niet door de PVV veroorzaakt, maar "Tita Tovenaar" … Kijk, als er asielzoekers moeten worden opgevangen, dan ligt er een boot ergens in het Westelijk Havengebied van Amsterdam en worden er 1.500 asielzoekers opgesloten, of in ieder geval opgevangen. Waar blijft die detentieboot? Ik wil dus gewoon meer creativiteit en actie van deze staatssecretaris om dit probleem op te lossen. Daarvoor …

Staatssecretaris Coenradie:
Maar voorzitter …

De heer Eerdmans (JA21):
Nee, sorry, nu ben ik aan het woord. Dáárvoor bent u wel aan de bak. U behoort de oplossingen te brengen, terwijl u het probleem niet heeft veroorzaakt. In dat laatste wil ik meegaan, maar ik wil meer zien van de oplossing voor dit probleem.

Staatssecretaris Coenradie:
Met alle respect, maar asielzoekers die we op een boot kunnen plaatsen, is nou precies iets anders dan iemand die veroordeeld is en in detentie moet. Wat is het verschil? Bij het ene heb je een slot en grendel nodig, en bij het andere heb je dat niet nodig. Bij het ene heb je een dagprogramma nodig om het in ieder geval nog enigszins behapbaar te houden en bij het andere heb je dat niet nodig. Er zit toch wel een verschil tussen een asielzoeker en een gedetineerde! Ik was ook wel van plan om dat onderscheid te blijven maken.

De heer Eerdmans (JA21):
Ja, maar de overeenkomst is: nood breekt wet. Dat verwacht ik dus. Als er criminelen worden vrijgelaten, als er mensen eerder naar huis worden gestuurd, als er mensen spoorloos zijn, vind ik dus dat er veel meer onorthodox moet worden nagedacht en dan vergelijk ik het inderdaad met een asielboot, waarbij dat blijkbaar wel kan. En ik zeg niet dat je een asielboot zomaar kunt inzetten voor criminelen, maar ik verwacht wel echt betere oplossingen dan het verhaal waar de woede van Wilders terecht vandaan kwam. Ik wil niet dat er gevangenen twee weken met detentieverlof mogen.

Staatssecretaris Coenradie:
Waarvan akte.

De heer Boswijk (CDA):
Ik deel de frustratie van collega Eerdmans. Het geeft een gevoel van onrecht als je als slachtoffer erachter komt dat degene die jou kwaad heeft gedaan ineens vrij rondloopt of als je als politieagent iemand hebt gearresteerd en je die vervolgens tegen zou kunnen komen. Maar ik vind het vooral gênant dat dit kabinet voor law and order zegt te staan, terwijl het de problemen niet aanpakt. Deze staatssecretaris heeft een erfenis waar ze niks aan kan doen. Dat snap ik en daar heb ik alle begrip voor, maar tegelijkertijd lost dit hoofdlijnenakkoord geen problemen op, maar maakt het ze juist veel groter. Kan de staatssecretaris daarop reflecteren?

Ik kom nog even terug op het punt van collega Eerdmans over creativiteit. We hebben in het verleden meerdere crises gehad. Kunt u niet met een crisis- en herstelwet komen om bijvoorbeeld met spoed gevangenissen te bouwen?

Staatssecretaris Coenradie:
Ik ben echt voornemens om heel snel met een plan van aanpak hiervoor te komen. We hebben volgende week een commissiedebat. Ik vind dat we binnen dat commissiedebat alle ruimte moeten nemen om te kijken waar draagvlak voor is, hoe we hierin verdergaan en welke knopen we moeten doorhakken. Natuurlijk kijk ik naar allerlei noodmaatregelen en naar wat we kunnen doen, maar ik heb soms ook te maken met een gebrek aan personeel, een gebrek aan fysieke ruimte, een gebrek aan een vergunning, een niet-meewerkende gemeente, waar ik ook weleens tegenaan loop, of een gebrek aan middelen. Op dit moment is het lastig om datgene uit te voeren wat we met elkaar hebben afgesproken in het hoofdlijnenakkoord. Dat klopt.

De heer Boswijk (CDA):
Zou stap één dan niet zijn dat deze staatssecretaris naar de coalitiepartijen gaat en zegt: "Jongens, dit kan ik niet uitvoeren; ik heb dit, dit en dit nodig"? Ik hoor de staatssecretaris iets zeggen over weigerende gemeentes. Kan ze niet met een wet komen waarmee ze kan afdwingen dat er ergens celcapaciteit wordt gerealiseerd? Dit is zo'n immens probleem. Dit raakt de wortel van onze rechtsstaat.

Tot slot, voorzitter. We hebben het nu heel veel over de veroordeelden, maar zijn de slachtoffers er allemaal van op de hoogte dat iemand die veroordeeld is, mogelijk vrij rondloopt? We hebben het over 6.000 veroordeelden en over 6.000, of misschien wel meer, slachtoffers. Zijn die er allemaal van op de hoogte dat zij mogelijk iemand kunnen tegenkomen die eigenlijk achter slot en grendel zou moeten zitten?

Staatssecretaris Coenradie:
Wat betreft de laatste vraag: de slachtoffers van veroordeelden horen hiervan op de hoogte te worden gesteld door het CJIB. Dat doet dit tegenwoordig. Kan ik met honderd procent zekerheid zeggen dat iedereen hiervan netjes op de hoogte is? Dat zou ik echt moeten nagaan. Daar wil ik bij u op terugkomen. Als ik merk dat slachtoffers of nabestaanden hiervan helemaal niet op de hoogte zijn, dan kan ik mij daar ook druk om maken. Ik weet dat het CJIB met man en macht werkt om hun werk goed uit te voeren en dat zij hun eigen mensen trainen, opleiden en klaarstomen om dit werk goed te doen, naast het werk dat ze in het verleden primair hebben gedaan.

De voorzitter:
Mevrouw Wijen-Nass, BBB.

De heer Boswijk (CDA):
Voorzitter, wanneer zou de ...

De voorzitter:
Heel kort. De vraag luidt nog: wanneer?

Staatssecretaris Coenradie:
Wanneer kan ik daar een antwoord op geven? Ik ga proberen om dat mee te nemen richting het commissiedebat. Dat is volgende week dinsdag of woensdag.

Mevrouw Wijen-Nass (BBB):
6.000 veroordeelde criminelen lopen vrij rond en zijn niet te vinden. Dat vindt de BBB onacceptabel. Er wordt vaak gedacht: het gaat over huis-tuin-en-keukenzaken; dat is allemaal niet zo belangrijk. Maar we vergeten vaak dat het ook gaat om zaken betreffende een woninginbraak of huiselijk geweld. Die zaken hebben een enorme impact op het slachtoffer. Ik ben benieuwd of de staatssecretaris het eens is met de BBB dat het voorarrest superbelangrijk is om mensen binnen te houden die misschien de grens over willen gaan.

Staatssecretaris Coenradie:
Voor al deze zaken, of ze nu klein of groot zijn, geldt dat ik het onverteerbaar vind dat mensen hun straf ontlopen. Dat geldt extra op het moment dat er slachtoffers of nabestaanden zijn. Ik vind dat onverteerbaar. Als het gaat over uitspraken van de rechter ... Het is aan de rechter om iets te bepalen. Daar ga ik niet over. Een rechter heeft de vrijheid om te zeggen "jij komt nu al vast te zitten in afwachting van je hoger beroep" of "je mag dat in vrijheid afwachten". Dat is aan de rechter. Als de Kamer daar iets anders van vindt, is het aan de Kamer om daar iets over te zeggen. Ik vind het af en toe ook lastig om te zien, want ik zie de ingewikkelde zaken. Maar ik kan niet op de stoel van de rechter gaan zitten. Dat doet niks af aan het feit dat 6.000 mensen nog steeds gewoon hun straf moeten uitzitten. Aan de ene kant hebben we dus de vrijheid van de rechter. Aan de andere kant hebben we het gegeven dat we deze mensen moeten opsporen. Daar doen we echt heel veel aan. Dat blijkt ook wel uit de dalende trend.

Mevrouw Wijen-Nass (BBB):
Dan zijn er toch nog 6.000 mensen die nu vrij rondlopen. Soms gaat het om delicten die heel veel invloed hebben op de levens van mensen, bijvoorbeeld op dat van ondernemers. Ga maar eens praten met een supermarktondernemer in de regio die continu te kampen heeft met winkeldiefstallen. Dan kun je denken "ach, dat gaat elke keer maar over een paar euro", maar er is zo veel mee gemoeid. Ik ben heel benieuwd of de staatssecretaris het wel met mij eens is dat het ook heel belangrijk is dat we juist die mensen opsporen en vastzetten.

Staatssecretaris Coenradie:
Absoluut. Iedereen die door de rechter een celstraf opgelegd heeft gekregen, moet simpelweg die celstraf uitzitten. Daar is geen discussie over. Daar zal ik ook nooit een discussie over voeren.

De heer Diederik van Dijk (SGP):
Het gebeurt inderdaad nog steeds en te vaak dat veroordeelde criminelen die in afwachting zijn van de tenuitvoerlegging van hun straf, de grenzen overgaan en nu bijvoorbeeld in Dubai van een pina colada nippen. Dat is onbestaanbaar. Vindt de staatssecretaris ook dat er een reisverbod zou moeten gelden voor dit soort veroordeelde criminelen? Wanneer kunnen we voorstellen vanuit het kabinet tegemoetzien als daar een wetswijziging voor nodig is?

Staatssecretaris Coenradie:
Ik vind het altijd zo flauw om te zeggen: daar ben ik niet van; dat is niet aan mij. Tegelijkertijd is dat wel het eerlijke verhaal, want ik moet dan ook mijn collega's op het ministerie aankijken. Ik kan nu niet zeggen of ik dat wel of niet vind. Ik vind dat we dit gewoon op een ordentelijke wijze met elkaar moeten bespreken. Maar tegelijkertijd snap ik dat sentiment. Ik heb dat ook weleens. Wat dat betreft ben ik ook gewoon een mens van vlees en bloed. Ik zie de berichten en denk dan ook weleens: waarom hebben we deze persoon niet gelijk vastgezet? Ik snap dat dus. Maar ik kan niet vooruitlopen op het werk van mijn collega's. Ik vind ook dat iedereen daarover het juiste gesprek moet voeren.

De heer Diederik van Dijk (SGP):
Dan hoop ik in ieder geval dat de staatssecretaris dit meeneemt naar haar collega's. Dat zou in ieder geval kunnen. Twee. We hebben gelukkig in toenemende mate uitleveringsverdragen, onder meer met de Verenigde Arabische Emiraten. Wordt er alles op alles gezet om die verdragen ook tot aan het randje te benutten, zodat deze criminelen toch worden teruggehaald naar Nederland en ze hun straf niet ontlopen?

Staatssecretaris Coenradie:
Ik kan in ieder geval zeggen dat wij er vanuit Nederland alles aan doen om mensen die een straf moeten uitzitten, hiernaartoe te halen. Dat kan ik doen. Maken we daar nooit fouten bij? Nou, waar mensen werken, worden volgens mij ook weleens fouten gemaakt. Maar wij hebben altijd de intentie om mensen hier hun straf uit te laten zitten.

De heer Koops (NSC):
Waar ik helemaal niet van houd in een geval als dit, is gegoochel met cijfers. Ik wil met veel meer precisie iets weten over dat getal van 6.000. Ik hoorde de staatssecretaris namelijk zojuist ook zeggen dat het getal in 2017 op 11.000 stond. Dat heb ik nagezocht. Onder die 11.000 in 2017 zat een enorm aantal korte gevangenisstraffen. Dat waren dus geen langdurige straffen. FASTNL zit in internationaal en nationaal verband achter de zware criminelen aan. De grote vraag is hier dus: is het nu van 11.000 teruggelopen naar 6.000, of is het van de 2.500 die FASTNL in zijn portefeuille had, opgelopen naar 6.000? Dat is de vraag.

Staatssecretaris Coenradie:
Het antwoord is — zo heb ik me ook laten informeren — dat er ten opzichte van 6.000 nu, in 2017 11.000 veroordeelde criminelen onvindbaar waren, ongeacht of het lang- of kortgestraften waren. Dat is het antwoord.

De heer Van Nispen (SP):
Dit is inderdaad geen nieuw probleem. Dit speelt al jaren. Maar het is extreem pijnlijk voor slachtoffers en nabestaanden. Die verliezen zo het vertrouwen in de rechtsstaat, als ze dat niet al verloren waren. Niet alleen zijn er 6.000 mensen kwijt die in de gevangenis hadden moeten zitten, maar er zijn ook een heleboel veroordeelde mensen die niet kwijt zijn en die door het capaciteitstekort ook niet in de gevangenis zitten. Mijn vraag aan de staatssecretaris is de volgende. Stel dat de inspanningen succesvoller gaan zijn en veel mensen die gezocht worden, gevonden worden — wat we allemaal hopen. Is er dan plaats voor? Kunnen die mensen dan opgesloten worden?

Staatssecretaris Coenradie:
Dat is een hele terechte vraag. Dat betekent dus dat er aan alle kanten gebouwd moet worden en dat we geld nodig hebben. We hebben inderdaad ook nog een hele grote groep met zelfmelders. Dat is ook iets wat we volgende week in het commissiedebat verder zullen bespreken. We hebben te maken met verschillende groepen die op dit moment niet hun gevangenisstraf uit kunnen zitten door het capaciteitsprobleem. Dit is dus een terechte vraag. Daar maak ik me ook zorgen over. Deze mensen zijn onvindbaar. Als ze vindbaar zijn, doen we er alles aan om deze mensen achter slot en grendel te krijgen. Maar dat het heel penibel is, is een understatement.

De heer Eerdmans (JA21):
Ik denk dat het echte instortingsgevaar voor onze rechtsstaat komt van het feit dat mensen hun straf ontlopen. Dat voelt iedereen. Daar hoef je niet eens slachtoffer voor te zijn. Iedereen ziet dat als een groot probleem. Maar het is precies zoals Van Nispen zegt: omdat we geen celcapaciteit hebben, kan ik me voorstellen dat de urgentie bij deze staatssecretaris ook niet zo enorm groot is om achter die 6.000 mensen aan te gaan. Er is immers geen plek. Is dit gevoel juist? Kan het zo zijn dat de ambitie laag is om ze op te sporen omdat we geen cellen hebben?

Staatssecretaris Coenradie:
Nee. Ik snap de vraag, maar nee, dat is absoluut niet waar. Wij zien en voelen echt de urgentie om mensen die een veroordeling aan hun broek hebben, op te sporen. Of dat nou gaat om deze groep of dat we zelfmelders oproepen om hun celstraf uit te zitten, maakt niet uit. Wij doen ons best. Dat zie je ook terug in de dalende cijfers. Dat het nog niet het cijfer nul is, zie ik zelf ook nu het gaat om 6.000. Maar tegelijkertijd laat de dalende trend zien dat we heel veel maatregelen treffen die in ieder geval ook flinke resultaten boeken.

De heer Sneller (D66):
Ik denk dat die nullijn en die nul euro extra niet helpt bij het aanpakken van het capaciteitstekort, maar ik wil even proberen om te kijken of we nog terug kunnen naar de vraag die de heer Eerdmans oorspronkelijk stelde en wat het kabinet uiteindelijk gaat doen. Want eerst horen we dat 30 fte bij FASTNL voldoende is en dat we niet veel meer kunnen doen. Daarna wordt gezegd "het ligt bij mijn collega". Om te voorkomen dat het wegloopt, zou ik willen vragen of het kabinet bereid is om met een aantal opties te komen richting de Kamer waarover we het in het vervolg kunnen hebben. Volgens mij kunnen er wel degelijk meer dingen gedaan worden, maar moeten we dan ook serieus naar die opties kijken.

Staatssecretaris Coenradie:
Goed voorstel. Ik wil dat gesprek ook best voeren met mijn collega's en daarin kijken wat we kunnen doen en de Kamer daarover informeren. Ik weet al wat de vervolgvraag zou kunnen zijn, namelijk: wanneer kunnen we dat verwachten? Dat zal niet volgende week al bij het commissiedebat Gevangeniswezen zijn. We zitten nu in maart. Ik ga proberen om het in de eerstvolgende voortgangsbrief mee te nemen. Dat is, dacht ik, ergens begin april.

De heer Ellian (VVD):
Ik wil een ander voorstel doen, voorzitter. Ik zou graag een aparte brief willen vragen, zoals we die in het verleden ook hadden, over onvindbare veroordeelden. Het woord "onvindbaar" veronderstelt dat iemand niet te vinden is, maar op die lijst van 6.000 staan wel degelijk … Zo is er een bekende influencer in Dubai die een straf moet uitzitten, maar gewoon filmpjes maakt. Het gaat om lange straffen, korte straffen, binnen en buiten de Europese Unie. Kunnen we inzichtelijk krijgen wat voor gevallen ertussen zitten en wat we kunnen doen? Die brief mag best binnen twee maanden er zijn.

Staatssecretaris Coenradie:
Ik neem het mee. Ja, hoor. Ik kan me goed voorstellen dat de Kamer daar behoefte aan heeft.

De voorzitter:
Hartstikke goed. Dank aan de staatssecretaris. Fijn dat u bij ons was. Ik schors enige minuten en dan gaan we over naar de herdenking van Frits Korthals Altes.

De vergadering wordt van 14.58 uur tot 15.06 uur geschorst.

Herdenking minister van staat de heer F. Korthals Altes

Aan de orde is de herdenking van minister van staat de heer F. Korthals Altes.

De voorzitter:
Aan de orde is de herdenking van Frits Korthals Altes. Ik verzoek eenieder daartoe in staat te gaan staan.

Een bijzonder woord van welkom aan de hier aanwezige familie. Een deel zit in de Voorzittersloge en een deel op de publieke tribune. Ik heet mevrouw Korthals Altes, de drie zoons Rein, Frits en Everhard, schoondochters, kleinkinderen en verdere familie van harte welkom. Het wordt gewaardeerd dat de minister-president hier is, alsmede iedereen op de publieke tribune en de staatssecretaris van Justitie.

Frits Korthals Altes werd 93 jaar. Met zijn 1,67 meter stond hij bekend als "kleine Frits", maar zijn aanwezigheid in welke ruimte dan ook was nooit klein. Zijn scherpzinnigheid en precisie maakten dat iedereen luisterde wanneer hij het woord nam.

Korthals Altes kwam uit een beroemde Amsterdamse juristenfamilie. Zijn vader was lid van de Hoge Raad. Na zijn middelbareschooltijd aan het Barlaeus Gymnasium in Amsterdam brak hij met de traditie om eveneens rechten in Amsterdam te gaan studeren. Hij koos voor Leiden. Dat was tevens het begin van een enkele reis naar Rotterdam, waar hij advocaat werd.

In 1956 werd hij lid van de VVD. Zo rolde hij, min of meer toevallig, vanzelf de politiek in. Als politicus viel hij op door zijn nuchtere, pragmatische aanpak. Hij was geen man van grote vergezichten, maar van concrete oplossingen. Kenmerkend voor hem was hoe hij over het Binnenhof liep, of liever gezegd "schreed": nooit haastig, altijd beheerst, alsof hij precies wist hoeveel tijd elke stap mocht kosten. En ondertussen observeerde hij alles om zich heen. Hij leek volledig in control. "Je moet van verrekt goeden huize komen wil je hem onderuithalen", zei een VVD'er bewonderend over hem.

In zijn opvattingen over veiligheid en rechtshandhaving was hij duidelijk. Hij geloofde niet zo enorm in de goedheid van de mens. "Justitie heeft als uitgangspunt: als je de mensen niet controleert, wordt het een bende. En dat is ook zo", zei hij eens.

Toch was hij ook een verdediger van individuele vrijheid. Hij zei: "Privacy moet niet altijd ondergeschikt zijn aan veiligheid. Het moet proportioneel zijn." Hij nam zijn taken uiterst serieus. De politiek had zijn hart, maar hij stond ook bekend om zijn toewijding aan andere zaken. "Ik ben met hart en ziel advocaat geweest. Ik heb de meest fantastische zaken gedaan, maar het ministerschap en het Voorzitterschap van de Eerste Kamer waren ervaringen die ik nooit had willen missen. Je doet dingen voor de publieke zaak en dat geeft een heel apart soort voldoening."

Hij stond bekend om zijn directheid. Kamerleden herinnerden zich hoe hij tijdens de Algemene Beschouwingen in 1984, toen er druk werd gedebatteerd over de Bevrijdingsdag die in 1985 op een zondag zou vallen, plotseling de regeringstafel verliet en tegen een Kamerlid van de oppositie zei: "Laat de leeuwen los. De christenen staan in de arena!"

Die directheid kwam ook tot zijn recht toen hij als Justitieminister geconfronteerd werd met de grote ontvoeringszaken van die tijd: Toos van der Valk, Freddy Heineken en Ab Doderer, Valérie Albada Jelgersma en Gerrit Jan Heijn.

Terugkijkend op zijn leven was hij tevreden met wat hij had bereikt. Hij voelde zich altijd meer bestuurder dan politicus. En dat is wat hij was: een bestuurder die geloofde in regels, in orde, in een systeem dat werkt voor iedereen.

Frits Korthals Altes nam afscheid van de politiek met de woorden: "Ik ben blij en dankbaar voor de kansen die ik heb gekregen om dit werk te doen." Zijn toewijding, scherpzinnigheid en inzet voor de democratische rechtsstaat zijn daarbij de rode draad geweest.

Ik geef graag het woord aan de minister-president.

Minister Schoof:
Meneer de voorzitter, geachte leden van de Tweede Kamer, beste familie. Na het overlijden van Frits Korthals Altes verschenen er in de kranten nogal wat reflecties op het stormachtige begin van zijn carrière als minister van Justitie, namelijk de ook door de voorzitter genoemde ontvoering van Toos van der Valk, toen hij nog geen drie weken minister was. Later volgden die van Freddy Heineken en zijn chauffeur, van Valérie Albada Jelgersma en van Gerrit Jan Heijn. Het waren gebeurtenissen die heel Nederland in hun greep hielden. Korthals Altes wist dat iedereen naar hem keek. Zelf voelde hij die verantwoordelijkheid zwaar wegen. Hij wist dat één verkeerde beslissing fatale gevolgen kon hebben, maar als minister heb je geen andere keus dan die verantwoordelijkheid te dragen. Je kunt er alleen niet alles over zeggen.

Dat deed hij dus ook niet, tot er in 2011 een speelfilm werd gemaakt over de ontvoering van Heineken. Die bevatte, in zijn woorden, "zo veel Dichtung" dat hij het niet langer kon aanzien. Eerdere verzoeken om zijn memoires te schrijven legde Frits Korthals Altes steevast naast zich neer met de woorden: "Herinneringen zijn per definitie onbetrouwbaar en ijdelheid is een eigenschap die een mens zo veel mogelijk moet onderdrukken." Maar na de film over Heineken deed hij het toch. In maar liefst 688 pagina's schreef hij zijn, zoals hij ze zelf noemde, "getoetste herinneringen", geholpen door het persoonlijke archief dat zijn vrouw Henny tientallen jaren nauwgezet had bijgehouden en geordend. En als hij dan toch bezig was, kon hij maar beter volledig zijn. Daarom voegde hij voor de liefhebber op internet nog eens 279 pagina's aan zijn boek toe, omdat dat nou eenmaal in zijn aard zat.

Als advocaat had Korthals Altes al vroeg geleerd dat volledigheid van grote waarde kon zijn in een verweer. Dat bleek ook in de politiek vaak van toepassing. Met grote toewijding boog hij zich over moeilijke dossiers. Geen enkel ambtelijk stuk verliet zijn bureau zonder opmerkingen in de kantlijn, want voor hem gold: het moest kloppen. Dat is een eigenschap die iedereen noemt als de naam Frits Korthals Altes valt.

Een andere typerende eigenschap die we overal terughoren, was zijn voorliefde voor klassieke omgangsvormen. Dat klinkt formeel en afstandelijk, maar op het ministerie van Justitie herinneren mensen zich toch vooral iets anders, want hoewel hij iedereen, van zijn kamerbewaarder tot zijn chauffeur, aansprak met "meneer", gevolgd door de achternaam, omschreven zijn naaste medewerkers op het ministerie hem in 1989 als de meest toegankelijke minister die Justitie ooit heeft gehad. Als het om inhoud ging, kon iedereen immers bij hem binnenlopen, zonder aanzien des persoons. Diegene moest wel een stevige reactie verwachten als de minister het ergens niet mee eens was. Ook dat gebeurde zonder aanzien des persoons, of zoals een van de kamerbewaarders het zei: "Je moet hem kennen, maar het aardige is dat hij niet alleen kwaad wordt op Jan de arbeider maar evengoed op de secretaris-generaal en vaak heeft hij ook nog gelijk."

Meneer de voorzitter. Altijd een hoofdrol voor de inhoud en de feiten, en het persoonlijk contact omlijst met wellevende omgangsvormen: zo zal Frits Korthals Altes voortleven in de herinnering van velen. Laat dit een erfenis zijn voor ons allemaal. Ik wens zijn familie en vrienden veel sterkte met dit grote verlies.

Dank u wel.

De voorzitter:
Dank u wel. Ik verzoek u enkele momenten stilte in acht te nemen.

(De aanwezigen nemen enkele ogenblikken stilte in acht.)

De voorzitter:
Dank u wel. Als u er prijs op stelt, kunt u de familieleden condoleren in het Ledenrestaurant. De vergadering wordt voor enkele ogenblikken geschorst.

De vergadering wordt enkele ogenblikken geschorst.

Mededelingen

Mededelingen

De voorzitter:
Ik deel aan de Kamer mee dat er geen afmeldingen zijn.

Deze mededeling wordt voor kennisgeving aangenomen.

De voorzitter:
Wilt u allemaal gaan zitten? Meneer Aartsen. Meneer Omtzigt. Meneer Bushoff.

Zoals u weet heb ik de hele donderdag ingepland voor de mondelinge beantwoording van schriftelijke vragen waarvan de beantwoordingstermijn is verstreken. 47 series vragen lagen te wachten op antwoord, maar van die 47 series vragen zijn er inmiddels nog 6 over. Ik heb er alle hoop op, en ik krijg volop signalen, dat ook deze vragen voor het selectiemoment van aangemelde vragen worden beantwoord. Houdt er rekening mee dat die bijeenkomst, deze strafmiddag, donderdag dus geen doorgang kan vinden. Mijn boodschap aan de minister-president zou zijn: kijk, zo kan het ook. Ik ben wel voornemens om nog voor het zomerreces een nieuw moment voor beantwoording van nog openstaande schriftelijke vragen te agenderen. Anders leren ze het echt niet. Ik dank de commissie van Inge van Dijk en de heer Sneller voor het meedenken op dit prachtige punt.

(Geroffel op de bankjes)

Regeling van werkzaamheden (stemmingen)

Regeling van werkzaamheden (stemmingen)

De voorzitter:
Ik stel voor zo dadelijk ook te stemmen over de aangehouden motie-Flach c.s. (31239, nr. 414) en de aangehouden motie-Ceder (29325, nr. 179).

Stemmingen

Stemming motie Toekomst samenwerking met maatschappelijke organisaties in ontwikkelingshulp

Aan de orde is de stemming over een aangehouden motie, ingediend bij het tweeminutendebat Toekomst samenwerking met maatschappelijke organisaties in ontwikkelingshulp,

te weten:

de motie-Bamenga c.s. over het nieuwe subsidiekader voor maatschappelijke organisaties voor de zomer van 2025 publiceren (36600-XVII, nr. 63).

(Zie vergadering van 11 februari 2025.)

De voorzitter:
De motie-Bamenga c.s. (36600-XVII, nr. 63) is in die zin gewijzigd dat zij thans luidt:

De Kamer,

gehoord de beraadslaging,

constaterende dat het subsidiekader voor maatschappelijke organisaties eind 2025 afloopt en er nog veel onduidelijkheid is over het nieuwe instrument dat in 2026 van start moet gaan;

overwegende dat een te korte tijd tussen publicatie en implementatie van het nieuwe subsidiekader de programma's, gewenste resultaten en de doelen van het ministerie in gevaar kan brengen;

verzoekt de regering het nieuwe subsidiekader voor maatschappelijke organisaties voor de zomer van 2025 te publiceren en maatschappelijke organisaties uiterlijk in oktober 2025 zekerheid te geven over financiering vanuit het subsidiekader, zodat er voldoende ruimte blijft voor eventuele aanpassingen aan het kader vóór de implementatie,

en gaat over tot de orde van de dag.

Zij krijgt nr. ??, was nr. 63 (36600-XVII).

Ik stel vast dat wij hier nu over kunnen stemmen.

In stemming komt de gewijzigde motie-Bamenga c.s. (36600-XVII, nr. ??, was nr. 63).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, DENK, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP en het CDA voor deze gewijzigde motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

Stemmingen Instellingswet Adviescollege toetsing regeldruk

Aan de orde zijn de stemmingen in verband met het wetsvoorstel Regels omtrent de instelling van het Adviescollege toetsing regeldruk (Instellingswet Adviescollege toetsing regeldruk) (36450).

(Zie vergadering van 12 februari 2025.)

In stemming komt het nader gewijzigde amendement-Vermeer (stuk nr. 43, I).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van D66, BBB, JA21 en FVD voor dit nader gewijzigde amendement hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat het is verworpen.

Ik stel vast dat door de verwerping van dit nader gewijzigde amendement de overige op stuk nr. 43 voorkomende nader gewijzigde amendementen als verworpen kunnen worden beschouwd.

In stemming komt het amendement-Inge van Dijk/Kisteman (stuk nr. 20).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van DENK, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, de VVD, BBB, JA21, FVD en de PVV voor dit amendement hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat het is aangenomen.

In stemming komt het gewijzigde amendement-Thijssen (stuk nr. 28, I).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, DENK, de ChristenUnie, het CDA, JA21 en FVD voor dit gewijzigde amendement hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat het is verworpen.

Ik stel vast dat door de verwerping van dit gewijzigde amendement de overige op stuk nr. 28 voorkomende gewijzigde amendementen als verworpen kunnen worden beschouwd.

In stemming komt het amendement-Inge van Dijk (stuk nr. 9).

De voorzitter:
Ik constateer dat dit amendement met algemene stemmen is aangenomen.

In stemming komt het amendement-Vermeer (stuk nr. 32).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van DENK, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, de VVD, BBB, JA21 en FVD voor dit amendement hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat het is aangenomen.

In stemming komt het amendement-Flach (stuk nr. 13).

In stemming komt het amendement-Idsinga (stuk nr. 26).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van DENK, D66, NSC, de ChristenUnie, JA21 en FVD voor dit amendement hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat het is verworpen.

In stemming komt het amendement-Flach/Kisteman (stuk nr. 23).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, DENK, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, de VVD, BBB, JA21 en FVD voor dit amendement hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat het is aangenomen.

In stemming komt het amendement-Flach (stuk nr. 16).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van DENK, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, BBB, JA21 en FVD voor dit amendement hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat het is verworpen.

In stemming komt het amendement-Grinwis (stuk nr. 18).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, DENK, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, de VVD, BBB, JA21, FVD en de PVV voor dit amendement hebben gestemd en de leden van de fractie van de PvdD ertegen, zodat het is aangenomen.

In stemming komt het amendement-Vermeer (stuk nr. 31).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van DENK, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, BBB, JA21, FVD en de PVV voor dit amendement hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat het is aangenomen.

In stemming komt het amendement-Thijssen (stuk nr. 29).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, DENK, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, het CDA, BBB en JA21 voor dit amendement hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat het is aangenomen.

In stemming komt het amendement-Kisteman/Flach (stuk nr. 19).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, de VVD, BBB, JA21, FVD en de PVV voor dit amendement hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat het is aangenomen.

In stemming komt het amendement-Grinwis/Flach (stuk nr. 21).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van DENK, D66, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, de VVD, BBB, JA21, FVD en de PVV voor dit amendement hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat het is aangenomen.

In stemming komt het gewijzigde amendement-Grinwis/Flach (stuk nr. 27).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van DENK, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, de VVD, BBB, JA21, FVD en de PVV voor dit gewijzigde amendement hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat het is aangenomen.

In stemming komt het amendement-Flach (stuk nr. 14).

In stemming komt het amendement-Flach (stuk nr. 17) tot het invoegen van een hoofdstuk 3a.

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van DENK, NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, de VVD, BBB, JA21 en FVD voor dit amendement hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat het is verworpen.

In stemming komt het amendement-Flach (stuk nr. 33).

In stemming komt het wetsvoorstel, zoals op onderdelen gewijzigd door de aanneming van het amendement-Inge van Dijk/Kisteman (stuk nr. 20), het amendement-Inge van Dijk (stuk nr. 9), het amendement-Vermeer (stuk nr. 32), het amendement-Flach (stuk nr. 13), het amendement-Flach/Kisteman (stuk nr. 23), het amendement-Grinwis (stuk nr. 18), het amendement-Vermeer (stuk nr. 31), het amendement-Thijssen (stuk nr. 29), het amendement-Kisteman/Flach (stuk nr. 19), het amendement-Grinwis/Flach (stuk nr. 21), het gewijzigde amendement-Grinwis/Flach (stuk nr. 27), het amendement-Flach (stuk nr. 14) en het amendement-Flach (stuk nr. 33).

De voorzitter:
Ik constateer dat dit wetsvoorstel met algemene stemmen is aangenomen.

Stemmingen moties Instellingswet Adviescollege toetsing regeldruk

Aan de orde zijn de stemmingen over aangehouden moties, ingediend bij de behandeling van het wetsvoorstel Regels omtrent de instelling van het Adviescollege toetsing regeldruk (Instellingswet Adviescollege toetsing regeldruk),

te weten:

de motie-Grinwis c.s. over toelichten op welke manier het ATR-advies is opgevolgd (36450, nr. 35);
de motie-Sneller/Vermeer over het instellen van een Nederlandse innovatie-autoriteit (36450, nr. 40).

(Zie vergadering van 12 februari 2025.)

In stemming komt de motie-Grinwis c.s. (36450, nr. 35).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, DENK, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, de VVD, BBB, JA21, FVD en de PVV voor deze motie hebben gestemd en de leden van de fractie van de PvdD ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Sneller/Vermeer (36450, nr. 40).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van GroenLinks-PvdA, Volt, D66, het CDA, BBB, JA21 en FVD voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is verworpen.

Stemmingen moties Luchtvaart

Aan de orde zijn de stemmingen over moties, ingediend bij het tweeminutendebat Luchtvaart,

te weten:

de motie-De Hoop/Grinwis over een nieuw Luchthavenverkeerbesluit vaststellen om de geluidsoverlast voor alle omwonenden van Schiphol te verminderen (31936, nr. 1204);
de motie-De Hoop/Grinwis over afzien van het verdelen van de overlast over meer mensen (31936, nr. 1205);
de motie-Grinwis c.s. over de businesscase van Lelystad Airport onafhankelijk laten toetsen voor eventuele openstelling (31936, nr. 1206);
de motie-Postma c.s. over het terugdringen van privévliegtuigen opnemen in het plan van aanpak voor de geluidshinderreductie op Schiphol (31936, nr. 1207);
de motie-Postma c.s. over een grondslag creëren voor ACNL om niet alle beschikbare slots te verlenen (31936, nr. 1208);
de motie-Peter de Groot over het referentiepunt van 1 november 2024 voor de 20% geluidsreductie vastzetten (31936, nr. 1209);
de motie-Peter de Groot/Pierik over meer mogelijkheden voor de slotcoördinator om luchtvracht als aanvullend criterium op te nemen in de secundaire slotallocatiecriteria (31936, nr. 1210);
de motie-Boutkan over omwonenden werkzaam in luchtvaartgerelateerde gremia niet uitsluiten van deelname aan de Maatschappelijke Raad Schiphol (31936, nr. 1211);
de motie-Kostić over een brede maatschappelijke kosten-batenanalyse ten behoeve van de definitieve vaststelling van het maximale aantal vliegbewegingen (31936, nr. 1212);
de motie-Kostić over het conceptontwerp Hoofdstructuur Luchtruimherziening direct openbaar maken en inspraak erover organiseren (31936, nr. 1213);
de motie-Pierik over effectief populatiebeheer van ganzen rondom Schiphol (31936, nr. 1214);
de motie-El Abassi over met luchtvaartmaatschappijen, Schiphol en de Surinaamse overheid in gesprek gaan over maatregelen om ticketprijzen te verlagen (31936, nr. 1215);
de motie-El Abassi over onderzoeken waarom Nederlanders uitwijken naar buitenlandse luchthavens (31936, nr. 1216);
de motie-El Abassi over onafhankelijk onderzoek naar de gevolgen van de vliegtaks (31936, nr. 1217).

(Zie vergadering van 19 februari 2025.)

De voorzitter:
Op verzoek van het lid Kostić stel ik voor de motie (31936, nr. 1212) aan te houden.

Daartoe wordt besloten.

In stemming komt de motie-De Hoop/Grinwis (31936, nr. 1204).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie en het CDA voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is verworpen.

In stemming komt de motie-De Hoop/Grinwis (31936, nr. 1205).

In stemming komt de motie-Grinwis c.s. (31936, nr. 1206).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP en het CDA voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is verworpen.

In stemming komt de motie-Postma c.s. (31936, nr. 1207).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, DENK, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP en het CDA voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Postma c.s. (31936, nr. 1208).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP en het CDA voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat de uitslag bij handopsteken niet kan worden vastgesteld.

We doen 'm nog een keer over.

In stemming komt de motie-Postma c.s. (31936, nr. 1208).

We kunnen 'm niet vaststellen, dus dan moeten we 'm even hoofdelijk doen. Mevrouw Postma, wat mag ik voor u betekenen?

Mevrouw Postma (NSC):
Ik zou 'm graag volgende week weer in stemming willen brengen.

De voorzitter:
U bent een goed mens.

Op verzoek van mevrouw Postma stel ik voor haar motie (31936, nr. 1208) aan te houden.

Daartoe wordt besloten.

In stemming komt de motie-Peter de Groot (31936, nr. 1209).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van DENK, de ChristenUnie, de SGP, de VVD, BBB, JA21, FVD en de PVV voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Peter de Groot/Pierik (31936, nr. 1210).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van GroenLinks-PvdA, DENK, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, de VVD, BBB, JA21, FVD en de PVV voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Boutkan (31936, nr. 1211).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van DENK, de VVD, BBB, JA21, FVD en de PVV voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat de uitslag bij handopsteken niet kan worden vastgesteld.

We doen 'm nog een keer over.

In stemming komt de motie-Boutkan (31936, nr. 1211).

Dan doen we 'm graag even hoofdelijk. Meneer Boutkan, wilt u 'm echt hoofdelijk doen? Vast niet, hè?

De heer Boutkan (PVV):
Ik wil het u niet aandoen, voorzitter. Ik hou 'm aan!

De voorzitter:
Ik wist 't wel! Ik wist 't wel!

Op verzoek van de heer Boutkan stel ik voor zijn motie (31936, nr. 1211) aan te houden.

Daartoe wordt besloten.

In stemming komt de motie-Kostić (31936, nr. 1213).

In stemming komt de motie-Pierik (31936, nr. 1214).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, de VVD, BBB, JA21, FVD en de PVV voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-El Abassi (31936, nr. 1215).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van DENK, NSC en de ChristenUnie voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is verworpen.

In stemming komt de motie-El Abassi (31936, nr. 1216).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van DENK, BBB, JA21 en FVD voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is verworpen.

In stemming komt de motie-El Abassi (31936, nr. 1217).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, DENK, JA21 en FVD voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is verworpen.

De heer Van Kent?

De heer Van Kent (SP):
Wij hadden voor de motie op stuk nr. 1216 willen stemmen.

De voorzitter:
Dat is bij dezen vastgelegd.

Stemmingen moties Verkeersveiligheid

Aan de orde zijn de stemmingen over moties, ingediend bij het tweeminutendebat Verkeersveiligheid,

te weten:

de motie-Veltman over zo snel mogelijk overgaan tot de invoering van het alcoholslot (29398, nr. 1161);
de motie-Olger van Dijk/Veltman over een helmplicht en een minimumleeftijd van 14 jaar voor fatbikes (29398, nr. 1162);
de motie-Grinwis c.s. over een algeheel opvoerverbod voor elektrische fietsen, elektrische stepjes en andere tweewielers, in het bijzonder fatbikes (29398, nr. 1163);
de motie-Stoffer c.s. over significant meer automobilisten controleren op rijden onder invloed (29398, nr. 1164);
de motie-El Abassi over daklozen niet meer beboeten voor overnachten in de openbare ruimte en bedelen (29398, nr. 1165);
de motie-El Abassi over het boetesysteem zodanig herzien dat boetes inkomensafhankelijk worden (29398, nr. 1166);
de motie-El Abassi over een nationaal actieplan voor de veiligheid van oudere fietsers (29398, nr. 1167);
de motie-Pierik over concrete plannen en een tijdspad om de rijbanen op de gehele N50 en N36 veiliger te maken (29398, nr. 1168).

(Zie vergadering van 19 februari 2025.)

De voorzitter:
Op verzoek van de heer El Abassi stel ik voor zijn motie (29398, nr. 1166) aan te houden.

Daartoe wordt besloten.

In stemming komt de motie-Veltman (29398, nr. 1161).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, DENK, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, de VVD, BBB, JA21 en de PVV voor deze motie hebben gestemd en de leden van de fractie van FVD ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Olger van Dijk/Veltman (29398, nr. 1162).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, Volt, D66, NSC, het CDA, de VVD, BBB, JA21 en de PVV voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Grinwis c.s. (29398, nr. 1163).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, de VVD en BBB voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Stoffer c.s. (29398, nr. 1164).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, DENK, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, de VVD, BBB, JA21 en de PVV voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-El Abassi (29398, nr. 1165).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, DENK, Volt en D66 voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is verworpen.

In stemming komt de motie-El Abassi (29398, nr. 1167).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, DENK, Volt en de ChristenUnie voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is verworpen.

In stemming komt de motie-Pierik (29398, nr. 1168).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, DENK, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, de VVD, BBB, JA21, FVD en de PVV voor deze motie hebben gestemd en de leden van de fractie van de PvdD ertegen, zodat zij is aangenomen.

Stemmingen moties Criminaliteitsbestrijding, ondermijning en georganiseerde criminaliteit

Aan de orde zijn de stemmingen over moties, ingediend bij het tweeminutendebat Criminaliteitsbestrijding, ondermijning en georganiseerde criminaliteit,

te weten:

de motie-Mutluer/Van Nispen over juridische, wettelijke en uitvoeringstechnische mogelijkheden om de bevoegdheden van de Kamer van Koophandel uit te breiden (29911, nr. 457);
de motie-Mutluer over onderzoeken of het verplicht stellen van een vog bij een inschrijving in het Handelsregister effectief kan zijn om criminele ondernemers te weren (29911, nr. 458);
de motie-Mutluer over jongerenwerkers zo effectief mogelijk inzetten om jongeren te begeleiden en te beschermen tegen criminele invloeden (29911, nr. 459);
de motie-Wijen-Nass over actief sturen op het gebruik van drones in het buitengebied wanneer opsporingsdiensten hiermee gebaat zijn (29911, nr. 460);
de motie-Boswijk over een Team Ondermijning Luchthaven instellen op Nederlandse burgerluchthavens (29911, nr. 461);
de motie-Bikker/Van Nispen over tijdig afspraken maken over de praktische uitvoering van de nieuwe Europese richtlijn omtrent gegevensdeling (29911, nr. 462);
de motie-Michon-Derkzen/Van Nispen over een reactie op het voorstel om collectieve handhaving van de verplichtingen in de Handelsregisterwet via het bestuursrecht mogelijk te maken (29911, nr. 463).

(Zie vergadering van 19 februari 2025.)

De voorzitter:
De motie-Mutluer/Van Nispen (29911, nr. 457) is in die zin gewijzigd dat zij thans luidt:

De Kamer,

gehoord de beraadslaging,

overwegende dat het van belang is om criminele bedrijven te frustreren in hun activiteiten;

van mening dat de Kamer van Koophandel daar een stevigere rol in kan vervullen;

verzoekt de regering in overleg met de Kamer van Koophandel te onderzoeken welke juridische, wettelijke en uitvoeringstechnische mogelijkheden en onmogelijkheden er zijn om:

de bevoegdheden van de Kamer van Koophandel uit te breiden bij het weigeren van inschrijvingen van dubieuze bedrijven, waarbij zeer zorgvuldig wordt afgewogen hoe artikel 5, lid 2, van het Handelsregisterbesluit kan worden versterkt en waarbij rekening wordt gehouden met de rol van notarissen bij het voorkomen van inschrijvingen van dubieuze rechtspersonen;
de regels rondom het deponeren van jaarrekeningen aan te scherpen en aanvullende handhavingsinstrumenten in te zetten,

en gaat over tot de orde van de dag.

Zij krijgt nr. ??, was nr. 457 (29911).

Ik stel vast dat wij hier nu over kunnen stemmen.

In stemming komt de gewijzigde motie-Mutluer/Van Nispen (29911, nr. ??, was nr. 457).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, het CDA, de VVD, BBB en JA21 voor deze gewijzigde motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Mutluer (29911, nr. 458).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, D66, NSC, de ChristenUnie, de VVD, BBB en de PVV voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Mutluer (29911, nr. 459).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, DENK, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, de VVD, BBB en JA21 voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Wijen-Nass (29911, nr. 460).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de PvdD, Volt, de ChristenUnie, de SGP, BBB en de PVV voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is verworpen.

In stemming komt de motie-Boswijk (29911, nr. 461).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, de PvdD, DENK, Volt, de ChristenUnie, het CDA, JA21 en FVD voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is verworpen.

In stemming komt de motie-Bikker/Van Nispen (29911, nr. 462).

In stemming komt de motie-Michon-Derkzen/Van Nispen (29911, nr. 463).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, de VVD, BBB, JA21 en de PVV voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

Stemmingen moties Inzet algoritmes en data-ethiek binnen de rijksoverheid

Aan de orde zijn de stemmingen over moties, ingediend bij het tweeminutendebat Inzet algoritmes en data-ethiek binnen de rijksoverheid,

te weten:

de motie-Six Dijkstra over een voortgangsbrief inzake de registratie per departement van zowel hoogrisico-AI als impactvolle algoritmen (26643, nr. 1286);
de motie-Kathmann/Six Dijkstra over burgers altijd informeren als er een (deels) geautomatiseerde risicoselectie heeft plaatsgevonden en dit tot een besluit heeft geleid (26643, nr. 1287);
de motie-Ergin over een lijst van alle algoritmen waarbij eventuele gevolgen voor betrokkenen van selectie intreden zonder betekenisvolle menselijke tussenkomst (26643, nr. 1288);
de motie-Ergin over onderzoeken in welke mate private partijen de stappen uit de Handreiking non-discriminatie by design toepassen bij algoritmen (26643, nr. 1289).

(Zie vergadering van 20 februari 2025.)

In stemming komt de motie-Six Dijkstra (26643, nr. 1286).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, DENK, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP, de VVD, BBB, JA21, FVD en de PVV voor deze motie hebben gestemd en de leden van de fractie van het CDA ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Kathmann/Six Dijkstra (26643, nr. 1287).

De voorzitter:
Ik constateer dat deze motie met algemene stemmen is aangenomen.

In stemming komt de motie-Ergin (26643, nr. 1288).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, DENK, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie en FVD voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is verworpen.

In stemming komt de motie-Ergin (26643, nr. 1289).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, DENK, Volt, D66, NSC en de ChristenUnie voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is verworpen.

Stemmingen moties Digitale inclusie

Aan de orde zijn de stemmingen over moties, ingediend bij het tweeminutendebat Digitale inclusie,

te weten:

de motie-Kathmann over in overleg gaan over het aanbieden van betaalbaar internet aan de armste huishoudens (26643, nr. 1290);
de motie-Valize/Slagt-Tichelman over onderzoeken welke belemmeringen mensen met een auditieve beperking ervaren bij het contact opnemen met 112 (26643, nr. 1291);
de motie-Buijsse/De Kort over kennis van ervaringsdeskundigen inzetten voor het toegankelijk maken van overheidswebsites (26643, nr. 1292).

(Zie vergadering van 20 februari 2025.)

De voorzitter:
De motie-Valize/Slagt-Tichelman (26643, nr. 1291) is in die zin gewijzigd dat zij thans is ondertekend door het lid Valize.

Zij krijgt nr. ??, was nr. 1291 (26643).

Ik stel vast dat wij hier nu over kunnen stemmen.

In stemming komt de motie-Kathmann (26643, nr. 1290).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, DENK, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, het CDA, BBB en JA21 voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de gewijzigde motie-Valize (26643, nr. ??, was nr. 1291).

De voorzitter:
Ik constateer dat deze gewijzigde motie met algemene stemmen is aangenomen.

In stemming komt de motie-Buijsse/De Kort (26643, nr. 1292).

De voorzitter:
Ik constateer dat deze motie met algemene stemmen is aangenomen.

Stemming motie Opkomende en toekomstige technologieën

Aan de orde is de stemming over een motie, ingediend bij het tweeminutendebat Opkomende en toekomstige technologieën,

te weten:

de motie-Six Dijkstra over het Coördinatiebesluit organisatie, bedrijfsvoering en informatiesystemen rijksdienst uitbreiden voor meer digitale autonomie (26643, nr. 1294).

(Zie vergadering van 20 februari 2025.)

In stemming komt de motie-Six Dijkstra (26643, nr. 1294).

De voorzitter:
Ik constateer dat deze motie met algemene stemmen is aangenomen.

Stemmingen moties Online kinderrechten

Aan de orde zijn de stemmingen over moties, ingediend bij het tweeminutendebat Online kinderrechten,

te weten:

de motie-Dral c.s. over meer samenhang brengen in alles wat nu al goed functioneert (26643, nr. 1296);
de motie-Dral/Ceder over afspraken met platforms over verwijdering van schadelijke content en beperking van verslavende algoritmes (26643, nr. 1297);
de motie-Dral c.s. over op Europees niveau de mogelijkheid verkennen tot het implementeren van gelegitimeerde leeftijdsverificatie (26643, nr. 1298);
de motie-Van der Werf c.s. over gedifferentieerde leeftijdsgrenzen voor socialmediaplatforms (26643, nr. 1299);
de motie-Ceder/Six Dijkstra over een plan van aanpak digitale weerbaarheid (26643, nr. 1300);
de motie-Ceder over een verplichte kinderrechtencheck op onderwijstechnologie middels een KIA (26643, nr. 1301);
de motie-Kathmann c.s. over een Europees verbod op verslavende en polariserende ontwerpen op sociale media (26643, nr. 1302);
de motie-Six Dijkstra/Ceder over lokale pilots voor een collectief smartphonevrij opgroeien (26643, nr. 1303).

(Zie vergadering van 20 februari 2025.)

In stemming komt de motie-Dral c.s. (26643, nr. 1296).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, DENK, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP, de VVD, BBB, JA21 en de PVV voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Dral/Ceder (26643, nr. 1297).

In stemming komt de motie-Dral c.s. (26643, nr. 1298).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, Volt, de ChristenUnie, het CDA en de VVD voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is verworpen.

In stemming komt de motie-Van der Werf c.s. (26643, nr. 1299).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, BBB en JA21 voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Ceder/Six Dijkstra (26643, nr. 1300).

In stemming komt de motie-Ceder (26643, nr. 1301).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, DENK, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, JA21 en FVD voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Kathmann c.s. (26643, nr. 1302).

In stemming komt de motie-Six Dijkstra/Ceder (26643, nr. 1303).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie en de SGP voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is verworpen.

Stemmingen moties Medische ethiek / orgaandonatie

Aan de orde zijn de stemmingen over moties, ingediend bij het tweeminutendebat Medische ethiek / orgaandonatie,

te weten:

de motie-Diederik van Dijk c.s. over extra maatregelen om onbedoelde zwangerschappen te voorkomen (36600-XVI, nr. 166);
de motie-Diederik van Dijk c.s. over factoren en motieven voor een abortusverzoek voortaan registreren (36600-XVI, nr. 167);
de motie-Diederik van Dijk c.s. over een onderzoek naar de afschaffing van de verplichte bedenktijd (36600-XVI, nr. 168);
de motie-Bikker/Diederik van Dijk over een maatschappelijke dialoog over de veertiendagengrens bij embryo-onderzoek (36600-XVI, nr. 169);
de motie-Dobbe over de kosten en baten van het vergoeden van anticonceptie vanuit het basispakket (36600-XVI, nr. 170);
de motie-Dobbe over een pilot waarbij condooms gratis en laagdrempelig beschikbaar worden gesteld (36600-XVI, nr. 171);
de motie-Dobbe over onderzoek naar de toegang tot abortuszorg voor niet Wlz-gerechtigde vrouwen (36600-XVI, nr. 172);
de motie-Slagt-Tichelman over ook andere anticonceptiemethoden meenemen bij het onderzoek naar het effectief stimuleren van condoomgebruik (36600-XVI, nr. 173);
de motie-De Korte/Bikker over de evaluatie van de Wet afbreking zwangerschap binnen twee jaar starten (36600-XVI, nr. 174);
de motie-Paulusma over uitspreken dat er geen onderscheid mag worden gemaakt in de redenen om te kiezen voor een abortus (36600-XVI, nr. 175).

(Zie vergadering van 20 februari 2025.)

De voorzitter:
De heer Diederik van Dijk verzoekt om een hoofdelijke stemming over zijn motie op stuk nr. 167.

Er is een stemverklaring van mevrouw De Korte.

Mevrouw De Korte (NSC):
Voorzitter, dank u wel. Als Nieuw Sociaal Contract stemmen we tegen de motie op stuk nr. 167. Als NSC zijn we tegen het registreren van persoonlijke motieven van alle vrouwen die om een abortus vragen. Maar ook de spreekt-uitmotie op stuk nr. 175, waarin staat dat er geen onderscheid mag worden gemaakt in motivatie voor het kiezen voor abortus, kunnen we niet steunen. Nu al zijn er vrouwen die naar Cyprus reizen voor een abortus vanwege het geslacht. Dus soms doet de motivatie ertoe. In de afgelopen twee jaar hebben we een stijging gezien van het aantal abortussen van 31.000 naar 40.000. Dat is een nogal grote stijging, zonder logische verklaring. Wij willen als Nieuw Sociaal Contract graag dat breed wordt onderzocht wat de oorzaken en andere relevante factoren zijn die bijdragen aan de stijging van het aantal abortussen. Daarom hebben wij zelf de motie op stuk nr. 174 ingediend.

In stemming komt de motie-Diederik van Dijk c.s. (36600-XVI, nr. 166).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, DENK, NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, BBB, FVD en de PVV voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

Bij de volgende stemming hebben wij een kleine uitdaging, althans mevrouw Ouwehand heeft een kleine uitdaging, namelijk dat zij niet bijster goed bij stem is. We gaan met veel belangstelling naar haar luisteren. Volgens het Reglement van Orde moet je bij het hoofdelijk stemmen geluid maken. Als we mevrouw Ouwehand dus niet kunnen horen, is zij vast zo goed om even naar de interruptiemicrofoon te wandelen; dan gaan we het elektronisch versterkt proberen.

Ik geef graag het woord aan de griffier van dienst.

In stemming komt de motie-Diederik van Dijk c.s. (36600-XVI, nr. 167).

Vóór stemmen de leden: Ceder, Dekker, Diederik van Dijk, Flach, Grinwis, Van Meijeren, Pierik, Van der Plas, Rikkers-Oosterkamp, Stoffer, Vermeer, De Vos, Wijen-Nass, Van Zanten en Bikker.

Tegen stemmen de leden: Bruyning, Buijsse, Van der Burg, Bushoff, Van Campen, Chakor, Claassen, Crijns, Dassen, Deen, Tony van Dijck, Dijk, Emiel van Dijk, Inge van Dijk, Olger van Dijk, Dobbe, Dral, Eerdmans, Van Eijk, El Abassi, Ellian, Ergin, Erkens, Esser, Faddegon, Gabriëls, Graus, Peter de Groot, Haage, Van Haasen, Heite, Heutink, Van den Hil, Hirsch, Van der Hoeff, Holman, De Hoop, Idsinga, Daniëlle Jansen, Jetten, Joseph, Kahraman, Kamminga, Kathmann, Van Kent, Kisteman, Klaver, Koekkoek, Koops, Kops, De Kort, De Korte, Kostić, Kröger, Krul, Lahlah, Van der Lee, Markuszower, Martens-America, Van Meetelen, Meulenkamp, Michon-Derkzen, Mohandis, Mooiman, Edgar Mulder, Mutluer, Nijhof-Leeuw, Van Nispen, Nordkamp, Omtzigt, Ouwehand, Paternotte, Patijn, Paulusma, Pijpelink, Piri, Podt, Pool, Postma, Rajkowski, Ram, Rep, Rooderkerk, De Roon, Saris, Six Dijkstra, Slagt-Tichelman, Smitskam, Sneller, Soepboer, Stultiens, Teunissen, Thiadens, Thijssen, Tielen, Timmermans, Uppelschoten, Valize, Vedder, Van der Velde, Veltman, Vijlbrief, Vlottes, Vondeling, De Vree, Aukje de Vries, Van Vroonhoven, Van der Wal, Van Waveren, Welzijn, Van der Werf, Westerveld, White, Wilders, Wingelaar, Yeşilgöz-Zegerius, Aardema, Aartsen, Van Baarle, Bamenga, Becker, Beckerman, Bevers, Blaauw, Bontenbal, Boomsma, Boon, Van den Born, Martin Bosma, Boswijk, Boutkan en Bromet.

De voorzitter:
Ik constateer dat deze motie met 15 stemmen voor en 132 stemmen tegen is verworpen.

Mevrouw Kamminga.

Mevrouw Kamminga (VVD):
Voorzitter. Ik werd erop gewezen dat wij onder punt 6, stemmingen over moties ingediend bij het tweeminutendebat Luchtvaart, bij de motie op stuk nr. 1216 niet zijn genoemd, maar wij willen worden geacht voorgestemd te hebben.

De voorzitter:
Dat is bij dezen genoteerd.

In stemming komt de motie-Diederik van Dijk c.s. (36600-XVI, nr. 168).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van DENK, NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, BBB, FVD en de PVV voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Bikker/Diederik van Dijk (36600-XVI, nr. 169).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van DENK, NSC, de ChristenUnie, de SGP, BBB en FVD voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is verworpen.

In stemming komt de motie-Dobbe (36600-XVI, nr. 170).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, DENK, Volt, D66 en de ChristenUnie voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is verworpen.

In stemming komt de motie-Dobbe (36600-XVI, nr. 171).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, DENK en Volt voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is verworpen.

In stemming komt de motie-Dobbe (36600-XVI, nr. 172).

In stemming komt de motie-Slagt-Tichelman (36600-XVI, nr. 173).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, DENK, Volt en de PVV voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat de uitslag bij handopsteken niet kan worden vastgesteld.

We doen het nog een keer.

In stemming komt de motie-Slagt-Tichelman (36600-XVI, nr. 173).

Deze moeten we hoofdelijk doen. Dat doen we met heel veel plezier, al was het alleen maar om mevrouw Ouwehand nog één keer bij de interruptiemicrofoon te horen.

Ik geef graag het woord aan de griffier, de heer Westerhoff. Graag stilte in de zaal. We moeten goed kunnen luisteren.

In stemming komt de motie-Slagt-Tichelman (36600-XVI, nr. 173).

Vóór stemmen de leden: Gabriëls, Graus, Haage, Van Haasen, Heutink, Hirsch, Van der Hoeff, De Hoop, Kathmann, Van Kent, Klaver, Koekkoek, Kops, Kostić, Kröger, Lahlah, Van der Lee, Markuszower, Van Meetelen, Mohandis, Mooiman, Edgar Mulder, Mutluer, Nijhof-Leeuw, Van Nispen, Nordkamp, Ouwehand, Patijn, Pijpelink, Piri, Pool, Ram, Rep, De Roon, Slagt-Tichelman, Smitskam, Stultiens, Teunissen, Thiadens, Thijssen, Timmermans, Uppelschoten, Valize, Van der Velde, Vlottes, Vondeling, De Vree, Westerveld, White, Wilders, Aardema, Van Baarle, Beckerman, Blaauw, Boon, Van den Born, Martin Bosma, Boutkan, Bromet, Bushoff, Chakor, Claassen, Crijns, Dassen, Deen, Tony van Dijck, Dijk, Emiel van Dijk, Dobbe, El Abassi, Ergin, Esser en Faddegon.

Tegen stemmen de leden: Flach, Grinwis, Peter de Groot, Heite, Van den Hil, Holman, Idsinga, Daniëlle Jansen, Jetten, Joseph, Kahraman, Kamminga, Kisteman, Koops, De Kort, De Korte, Krul, Martens-America, Van Meijeren, Meulenkamp, Michon-Derkzen, Omtzigt, Paternotte, Paulusma, Pierik, Van der Plas, Podt, Postma, Rajkowski, Rikkers-Oosterkamp, Rooderkerk, Saris, Six Dijkstra, Sneller, Soepboer, Stoffer, Tielen, Vedder, Veltman, Vermeer, Vijlbrief, De Vos, Aukje de Vries, Van Vroonhoven, Van der Wal, Van Waveren, Welzijn, Van der Werf, Wijen-Nass, Wingelaar, Yeşilgöz-Zegerius, Van Zanten, Aartsen, Bamenga, Becker, Bevers, Bikker, Bontenbal, Boomsma, Boswijk, Bruyning, Buijsse, Van der Burg, Van Campen, Ceder, Dekker, Diederik van Dijk, Inge van Dijk, Olger van Dijk, Dral, Eerdmans, Van Eijk, Ellian en Erkens.

De voorzitter:
Ik constateer dat deze motie met 73 stemmen voor en 74 stemmen tegen is verworpen.

In stemming komt de motie-De Korte/Bikker (36600-XVI, nr. 174).

In stemming komt de motie-Paulusma (36600-XVI, nr. 175).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, Volt, D66, de VVD en JA21 voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is verworpen.

Stemmingen moties Dierproeven

Aan de orde zijn de stemmingen over moties, ingediend bij het tweeminutendebat Dierproeven,

te weten:

de motie-Kostić over uitspreken dat Nederland een voorlopersrol moet spelen in de ontwikkeling en versnelling van proefdiervrije innovaties en de afbouw van dierproeven (32336, nr. 158);
de motie-Kostić/Graus over er actief op inzetten dat er geen dierproeven meer plaatsvinden voor stoffen in cosmetica (32336, nr. 159);
de motie-Kostić/Graus over vertaalbaarheid uit laten werken tot een instrument dat door de CCD en subsidiegevers gebruikt kan worden (32336, nr. 160);
de motie-Graus/Flach over stimulatie van standaardisatie en validatie van bestaande proefdiervrije modellen (32336, nr. 161);
de motie-Graus c.s. over waar mogelijk inzetten op proefdiervrije modellen en testen (32336, nr. 163).

(Zie vergadering van 20 februari 2025.)

In stemming komt de motie-Kostić (32336, nr. 158).

In stemming komt de motie-Kostić/Graus (32336, nr. 159).

In stemming komt de motie-Kostić/Graus (32336, nr. 160).

De voorzitter:
Ik constateer dat deze motie met algemene stemmen is aangenomen.

In stemming komt de motie-Graus/Flach (32336, nr. 161).

De voorzitter:
Ik constateer dat deze motie met algemene stemmen is aangenomen.

In stemming komt de motie-Graus c.s. (32336, nr. 163).

De voorzitter:
Ik constateer dat deze motie met algemene stemmen is aangenomen.

Stemmingen moties Pacht

Aan de orde zijn de stemmingen over moties, ingediend bij het tweeminutendebat Pacht,

te weten:

de motie-Holman/Vedder over een duidelijke richtlijn over het verpachten van grond en de aanbestedingsprocedures (27924, nr. 90);
de motie-Holman/Grinwis over een einde aan de vrijstelling van overdrachtsbelasting voor niet-agrariërs die grond kopen (27924, nr. 91);
de motie-Pierik/Grinwis over maatregelen treffen waardoor boeren niet plotseling grond kwijtraken bij een nieuwe pachtuitgifte (27924, nr. 92);
de motie-Pierik over agrarisch medegebruik van de gronden van TBO's stimuleren (27924, nr. 93);
de motie-Pierik/Grinwis over bij de uitgifte van pachtgrond in eigen beheer prioriteit geven aan boeren in de directe omgeving en boeren die de laatste pachter waren (27924, nr. 94);
de motie-Van Campen/Bromet over overgaan tot duurzame pachtcontracten zonder het Didam-arrest als beperkende factor (27924, nr. 95);
de motie-Flach/Vedder over openheid van zaken over de selectie van bedrijven voor de berekening van de pachtnormen (27924, nr. 96);
de motie-Kostić over stappen in het pacht- en grondbeleid om het areaal van biologische landbouw te vergroten (27924, nr. 97).

(Zie vergadering van 20 februari 2025.)

De voorzitter:
De motie-Flach/Vedder (27924, nr. 96) is in die zin gewijzigd dat zij thans luidt:

De Kamer,

gehoord de beraadslaging,

overwegende dat soms sprake is van grote wijzigingen in de pachtnormen die niet goed te verklaren zijn vanuit de teeltopbrengsten;

verzoekt de regering ervoor te zorgen dat meer openheid van zaken gegeven wordt over de selectie van bedrijven in de verschillende regio's voor de berekening van de pachtnormen zonder dat dit herleidbaar is tot individuele bedrijven, dan wel dat een onafhankelijke toets op de representativiteit wordt uitgevoerd, bijvoorbeeld door het CBS,

en gaat over tot de orde van de dag.

Zij krijgt nr. ??, was nr. 96 (27924).

Ik stel vast dat wij hier nu over kunnen stemmen.

In stemming komt de motie-Holman/Vedder (27924, nr. 90).

De voorzitter:
Ik constateer dat deze motie met algemene stemmen is aangenomen.

In stemming komt de motie-Holman/Grinwis (27924, nr. 91).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, BBB, JA21, FVD en de PVV voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Pierik/Grinwis (27924, nr. 92).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, de VVD, BBB, JA21, FVD en de PVV voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Pierik (27924, nr. 93).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, de VVD, BBB, JA21, FVD en de PVV voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Pierik/Grinwis (27924, nr. 94).

In stemming komt de motie-Van Campen/Bromet (27924, nr. 95).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, DENK, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, de VVD, BBB, JA21 en FVD voor deze motie hebben gestemd en de leden van de fractie van de PVV ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de gewijzigde motie-Flach/Vedder (27924, nr. ??, was nr. 96).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, Volt, D66, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, BBB, JA21 en FVD voor deze gewijzigde motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is verworpen.

In stemming komt de motie-Kostić (27924, nr. 97).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, DENK, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, het CDA en de VVD voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

Stemmingen moties Uitvoerbaarheid van beleid op het boerenerf

Aan de orde zijn de stemmingen over moties, ingediend bij het tweeminutendebat Uitvoerbaarheid van beleid op het boerenerf,

te weten:

de motie-Kostić over investeringen in de biologische landbouw om de complexiteit op het boerenerf te verminderen (30252, nr. 181);
de motie-Grinwis c.s. over het wegnemen van knelpunten bij de samenwerking tussen melkveehouders en akkerbouwers (30252, nr. 182);
de motie-Grinwis c.s. over een uitwerking van het "recht op vergissen" voor boeren voor de zomer naar de Kamer sturen (30252, nr. 183);
de motie-Holman/Grinwis over per 1 januari 2026 een begin maken met doelsturing in de melkveehouderij (30252, nr. 184);
de motie-Flach/Van Campen over bedrijfsspecifieke ammoniakuitstoot (30252, nr. 185);
de motie-Van Campen/Grinwis over het wegnemen van knellende wet- en regelgeving voor multifunctionele landbouwbedrijven (30252, nr. 186);
de motie-Vedder c.s. over een evaluatie van de agrarische praktijktoets (30252, nr. 187);
de motie-Podt over een tegemoetkoming voor agrarische bedrijven die door fouten bij de opkoopregeling in de problemen zijn gekomen (30252, nr. 188).

(Zie vergadering van 20 februari 2025.)

In stemming komt de motie-Kostić (30252, nr. 181).

Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, DENK, Volt, D66, de ChristenUnie, de VVD en JA21 voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat de uitslag bij handopsteken niet kan worden vastgesteld.

We doen 'm nog een keertje over.

In stemming komt de motie-Kostić (30252, nr. 181).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, DENK, Volt, D66, de ChristenUnie, de VVD en JA21 voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat de uitslag bij handopsteken niet kan worden vastgesteld.

Die moet hoofdelijk. Dan kunnen we nog een keer naar mevrouw Ouwehand luisteren. Verpest het niet voor ons, mevrouw Kostić.

Kamerlid Kostić (PvdD):
Ik zou niet durven. Ik houd 'm aan en dan komt die de volgende keer in stemming.

De voorzitter:
Dan doen we het de volgende keer.

Op verzoek van het lid Kostić stel ik voor de motie (30252, nr. 181) aan te houden.

Daartoe wordt besloten.

In stemming komt de motie-Grinwis c.s. (30252, nr. 182).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, DENK, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, de VVD, BBB, JA21, FVD en de PVV voor deze motie hebben gestemd en de leden van de fractie van de PvdD ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Grinwis c.s. (30252, nr. 183).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, DENK, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, de VVD, BBB, JA21, FVD en de PVV voor deze motie hebben gestemd en de leden van de fractie van de PvdD ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Holman/Grinwis (30252, nr. 184).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, DENK, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, de VVD, BBB en de PVV voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Flach/Van Campen (30252, nr. 185).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van D66, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, de VVD en de PVV voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Van Campen/Grinwis (30252, nr. 186).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, DENK, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, de VVD, BBB, JA21, FVD en de PVV voor deze motie hebben gestemd en de leden van de fractie van de PvdD ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Vedder c.s. (30252, nr. 187).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, DENK, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, de VVD, BBB, JA21, FVD en de PVV voor deze motie hebben gestemd en de leden van de fractie van de PvdD ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Podt (30252, nr. 188).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, DENK, Volt, D66, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, BBB, JA21 en FVD voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is verworpen.

Stemmingen moties Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA)

Aan de orde zijn de stemmingen over moties, ingediend bij het tweeminutendebat Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA),

te weten:

de motie-Flach c.s. over de accreditatie van private laboratoria die voldoen aan de kwaliteitsstandaarden (33835, nr. 236);
de motie-Flach c.s. over het verkorten van de doorlooptijd bij de import van verse voedselproducten (33835, nr. 237);
de motie-Van der Plas/Flach over uitspreken dat het niet redelijk is om veehouders te confronteren met plotselinge koerswijzigingen in de handhavingspraktijk (33835, nr. 238);
de motie-Holman/Van der Plas over meer invulling geven aan de open normen (33835, nr. 240);
de motie-Holman/Van Campen over een managementletter over de opmerkingen in het PwC-rapport over de NVWA (33835, nr. 241);
de motie-Ouwehand c.s. over afzien van elke verhoging van de slachtsnelheid (33835, nr. 242);
de motie-Van Campen c.s. over de doelmatigheid van het toezicht door de NVWA verbeteren (33835, nr. 243);
de motie-Graus c.s. over transport en slacht in de nacht op dagen met tropische temperaturen (33835, nr. 244);
de motie-Graus/Van Campen over harder bestuursrechtelijk optreden tegen recidivisten binnen de veetransportsector en slachthuizen (33835, nr. 245);
de motie-Podt over gerichte opleidingsmodules voor instromers bij de NVWA (33835, nr. 246).

(Zie vergadering van 20 februari 2025.)

In stemming komt de motie-Flach c.s. (33835, nr. 236).

In stemming komt de motie-Flach c.s. (33835, nr. 237).

In stemming komt de motie-Van der Plas/Flach (33835, nr. 238).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de ChristenUnie, de SGP, het CDA, de VVD, BBB, JA21 en FVD voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is verworpen.

In stemming komt de motie-Holman/Van der Plas (33835, nr. 240).

In stemming komt de motie-Holman/Van Campen (33835, nr. 241).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van GroenLinks-PvdA, DENK, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, de VVD, BBB, JA21, FVD en de PVV voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Ouwehand c.s. (33835, nr. 242).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, Volt, D66, de ChristenUnie, het CDA, JA21 en de PVV voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Van Campen c.s. (33835, nr. 243).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van DENK, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, de VVD, BBB, JA21, FVD en de PVV voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Graus c.s. (33835, nr. 244).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, DENK, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, de VVD, BBB, JA21 en de PVV voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Graus/Van Campen (33835, nr. 245).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, DENK, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP, de VVD, JA21 en de PVV voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Podt (33835, nr. 246).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, DENK, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, de VVD, BBB, FVD en de PVV voor deze motie hebben gestemd en de fractie van JA21 ertegen, zodat zij is aangenomen.

Stemmingen moties Stikstofontwikkelingen

Aan de orde zijn de stemmingen over moties, ingediend bij het debat over de stikstofontwikkelingen,

te weten:

de motie-Podt over decentrale overheden ondersteunen door de ruimtelijke instrumenten voor te bereiden (35334, nr. 335);
de motie-Bromet/Van Campen over de rekenkundige ondergrens pas naar de Raad van State sturen als er een plan ligt dat de emissiereductie borgt (35334, nr. 336);
de motie-Van Campen c.s. over helderheid over de emissiereductie die nodig is voor het landelijke doelbereik (35334, nr. 337);
de motie-Ouwehand over het vertrouwen in minister Wiersma opzeggen (35334, nr. 338);
de motie-Flach over de rekenkundige ondergrens als beoordelingsvrijstelling inzetten in het kader van de vergunningverlening (35334, nr. 339);
de motie-Holman/Grinwis over absolute reductiedoelen opnemen in het spoor "emissiereductie en natuurherstel" (35334, nr. 340);
de motie-Holman/Van Campen over specifieke aandacht van de ministeriële commissie voor structuurbeleid voor de Veluwe en de Peel (35334, nr. 341);
de motie-Vedder c.s. over de rekenkundige ondergrens pas inzetten als zeker is dat deze juridisch houdbaar is (35334, nr. 342);
de motie-Vedder c.s. over de legalisatie van PAS-melders en interimmers onderdeel maken van het beleidspakket van de ministeriële commissie (35334, nr. 343);
de motie-Koekkoek over de Kamer periodiek informeren over de bijeenkomsten en de voortgang van de ministeriële commissie (35334, nr. 344);
de motie-Van der Plas over het belang van een sterke en weerbare agrarische sector in een tijd van geopolitieke instabiliteit (35334, nr. 345);
de motie-Grinwis c.s. over onzekerheid door de uitspraak van de Raad van State bij initiatiefnemers voorkomen (35334, nr. 346);
de motie-Grinwis/Holman over stabiele emissiereductiedoelen en emissieplafonds opnemen in de Wet stikstofreductie (35334, nr. 347);
de motie-Grinwis c.s. over duidelijkheid in de doelsturingsbrief over doelen, normen en maatregelen (35334, nr. 348);
de motie-Beckerman c.s. over een administratiesysteem voor deposities onder de rekenkundige ondergrens (35334, nr. 349);
de motie-De Vos over vergunningverlening op basis van empirische natuurgegevens als alternatief voor de kritische depositiewaarde (35334, nr. 350).

(Zie vergadering van 20 februari 2025.)

De voorzitter:
De motie-Bromet/Van Campen (35334, nr. 336) is in die zin gewijzigd (35334, nr. ??) en nader gewijzigd dat zij thans is ondertekend door de leden Bromet, Van Campen, Vedder en Grinwis, en luidt:

De Kamer,

gehoord de beraadslaging,

overwegende dat de Raad van State in de PAS-uitspraak aangaf dat niet vooruitlopend op toekomstige positieve gevolgen van maatregelen voor beschermde natuurgebieden, alvast toestemming mag worden gegeven voor activiteiten die mogelijk schadelijk zijn voor die gebieden;

overwegende dat voorkomen moet worden dat een juridisch onhoudbare rekenkundige ondergrens gaat leiden tot een nieuwe groep PAS-melders die in de toekomst in de problemen komen;

overwegende dat een rekenkundige ondergrens daarom alleen mogelijk is als emissiereductie voldoende is geborgd;

verzoekt de regering om, in het belang van juridische houdbaarheid, ervoor te zorgen dat een rekenkundige ondergrens gelijktijdig gepaard gaat met een plan waarin emissiereductie stevig geborgd is,

en gaat over tot de orde van de dag.

Zij krijgt nr. ??, was nr. ?? (35334).

De motie-Flach (35334, nr. 339) is in die zin gewijzigd dat zij thans luidt:

De Kamer,

gehoord de beraadslaging,

van mening dat voorkomen moet worden dat invoering van een verhoogde rekenkundige ondergrens leidt tot nieuwe knelgevallen dan wel dat lang gewacht moet worden op een uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State in het kader van een proefproces om juridische zekerheid te krijgen;

overwegende dat een onherroepelijk verleende vergunning meer zekerheid biedt dan een vorm van vergunningsvrijstelling of positieve weigering;

verzoekt de regering naast de toepassing van een verhoogde rekenkundige ondergrens bij de voortoets als vergunningsvrijstelling ook de mogelijkheid om deze rekenkundige ondergrens als eenzelfde detectiegrens toe te passen in de fase van de passende beoordeling voor vergunningverlening mee te nemen in de adviesaanvraag richting Raad van State en in de daaropvolgende besluitvorming,

en gaat over tot de orde van de dag.

Zij krijgt nr. ??, was nr. 339 (35334).

Ik stel vast dat wij nu over deze gewijzigde moties kunnen stemmen.

Er zijn twee stemverklaringen. De eerste is van de heer Holman. Het woord is aan hem.

De heer Holman (NSC):
Voorzitter. Wij willen graag even uitleggen waarom wij tegen de gewijzigde motie-Bromet/Van Campen en de motie op stuk nr. 342 van Vedder gaan stemmen.

We zijn als Nieuw Sociaal Contract verheugd dat de ondergrens van 1 mol nu eindelijk ingesteld kan gaan worden en dat de Raad van State hierover een oordeel zal gaan vellen. In de twee moties wordt die gekoppeld aan juridische en emissiegerelateerde zaken. Wij zijn er hartstikke voor dat er een geborgde emissiedoelstelling plaats gaat vinden, maar we vinden dat die niet gekoppeld moet worden.

Wij begrijpen de inbreng van deze moties. Na het debat en de beantwoording van de minister te hebben gehoord, zou je namelijk niet volledig het vertrouwen kunnen hebben dat dit kabinet werkelijk met een geborgde emissiedoelstelling komt. Het volgende stikstofdebat is op 2 april. Wij verwachten dat de minister dan wel het kabinet komt met heldere en geborgde doelstellingen, waarbij wat we hebben afgesproken in het hoofdlijnenakkoord het uitgangspunt is, namelijk 41% reductie ten opzichte van 2019, zodat het hoe, wat en wanneer in het volgende commissiedebat geborgd, helder en duidelijk wordt aangegeven.

De voorzitter:
Dank u wel. Dan de heer Flach.

De heer Flach (SGP):
Voorzitter. Elke dinsdag dalen we van de breedte en nuance van urenlange debatten af naar de binaire keuze om voor of tegen moties te stemmen. Dat is bij stikstof niet eenvoudig. Daarom geven we graag wat duiding bij onze keuzes voor de voorliggende moties.

Tijdens het debat heb ik aangegeven wat de SGP graag ziet: prioriteitsstelling op basis van wat de natuur echt nodig heeft, een wettelijk programma voor geborgde daling van stikstofuitstoot in plaats van een fixatie op onwerkbare doelen in de wet, stoppende boeren helpen en credits blijven geven voor emissiereductie. Dat is allemaal niet los verkrijgbaar.

De SGP wil niet dat we ons opnieuw wettelijk vastpinnen op onhaalbare doelen, terwijl het gaat om wat er in de praktijk wordt geleverd. We willen waken voor vel-over-de-neusdoelen op bedrijfsniveau, terwijl ondernemers onvoldoende instrumenten krijgen om er te komen. De SGP wil wegblijven bij een te nadrukkelijke koppeling tussen de rekenkundige ondergrens en het op zichzelf noodzakelijke emissiereductiepakket. Het gaat om een principieel andere aanvliegroute dan de PAS. Dat moeten we goed uit elkaar houden. We willen geen nieuwe knelgevallen creëren en de rekenkundige ondergrens daarom zorgvuldig aanvliegen. We wachten graag het advies van de Raad van State hierover af.

Tegen deze achtergrond zullen we onder meer de motie op stuk nr. 337 voor emissiereductie wel steunen, maar de moties op de stukken nrs. 336, 340, 342, 347 en 348 niet.

De voorzitter:
Dan is dat ook weer opgelost.

In stemming komt de motie-Podt (35334, nr. 335).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, DENK, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, het CDA, de VVD, BBB en JA21 voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de nader gewijzigde motie-Bromet c.s. (35334, nr. ??, was nr. 336).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, DENK, Volt, D66, de ChristenUnie, het CDA en de VVD voor deze nader gewijzigde motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Van Campen c.s. (35334, nr. 337).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, DENK, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, de VVD en BBB voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Ouwehand (35334, nr. 338).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de PvdD en DENK voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is verworpen.

In stemming komt de gewijzigde motie-Flach (35334, nr. ??, was nr. 339).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de ChristenUnie, de SGP, het CDA, de VVD, BBB, FVD en de PVV voor deze gewijzigde motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Holman/Grinwis (35334, nr. 340).

In stemming komt de motie-Holman/Van Campen (35334, nr. 341).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, DENK, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, de VVD en JA21 voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Vedder c.s. (35334, nr. 342).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, DENK, Volt, D66, de ChristenUnie, het CDA en de VVD voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Vedder c.s. (35334, nr. 343).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, de VVD, BBB, JA21, FVD en de PVV voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Koekkoek (35334, nr. 344).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, DENK, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, het CDA, de VVD, BBB, JA21 en FVD voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Van der Plas (35334, nr. 345).

In stemming komt de motie-Grinwis c.s. (35334, nr. 346).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, DENK, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, de SGP, het CDA, de VVD, BBB, JA21, FVD en de PVV voor deze motie hebben gestemd en de leden van de fractie van de PvdD ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Grinwis/Holman (35334, nr. 347).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, DENK, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, het CDA, de VVD en JA21 voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Grinwis c.s. (35334, nr. 348).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, DENK, Volt, D66, NSC, de ChristenUnie, het CDA en de VVD voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-Beckerman c.s. (35334, nr. 349).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, DENK, Volt, D66, het CDA en de VVD voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

In stemming komt de motie-De Vos (35334, nr. 350).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de SGP, de VVD, BBB, FVD en de PVV voor deze motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is verworpen.

Stemming motie Waterstof, groen gas en andere energiedragers

Aan de orde is de stemming over een aangehouden motie, ingediend bij het tweeminutendebat Waterstof, groen gas en andere energiedragers,

te weten:

de motie-Flach c.s. over de RED III-verplichting zo vormgeven dat bij de ammoniakproductie met blauwe waterstof aan de verduurzamingsopgave kan worden voldaan (31239, nr. 414).

(Zie vergadering van 6 februari 2025.)

De voorzitter:
De motie-Flach c.s. (31239, nr. 414) is in die zin gewijzigd dat zij thans luidt:

De Kamer,

gehoord de beraadslaging,

constaterende dat de regering voornemens is ammoniakproductie slechts gedeeltelijk vrij te stellen van de RED III-verplichting voor gebruik van groene waterstof;

overwegende dat zeker voor ammoniakproductie deze RED III-verplichting voor grote problemen zorgt, ook bij een gedeeltelijke vrijstelling;

overwegende dat de Europese richtlijn ruimte biedt voor een algehele vrijstelling voor ammoniakproductie als de verduurzaming op andere wijze geborgd wordt, bijvoorbeeld door inzet van blauwe waterstof;

verzoekt de regering ammoniakproductie vrij te stellen van verplichte inzet van groene waterstof,

en gaat over tot de orde van de dag.

Zij krijgt nr. ??, was nr. 414 (31239).

Ik stel vast dat wij hier nu over kunnen stemmen.

In stemming komt de gewijzigde motie-Flach c.s. (31239, nr. ??, was nr. 414).

De voorzitter:
Ik constateer dat de leden van de fracties van de ChristenUnie, de SGP, het CDA, de VVD, BBB, JA21, FVD en de PVV voor deze gewijzigde motie hebben gestemd en de leden van de overige fracties ertegen, zodat zij is aangenomen.

Stemming motie dakloosheid

Aan de orde is de stemming over een aangehouden motie, ingediend bij het debat over dakloosheid,

te weten:

de motie-Ceder over zich ervoor inzetten dat in het nieuwe ESF-programma middelen beschikbaar zijn voor de aanpak van dakloosheid (29325, nr. 179).

(Zie vergadering van 19 december 2024.)

In stemming komt de motie-Ceder (29325, nr. 179).

Tot zover de stemmingen. Dan gaan we nu afscheid nemen van mevrouw Helder.

De vergadering wordt enkele ogenblikken geschorst.

Afscheid van het lid Helder

Aan de orde is het afscheid van het lid Helder (BBB).

De voorzitter:
Ik ontving een brief die was ondertekend door Lilian Helder. Die brief ga ik nu voorlezen.

"Geachte voorzitter,

Iemand zei ooit tegen mij toen ik om advies vroeg: je kunt ook ergens te lang blijven. Dat heb ik wel gedaan. Spijt heb ik er niet van; spijt is met terugwerkende kracht beslissingen nemen. Er waren ook genoeg redenen om wel te blijven. Volksvertegenwoordiger zijn is niet alleen een hele eer, maar nog belangrijker is dat ik vanaf het begin de mooiste portefeuille heb gehad, namelijk Justitie en Veiligheid. In dat kader ben ik al jarenlang woordvoerder Politie. Daar heb ik iedere dag van genoten.

In die rol heb ik namelijk heel veel agenten mogen spreken, helaas niet alle 65.000 — je kan ook te ambitieus zijn — maar wel heel veel. Allemaal hadden ze indrukwekkende verhalen. Ik vond het een groot voorrecht om deze politieagenten te spreken en op werkbezoeken te gaan.

Vandaag, op het moment van mijn afscheid, ben ik onafgebroken 5.375 dagen volksvertegenwoordiger geweest, ofwel bijna vijftien jaar. Dat is een hele tijd, die ook nog eens is omgevlogen en die ik op mijn manier en met opgeheven hoofd wil afsluiten. Dat doe ik hier vandaag, maar niet zonder een korte terugblik, want die hoort er nu eenmaal bij.

Bij de verkiezingen van 2010 stond ik zonder enige politieke ervaring op plaats 3 van de lijst van de Partij voor de Vrijheid. Ze hebben dus wel een gok met me genomen. Of dat goed is uitgepakt, laat ik aan anderen over, maar ik kijk er zelf met enige tevredenheid op terug.

Het indienen van moties was in die tijd nog iets waar een minister van kon schrikken. Tegenwoordig is het een bot instrument. Maar ik blijf positief: een paar moties die ik in die jaren heb ingediend, hebben gelukkig tot iets moois geleid. De belangrijkste en waar ik het meest trots op ben, is mijn motie van 6 juni 2013. Deze Kamerbreed aangenomen motie had als gevolg het behoud van het oorlogsmonument Oranjehotel in Scheveningen, dat van grote historische waarde is. Zonder deze motie zou deze gevangenis uit de Tweede Wereldoorlog als onderdeel van de bezuinigingen zijn gesloopt. Inmiddels is het een nationaal monument, waar u als Voorzitter samen met de Voorzitter van de Eerste Kamer jaarlijks een krans legt namens de Staten-Generaal.

Hoewel ruim veertien jaar een lange tijd is, had ik deze termijn, die sowieso de laatste zou zijn, willen volmaken. Tussentijds opstappen is niet iets waar ik lichtvaardig toe heb besloten. Het behoud van integriteit en geloofwaardigheid hebben de doorslag gegeven. Er staan goede voornemens in het hoofdlijnenakkoord, maar daar zal het bij blijven.

Zoals ik al eerder zei: het was een mooie tijd. Die zal ik ook positief afsluiten, maar niet nadat er ook een groot woord van dank is uitgesproken aan alle medewerkers die iedere dag weer, voor ons allemaal, hier hun uiterste best doen: de medewerkers van het Ledenrestaurant, de Griffie, de Bodedienst et cetera et cetera. Allemaal veel dank voor het mogelijk maken van dit belangrijke werk. Zonder jullie zou het allemaal niet mogelijk zijn. Ik zou graag een paar met naam willen noemen, maar dat levert het gevaar op dat ik iemand vergeet. Dat wil ik niet op mijn geweten hebben.

Voor de laatste keer zeg ik nu: geachte voorzitter. Maar er volgt geen inhoudelijke tekst meer over een justitie- of veiligheidsonderwerp — dat zit er na vandaag op — maar natuurlijk wel een laatste woord. U begint de Kamerweek op dinsdag altijd met een gedicht. Ik sluit af met een citaat, een quote van oud-commando Ray Klaassens: "Achter je liggen de lessen, voor je de kansen."

Het gaat u allen goed!"

(Geroffel op de bankjes)

Beste Lilian. Na vijftien jaar als Kamerlid komt er een einde aan jouw periode hier in de Kamer. Vanaf dag één, toen je als advocate op de PVV-lijst terechtkwam, heb je je met grote energie ingezet voor de veiligheid in Nederland. Je eerste speech in de Kamer ging over de Kraakwet. Met juridische precisie en rake vergelijkingen, of het nu om een auto, een huis of een rolletje drop ging, maakte je direct duidelijk waar je voor stond: een daadkrachtig rechtssysteem en heldere handhaving. Die maidenspeech was zo zelfverzekerd dat de toenmalige voorzitter opmerkte dat het leek alsof je hier al jarenlang had gestaan.

Je grondigheid in het Kamerwerk was groot en legendarisch. Je bent een harde werker. Je had vele memoblaadjes tussen de stukken en het wetboek heb je tijdens debatten altijd bij je. Je was meer dan perfect voorbereid en je werkte gemiddeld dan ook meer dan 60 uur per week.

Op maandagochtend reed je, muziekje aan, naar Den Haag. Op Kamerdagen zat je om 8.00 uur 's ochtends al in je werkkamer. Het avondeten nuttigde je in het Kamerrestaurant en om 22.00 uur ging je terug naar huis. Tussen de debatten door bleef je trouw aan je Limburgse wortels, met bezoeken aan je ouders in het mooie Venlo; dat moest ik erbij zeggen van de heer Wilders. Die Limburgse "touch" werd je handelsmerk, met een authenticiteit die je al die jaren hebt weten te behouden.

In de loop der jaren heb je je ontwikkeld tot een voornaam vertolker van de zorgen binnen het 65.000 mensen tellende politieapparaat. Je hebt steeds benadrukt dat agenten een luisterend oor verdienen. Met je aandacht voor de politieorganisatie was je een belangrijke stem voor agenten die zich nooit gehoord voelden door de korpsleiding. Of het nu ging om de PTSS-problematiek of de verziekte werksfeer, je was voor velen een aanspreekpunt.

Je bent altijd rechtdoorzee geweest over je positie. Een paar maanden geleden zei je nog: "Het werk van volksvertegenwoordiger is eervol, maar het houdt op enig moment op." Dat moment is nu gekomen. Je verlaat de Kamer zoals je erin kwam: met dezelfde gedrevenheid voor rechtvaardigheid en veiligheid. Helaas verlaat je de Kamer tussentijds, iets wat ik als Voorzitter natuurlijk niet toejuich.

Wat de toekomst brengt, is nu nog ongewis, maar dat is nu eenmaal het kenmerk van de toekomst, zoals we dagelijks ook hier kunnen constateren. In ieder geval wens ik je het allerbeste met alle toekomstige activiteiten, maar voordat ik afscheid van je ga nemen, rest mij nog een belangrijke mededeling, want het heeft Zijne Majesteit de Koning behaagd om je te benoemen tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Als je zo vriendelijk zou willen zijn om naar voren te komen, is het mij een eer en genoegen om jou dit prachtige kleinood op te spelden. Daarna is het mogelijk om mevrouw Helder nog even de hand te schudden in het Ledenrestaurant.

Maar nu gebeurt er iets wat ik nog nooit heb meegemaakt: ze wil me interrumperen. Ik hoop dat dat niet voor een persoonlijk feit is. Het woord is aan mevrouw Helder.

Mevrouw Helder (BBB):
Eigenlijk wel, voorzitter, want ik mis toch een aantal passages in mijn afscheidsbrief. Maar goed, dat zal zijn reden hebben. Maar voor degenen die hem willen lezen, zal ik 150 kopieën verspreiden. Maar dank voor de mooie woorden.

De voorzitter:
Als u naar voren komt, is het mij een eer en een genoegen om u de prachtige onderscheiding op te spelden.

(Mevrouw Helder krijgt de versierselen behorend bij de benoeming tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau opgespeld.)

De vergadering wordt enkele ogenblikken geschorst.

Mededelingen

Mededelingen

De voorzitter:
Op de tafel van de Griffier ligt een lijst van ingekomen stukken. Op die lijst staan voorstellen voor de behandeling van deze stukken. Als voor het einde van de vergadering daartegen geen bezwaar is gemaakt, neem ik aan dat daarmee wordt ingestemd.

Regeling van werkzaamheden

Regeling van werkzaamheden

De voorzitter:
Aan de orde is de regeling van werkzaamheden. Gaat u er maar eens even goed voor zitten, want we hebben vandaag 29 verzoeken.

Op verzoek van de fractie van de VVD benoem ik:

in de contactgroep België het lid Van Campen tot lid;
in de contactgroep Frankrijk het lid Van Campen tot lid.

Op verzoek van de fractie van GroenLinks-PvdA benoem ik in de contactgroep België de leden Mutluer en De Hoop tot lid.

Op verzoek van de fractie van NSC benoem ik in de contactgroep België het lid Boomsma tot lid.

Ik deel aan de Kamer mee dat voor de volgende debatten de termijn voor toekenning is verlengd:

het dertigledendebat over de digitale strategische positie van Nederland en Europa;
het debat over het rapport van Mario Draghi over het concurrentievermogen van Europa;
het dertigledendebat over de transitie naar het nieuwe pensioenstelsel;
het debat over de situatie in Syrië.

Ik deel mee dat de volgende debatten zijn komen te vervallen:

het dertigledendebat over de uitspraak in de genocidezaak van Zuid-Afrika tegen Israël;
het dertigledendebat over het bericht dat Booking.com als verhuurplatform optreedt voor vakantiewoningen in illegale nederzettingen in Israël;
het dertigledendebat over de gevolgen voor de humanitaire situatie van de Palestijnen van het besluit om de financiële steun aan UNRWA op te schorten;
het debat over het adviesrapport van de Staatscommissie rechtsstaat;
het debat over het arrest van de Hoge Raad inzake box 3;
het dertigledendebat over discriminatie van moslima's op de arbeidsmarkt;
het dertigledendebat over het rapport "Met recht balanceren" van de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur.

Ik deel mee dat de volgende aangehouden moties zijn vervallen: 36410-XVI-128; 32620-297; 29544-1257; 28676-477; 26643-1191; 26643-1184; 26643-1157; 26643-1155.

Op verzoek van een aantal leden stel ik voor de volgende door hen ingediende moties opnieuw aan te houden: 32847-1223; 36600-VIII-128; 36600-VIII-93; 36600-VIII-92; 27923-506; 36600-XV-81;21501-20-2098; 36600-XV-59; 24170-337; 31490-351; 36600-VII-110; 336600-VII-71; 36600-XV-44; 36600 VI-43; 36600-VIII-108; 32156-135; 32317-915; 32317-924.

Ik stel voor toe te voegen aan de agenda:

het tweeminutendebat Btw-onderwerpen (CD d.d. 20/02), met als eerste spreker het lid Stultiens van GroenLinks-PvdA;
het tweeminutendebat Openbaar vervoer en taxi (CD d.d. 20/02), met als eerste spreker het lid De Hoop van GroenLinks-PvdA;
het tweeminutendebat Oversterfte (CD d.d. 20/02), met als eerste spreker het lid De Korte van NSC.

Overeenkomstig de voorstellen van de voorzitter wordt besloten.

De voorzitter:
Dan geef ik graag het woord aan de heer Ergin. We hebben vandaag 29 aanvragen en de eerste is van de heer Ergin.

De heer Ergin (DENK):
Voorzitter. De collega's staan al in de rij om zich in te schrijven voor het debat, zie ik. Dat is heel fijn. Honderden leerlingen van middelbare scholen in Nederland mogen zichzelf niet zijn. Ze krijgen straf, worden onder druk gezet en krijgen te maken met verboden, en in sommige gevallen wordt hun zelfs de deur gewezen als ze een paar minuten per dag rust willen tijdens hun gebed. Dit gebeurt niet bij een paar, niet bij 10, maar bij 180 middelbare scholen. 180 scholen dwingen hun leerlingen om bij de ingang hun identiteit aan de kapstok te hangen alsof het een jas is. Dat is totaal ongekend en onacceptabel. Daarom vraag ik een debat aan met de staatssecretaris van OCW.

De voorzitter:
Uw eerste aanvraag ging over de Rabobank en terrorismefinanciers. Is die komen te vervallen?

De heer Ergin (DENK):
Nee, dat is mijn volgende aanvraag. Ik doe twee aanvragen.

De voorzitter:
O, dus u doet de eerste als tweede en de tweede als eerste. Helder. Dat is een lekker overzichtelijk begin. De heer Kisteman.

De heer Kisteman (VVD):
Geen steun.

Mevrouw Pijpelink (GroenLinks-PvdA):
Steun.

De heer Soepboer (NSC):
Geen steun.

Mevrouw Bikker (ChristenUnie):
Geen steun.

Mevrouw Rooderkerk (D66):
Het kan bij een commissiedebat. Geen steun.

De heer Dassen (Volt):
Steun.

De heer Uppelschoten (PVV):
Geen steun.

Mevrouw Van Zanten (BBB):
Geen steun. Het kan bij een commissiedebat.

De voorzitter:
U heeft geen meerderheid, maar wel voldoende steun voor een dertigledendebat.

De heer Ergin (DENK):
Bijna een meerderheid, maar geen meerderheid.

De voorzitter:
Dan nu uw tweede verzoek.

De heer Ergin (DENK):
Voorzitter. We weten inmiddels allemaal dat de regels tegen witwassen en terrorismefinanciering helemaal zijn doorgeslagen. Maar sinds kort weten we dat het zó erg is dat Nederlanders die islamitische kleding aanschaffen, een simkaart kopen, een vliegticket boeken, islamitische boeken lezen of gewoon een fitnessabonnement afsluiten, meteen als verdachte worden gezien. Dat weten we vanwege een publicatie van Argos.

De voorzitter:
Ja, helder.

De heer Ergin (DENK):
We moeten snel duidelijkheid krijgen over de vraag of banken dit doen ...

De voorzitter:
... en dus ...

De heer Ergin (DENK):
... en of ze bezig zijn met lijsten. Nog belangrijker is dat dit direct moet stoppen. Daarom vraag ik een debat aan met de minister van Financiën.

De heer De Vree (PVV):
Geen steun.

Mevrouw Aukje de Vries (VVD):
Geen steun.

De heer Idsinga (NSC):
Geen steun.

Mevrouw Van der Plas (BBB):
Geen steun.

De heer Van der Lee (GroenLinks-PvdA):
Ik waardeer de consistentie, maar we hebben het er recent nog over gehad en in april komen er allemaal nieuwe voorstellen van de minister. Ik denk dus dat het beter dan in commissieverband besproken kan worden.

De voorzitter:
U heeft geen meerderheid, meneer Ergin.

De heer Ergin (DENK):
Helaas, voorzitter.

De voorzitter:
Dan gaan we luisteren naar de heer Bamenga van de fractie van D66. Graag beknopt, want we hebben 29 aanvragen vandaag.

De heer Bamenga (D66):
Dank u wel, voorzitter. We hebben te maken met de grootste bezuiniging op internationale samenwerking ooit, en dat in een tijd waarin vrouwen, kinderen en christenen steeds meer gevaar lopen. Ik wil hier graag een plenair debat over.

De voorzitter:
Dank voor uw beknoptheid.

Mevrouw Van der Plas (BBB):
Op 13 maart is er een commissiedebat over de beleidsbrief Ontwikkelingshulp. Dat is volgende week, dus geen steun voor een plenair debat.

De heer Ram (PVV):
Volgende week is het commissiedebat. Geen steun.

Mevrouw Teunissen (PvdD):
Steun.

Mevrouw De Korte (NSC):
Geen steun.

Mevrouw Kamminga (VVD):
Geen steun; commissiedebat.

Mevrouw Hirsch (GroenLinks-PvdA):
Steun.

De heer Diederik van Dijk (SGP):
Geen steun.

De heer Van Baarle (DENK):
Steun.

De heer Van Nispen (SP):
Steun.

De voorzitter:
U heeft geen meerderheid, meneer Bamenga.

De heer Bamenga (D66):
Graag zou ik het debat toevoegen aan de lijst van dertigledendebatten.

De voorzitter:
We zetten 'm op de lijst.

Mevrouw Van der Werf, D66.

Mevrouw Van der Werf (D66):
Voorzitter. Ik zou graag het verzoek willen doen om de spreektijd in het debat van morgen over het mishandelde pleegmeisje uit Vlaardingen met één minuut extra uit te breiden. Dat doe ik vanwege de hoorzitting die gisteren in de Tweede Kamer was en de eensgezindheid van de Kamerleden. Gezien dat punt kan ik mij voorstellen dat mensen een minuut extra spreektijd waardevoller vinden dan het voluit gebruikmaken van de interrupties bij het debat morgen.

De voorzitter:
Ik ben daar niet zo'n voorstander van, want met één minuut p.p. erbij zijn we zo weer een kwartier verder, en daar worden ook weer interrupties op ingediend. Dat kost heel veel tijd extra. We zitten morgen al in een tijdsklem omdat we wellicht 's avonds over Oekraïne gaan praten. Het debat moet dus wel om een uur of vijf zijn afgelopen. Ik ben er dus geen voorstander van, maar u bent de baas en ik niet. Als er een meerderheid is voor dit voorstel, dan doen we het gewoon.

Mevrouw Van der Plas (BBB):
Ik sluit me eigenlijk aan bij de woorden van de voorzitter. Hoewel dit een belangrijk onderwerp is, geeft mevrouw Van der Werf zelf ook aan dat er eensgezindheid is onder de Kamerleden. Dan lijkt mij dat het goed en effectief kan. Misschien kan de voorzitter her en der een extra interruptie toestaan? Geen steun voor uitbreiding van de spreektijd.

Mevrouw Bruyning (NSC):
Steun.

De heer Bontenbal (CDA):
Wel steun. Wij beseffen dat de consequentie is dat de Kamer zich moet disciplineren, maar we steunen de extra spreektijd wel.

De heer Van Baarle (DENK):
Steun voor het verzoek.

De heer Van Nispen (SP):
Steun. Inderdaad is dit een debat waarbij je met minder interrupties toe kan.

De heer Crijns (PVV):
Geen steun, maar het is wel een belangrijk debat.

De heer Dassen (Volt):
Steun.

De voorzitter:
U heeft geen meerderheid.

Dan gaan we luisteren naar de heer El Abassi van DENK.

De heer El Abassi (DENK):
Voorzitter. Ik heb geprobeerd het in te korten. Ik ga mijn best doen.

Voorzitter. Onze rechtsstaat wordt aangevallen. Rechters en hun families worden bedreigd, zowel online als offline. De helft van onze rechters en officieren van justitie heeft te maken met bedreigingen. Er zijn politici die rechterlijke uitspraken ondermijnen en daarmee een gevaar vormen voor onze democratie ...

De voorzitter:
... en dus ...

De heer El Abassi (DENK):
Deze situatie is onacceptabel. Ik wil dan ook in debat met de staatssecretaris Rechtsbescherming over harde maatregelen om de veiligheid en integriteit van onze rechters te waarborgen.

De voorzitter:
Heel goed. Dank voor uw beknoptheid.

Mevrouw Bikker (ChristenUnie):
Voorzitter, dit keer mede namens het CDA steun.

Mevrouw Lahlah (GroenLinks-PvdA):
Steun voor dit debat.

Mevrouw Van der Werf (D66):
Dit is belangrijk, voorzitter, maar kan in een commissiedebat.

De heer Smitskam (PVV):
Geen steun. Kan in een commissiedebat.

De heer Dassen (Volt):
Steun.

De heer Ellian (VVD):
Geen steun.

De heer Olger van Dijk (NSC):
Geen steun. Kan in een commissiedebat.

Mevrouw Wijen-Nass (BBB):
Geen steun. Kan in een commissiedebat.

De heer Van Nispen (SP):
Steun, maar wellicht kunnen we het sneller in een commissiedebat doen. Maar ik wil het wel steunen.

De voorzitter:
U heeft geen meerderheid.

De heer El Abassi (DENK):
Dan graag een dertigledendebat.

De voorzitter:
Uw volgende aanvraag.

De heer El Abassi (DENK):
Voorzitter. Het is volstrekt bizar dat een particulier persoon die zichzelf als beveiliger van een Israëlische delegatie presenteerde met vuurwapens door Schiphol kon lopen. Een van die wapens was zelfs geladen. Dit gebeurde kort na de spanningen rond de wedstrijd Ajax-Maccabi. De verdachte beweert dat hij alarmerende inlichtingen uit Israël had ontvangen. Ik wil dan ook zo snel mogelijk hierover in debat met de minister van Justitie en Veiligheid. En ik wil graag een brief.

De heer Ellian (VVD):
Geen steun.

Mevrouw Wijen-Nass (BBB):
Geen steun.

Mevrouw Van der Werf (D66):
Kan in een commissiedebat, voorzitter.

Mevrouw Bruyning (NSC):
Geen steun. Dit gaat over een lopende rechtszaak.

Mevrouw Vondeling (PVV):
Geen steun.

De heer Dekker (FVD):
Steun.

De voorzitter:
U heeft geen meerderheid.

Dan gaan we luisteren naar de heer Jetten van D66.

De heer El Abassi (DENK):
Ook hiervoor graag een dertigledendebat, net als voor de vorige.

De voorzitter:
We zetten u op de lijst. O, u heeft geen dertig leden. Bij de vorige wel.

De heer Jetten.

De heer Jetten (D66):
Voorzitter. Het nieuws rondom Oekraïne en de rol van de Europese Unie gaat echt in een razend tempo. Daarom heb ik het wat logistieke verzoek aan u om het reeds geplande debat over de staat van de oorlog in Europa naar voren te halen naar morgenavond en daaraan de voorbereiding op de Europese top die donderdag plaatsvindt toe te voegen. Ik zou ook willen verzoeken om dan op donderdagochtend te stemmen over de moties die bij dat debat worden ingediend, zodat de stemmingsuitslag voorafgaand aan de start van de Europese top bekend is. Tot slot heb ik het verzoek om het debat over de middenklasse te verplaatsen naar het vrijgekomen tijdsblok op donderdag.

De voorzitter:
Ik kijk even of daar een meerderheid voor is.

De heer Van der Burg (VVD):
Steun voor dit voorstel, voorzitter.

De heer Timmermans (GroenLinks-PvdA):
Steun voor het voorstel.

De heer Dassen (Volt):
Van harte steun.

Mevrouw Bikker (ChristenUnie):
Steun.

Mevrouw Van der Plas (BBB):
Steun.

De heer Omtzigt (NSC):
Steun.

De heer Bontenbal (CDA):
Steun.

Mevrouw Teunissen (PvdD):
Steun.

De heer Diederik van Dijk (SGP):
Steun.

De heer Wilders (PVV):
Steun.

Mevrouw Beckerman (SP):
Steun.

De heer Dekker (FVD):
Steun.

De heer Van Baarle (DENK):
Steun.

De voorzitter:
Meneer Van der Burg, u bent al geweest.

De heer Van der Burg (VVD):
Weet ik, voorzitter, maar ik zie daar nog een rijtje mensen staan. Ik neem aan dat de sprekerslijst van de twee samengevoegde debatten in stand blijft.

De voorzitter:
Het debat over de staat van de oorlog handhaven we. Dan gaan we donderdag dus stemmen, 's ochtends.

De heer Jetten (D66):
Ja, voorzitter, dank u wel.

De voorzitter:
Dan de heer Paternotte met een vooraankondiging.

De heer Paternotte (D66):
Voorzitter. Het commissiedebat over de Raad Buitenlandse Zaken vindt aanstaande donderdag plaats. Ik zou u willen vragen om rekening te houden met een tweeminutendebat. De stemmingen zouden volgende week kunnen.

De voorzitter:
Heel goed, dat gaan we inplannen.

Dan geef ik het woord aan mevrouw Lahlah, GroenLinks-Partij van de Arbeid.

Mevrouw Lahlah (GroenLinks-PvdA):
Voorzitter. Justitie, rechtbanken en advocaten sloegen afgelopen week alarm en waarschuwden luid en duidelijk voor het dreigende instorten van onze rechtsstaat. Het was een harde noodkreet over de dreigende crisis in onze rechtsstaat. Kerninstellingen, onmisbaar voor onze functionerende democratie, laten zien dat ze geconfronteerd worden met tekorten, schrijnende wachttijden en onoverbrugbare achterstanden. De meest kwetsbaren dreigen hierdoor geraakt te worden ...

De voorzitter:
... en dus ...

Mevrouw Lahlah (GroenLinks-PvdA):
Daarom wil ik graag met spoed een debat met de minister van Justitie en Veiligheid.

De voorzitter:
"... met spoed een debat."

Mevrouw Beckerman (SP):
Steun.

De heer Smitskam (PVV):
Geen steun.

De heer Ellian (VVD):
Geen steun.

Mevrouw Van Vroonhoven (NSC):
Ook geen steun. Op 2 april hebben we er een commissiedebat over.

Mevrouw Wijen-Nass (BBB):
Geen steun.

Mevrouw Van der Werf (D66):
Steun.

Mevrouw Bikker (ChristenUnie):
Wel steun.

Mevrouw Teunissen (PvdD):
Steun.

Mevrouw Koekkoek (Volt):
Steun.

De heer El Abassi (DENK):
Steun.

De voorzitter:
U heeft geen meerderheid, mevrouw Lahlah.

Mevrouw Lahlah (GroenLinks-PvdA):
Maar wel dertig leden, dus zet het maar op de lijst.

De voorzitter:
Ja, we zetten het op de lijst.

Dan de heer Dijk van de SP, die vervangen wordt door mevrouw Beckerman, zo te zien.

Mevrouw Beckerman (SP):
Voorzitter. Dat is geen verbetering, maar ik ga wel mijn best doen.

Ik wil graag een debat over het bericht "Ambulance met spoed steeds langer onderweg: 'In ons dorp bijna nooit op tijd'." Dit is een probleem, zeker op het platteland. Dit kan dramatische gevolgen hebben. Mensen voelen zich minder veilig. We moeten met elkaar bespreken hoe dit voorkomen kan worden. Daarom willen we een debat met minister Agema.

De heer Claassen (PVV):
Daar ben ik het helemaal mee eens. Wij hebben hier vandaag ook mondelinge vragen over ingediend. De snelste weg is 20 maart bij het commissiedebat Medisch zorglandschap, want anders gaat het toch te lang duren.

De voorzitter:
En dus?

De heer Claassen (PVV):
Dus voor het debat geen steun, maar graag wel snel daar behandelen.

Mevrouw Daniëlle Jansen (NSC):
Ook geen steun. Dit kan in een commissiedebat.

Mevrouw Slagt-Tichelman (GroenLinks-PvdA):
Belangrijk onderwerp. Wel steun.

Mevrouw Rikkers-Oosterkamp (BBB):
Wel steun. Wel graag eerst antwoord op de vragen die we gesteld hebben.

Mevrouw Tielen (VVD):
Geen steun. Dit kan in een commissiedebat.

De heer Diederik van Dijk (SGP):
Steun, mede namens ChristenUnie en CDA.

De heer Paternotte (D66):
Steun.

Mevrouw Koekkoek (Volt):
Steun.

De voorzitter:
U heeft geen meerderheid, mevrouw Beckerman.

Mevrouw Beckerman (SP):
Maar er zijn een paar partijen nog niet naar voren gekomen.

De voorzitter:
Zij hullen zich in stilzwijgen.

Mevrouw Beckerman (SP):
Misschien kan ik nog eens vriendelijk naar ze kijken, richting DENK bijvoorbeeld? Dat zou kunnen helpen, toch?

De heer El Abassi (DENK):
Ik denk dat het niet gaat helpen, maar steun.

De voorzitter:
Nee, dat gaat u ook niet genoeg helpen.

Mevrouw Beckerman (SP):
Voorzitter, laat ik 'm toch maar voor een dertigledendebat inschrijven.

De voorzitter:
We zetten u op de lijst.

Dan gaan we luisteren naar mevrouw Kamminga van de fractie van de VVD.

Mevrouw Kamminga (VVD):
Voorzitter. Afgelopen woensdag heeft president Trump aangekondigd dat hij importtarieven gaat heffen van maar liefst 25% op een aantal goederen vanuit de EU. Volgende week worden de eerste aluminium- en staalheffingen al geactiveerd. Wie weet volgen er nog meer op korte termijn. Als er een brede handelsoorlog uitbreekt, zullen de gevolgen voor de Nederlandse consument en economie groot zijn. Gelet daarop zou ik op korte termijn hierover een debat willen met de minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp, om tot een plan van aanpak te komen.

Mevrouw Hirsch (GroenLinks-PvdA):
De volgende aanvraag bij de regeling van werkzaamheden is een debat dat al goedgekeurd is. Ik zou eigenlijk aan mevrouw Kamminga willen voorstellen om deze twee debatten samen te voegen en dan met spoed een debat in te plannen.

De voorzitter:
Maar is dat steun voor de aanvraag van mevrouw Kamminga.

Mevrouw Hirsch (GroenLinks-PvdA):
Ik wil graag even het antwoord van mevrouw Kamminga hierop afwachten.

De voorzitter:
Nee, ik wil gewoon even weten of er een meerderheid is voor haar aanvraag. We zijn hier niet om gezellige conversaties te hebben, maar gewoon om te zeggen: steun of geen steun.

Mevrouw Hirsch (GroenLinks-PvdA):
Geen steun.

De voorzitter:
Ik heb het voor u geprobeerd, mevrouw Kamminga.

Mevrouw Kamminga (VVD):
Ik kom daar zo nog wel even op terug, als dat mag, voorzitter.

De heer Paternotte (D66):
Voorzitter. De maatregelen die Trump aankondigt, zouden een enorme klap voor onze economie zijn. Ik zou daar graag snel een debat over voeren. Als het later kan worden samengevoegd, is dat prima, maar sowieso steun. Graag binnen drie weken.

De voorzitter:
Toe maar! De heer Ram?

De heer Ram (PVV):
Steun, als het echt specifiek over handel gaat.

De voorzitter:
Maar is dat steun of geen steun?

De heer Ram (PVV):
Steun.

Mevrouw Van der Plas (BBB):
Steun, met daarbij de oproep aan partijen om hierbij niet het zoveelste Trumpdebat te houden, want dit gaat echt over de handel en het effect op de ondernemers en consumenten in Nederland. Dan zeker steun.

Mevrouw Teunissen (PvdD):
Voorzitter. Zoals mevrouw Hirsch net ook al zei, staat er al een debat over handel gepland, dus geen steun voor dit debat. Maar wel steun voor dat debat van GroenLinks-PvdA.

Mevrouw De Korte (NSC):
Voorzitter. Hierna is er een soortgelijke debataanvraag, dus graag samenvoegen. Hiervoor dus geen steun.

De heer Dekker (FVD):
Steun, voorzitter.

Mevrouw Bikker (ChristenUnie):
Voorzitter. Ik sluit me aan bij wat collega Hirsch zei. Volgens mij hebben we al een debataanvraag aangenomen. Laten we dat snel voeren. Dit kan daar dan bij worden gevoegd.

Mevrouw Kamminga (VVD):
Ik wil daar dan toch even …

De voorzitter:
Nee, ik maak even mijn rondje af. Mevrouw Koekkoek?

Mevrouw Koekkoek (Volt):
Voorzitter. Ik sluit me ook aan bij collega Hirsch, ook omdat die aanvraag al aangenomen is, want dan kan het sneller ingepland worden.

De voorzitter:
De heer Van Baarle.

De heer Van Baarle (DENK):
Voorzitter. Ik vind het lastig, want de inhoud steun ik, maar als er al een debat is aangevraagd, vind ik het ook niet netjes in de richting van de andere collega om dit verzoek te steunen, dus dat ga ik ook niet doen.

Mevrouw Beckerman (SP):
Voorzitter. Het wordt een beetje saai, maar wij hebben de aanvraag van mevrouw Hirsch gesteund. Die willen we graag naar voren halen, dus we gaan dit niet steunen.

De voorzitter:
Maar u heeft wel een meerderheid, mevrouw Kamminga, dus we gaan dit inboeken.

Mevrouw Kamminga (VVD):
Mooi. Maar ik wil er nog wel iets over zeggen, ook in relatie tot wat mevrouw Hirsch zei. Ik hoopte dat ik iets eerder het woord kreeg. Het gaat mij erom — ik ben blij dat ook een meerderheid van de Kamer dat steunt — dat het sec over handel moet gaan en dat het juist niet een debat moet worden over al die bredere uitspraken, waar de vorige debataanvraag nog wel op zag. Dat was ook logisch in die context, maar aangezien we deze week al meer debatten hierover hebben, wil ik dat deze specifiek over handel gaat. Ik wil het dus best samenvoegen, als mevrouw Hirsch daar ook toe bereid is.

De voorzitter:
Oké, dat gaan we achter de schermen doen.

De volgende spreker is mevrouw Hirsch van de fractie van GroenLinks-Partij van de Arbeid.

Mevrouw Hirsch (GroenLinks-PvdA):
Dank u wel. Even in vervolg op de discussie van daarnet: als wij de debatten kunnen samenvoegen, zoals mevrouw Kamminga net samenvatte, vervalt deze aanvraag.

De voorzitter:
Dan gaan we luisteren naar mevrouw Kröger, GroenLinks-Partij van de Arbeid.

Mevrouw Kröger (GroenLinks-PvdA):
Voorzitter. Als de huidige geopolitieke context iets laat zien, is het dat het noodzakelijk is om snel fossiel af te bouwen en een groene, duurzame economie op te bouwen. We hebben hier snel het debat over de Klimaat- en Energieverkenning met de minister van KGG. Ik zou daar graag de minister en de staatssecretaris van IenW, de minister van LVVN en de minister van VRO bij uitnodigen, aangezien dat de vakdepartementen zijn die met elkaar het klimaatbeleid vormgeven.

De voorzitter:
Een helder verzoek. U kent ons mantra: het kabinet gaat altijd over de eigen vertegenwoordiging. Maar ik ga eens even kijken of uw verzoek ondersteund wordt.

Mevrouw Rooderkerk (D66):
Steun voor dit voorstel.

Mevrouw Teunissen (PvdD):
Voorzitter. Klimaat gaat veel breder dan alleen maar de minister van Klimaat. We moeten geen tegenstrijdige maatregelen op andere dossiers hebben. En daarom van harte steun voor dit verzoek.

De heer Erkens (VVD):
Voorzitter. Ook in het verleden hebben we dit soort debatten met meerdere bewindspersonen gedaan, dus het lijkt me logisch. Steun.

De heer Dekker (FVD):
Steun, voorzitter.

Mevrouw Van Vroonhoven (NSC):
Ja, ook van ons steun.

Mevrouw Bikker (ChristenUnie):
Steun.

Mevrouw Beckerman (SP):
Steun.

De heer Kops (PVV):
Geen steun.

De heer El Abassi (DENK):
Steun.

De voorzitter:
U heeft een meerderheid.

Mevrouw Kröger (GroenLinks-PvdA):
Dank u wel, voorzitter.

De voorzitter:
Ik zal het stenogram doorgeleiden naar het kabinet.

U had nog een ander dingetje, mevrouw Kröger. Niet weglopen.

Mevrouw Kröger (GroenLinks-PvdA):
Ik ben heel blij dat de Kamer dat verzoek steunde. Ik was zo van mijn à propos dat ik hierbij ook nog een tweeminutendebat met stemmingen, te houden voor de Energieraad, wil aanvragen.

De voorzitter:
Prima, dat gaan we inplannen.

Dan gaan we luisteren naar de volgende spreker. Dat is mevrouw Welzijn van de fractie van Nieuw Sociaal Contract.

Mevrouw Welzijn (NSC):
Dank u wel, voorzitter. Uit cijfers van het Kadaster blijkt dat in één jaar tijd het aantal huurwoningen van verhuurders met een winstoogmerk met duizenden gedaald is. De minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening heeft haar zorgen geuit en kondigt maatregelen aan om particuliere verhuurders meer flexibiliteit te bieden. Daar wil ik graag half april een debat over. Nieuw Sociaal Contract vindt het belangrijk om te blijven inzetten op betaalbaar huren, naast een net rendement voor verhuurders. Om dat mogelijk te maken, moeten woonbeleid en fiscaal beleid hand in hand ontworpen worden.

De voorzitter:
Ja, helder.

Mevrouw Welzijn (NSC):
Het moet duidelijk zijn welke cijfers en definities gebruikt worden en waarom ze veranderd worden. Het gaat om mensen die een wooncrisis ervaren en van wie het leven in de pauzestand staat. Hier moeten we het over hebben. Graag dus ook een brief van de minister. Dank u wel, voorzitter.

De voorzitter:
Niks te danken.

De heer De Hoop (GroenLinks-PvdA):
De minister lijkt drukker bezig met het onderuithalen van de Wet betaalbare huur dan met het helpen van woningzoekenden, maar toch steun ik het voorstel om dit debat te voeren.

Mevrouw Bikker (ChristenUnie):
Van harte steun.

De heer Peter de Groot (VVD):
Het is zorgelijk dat er zo veel huurwoningen verdwijnen, dus van harte steun voor een debat daarover.

Mevrouw Wijen-Nass (BBB):
Wij hebben zorgen over al die huurwoningen, dus steun.

De heer Vijlbrief (D66):
Zorgen over alles, dus steun graag.

De voorzitter:
De heer Dekker heeft ook zorgen over alles?

De heer Dekker (FVD):
Absoluut. Steun.

De heer El Abassi (DENK):
Steun.

Mevrouw Beckerman (SP):
Ik kan niet achterblijven: steun.

De voorzitter:
We hebben een meerderheid. We boeken het in.

Dan gaan we luisteren naar mevrouw Paulusma van de fractie van D66. Ons is mevrouw Paulusma beloofd en dan krijgen we de heer Paternotte.

De heer Paternotte (D66):
Voorzitter. De rest van de parlementaire agenda gaat gewoon door. Dan moet mevrouw Paulusma ineens ander werk doen en word ik als understudy ingezet. Het gaat over de mazelenuitbraak in Helmond, maar niet alleen die. Er vinden op dit moment meerdere mazelenuitbraken plaats. Dat zien we ook in andere landen gebeuren. De aanpak die daar nu voor is, werkt blijkbaar niet. Daarom willen wij daar graag een debat over voeren, omdat deze ernstige ziekte niet net als in Amerika levens van kinderen moet gaan eisen. Daarom dit verzoek.

De heer El Abassi (DENK):
Steun.

Mevrouw Tielen (VVD):
Op de mooie dag van 2 april is er een commissiedebat Publieke gezondheidszorg. Volgens mij kan het daar heel goed bij. Dus geen steun voor een apart debat.

Mevrouw Daniëlle Jansen (NSC):
Geen steun.

De heer Claassen (PVV):
Geen steun.

Mevrouw Slagt-Tichelman (GroenLinks-PvdA):
Steun.

Mevrouw Rikkers-Oosterkamp (BBB):
Geen steun.

De heer Diederik van Dijk (SGP):
Mede namens de ChristenUnie geen steun.

Mevrouw Beckerman (SP):
Ik heb een opdracht meegekregen, en die luidt dat we het logisch vinden om het volgende verzoek van mevrouw Paulusma dan wel de heer Paternotte met dit verzoek samen te voegen, omdat ze allebei gaan over de pandemische paraatheid.

De voorzitter:
Oké, maar ondersteunt u dit verzoek?

Mevrouw Beckerman (SP):
Het is een suggestie aan de indiener. We gaan het volgende steunen en dan dit verzoek niet.

De voorzitter:
Dit verzoek steunt u niet.

Mevrouw Koekkoek (Volt):
Steun.

De voorzitter:
U heeft geen meerderheid, meneer Paternotte.

De heer Paternotte (D66):
Helder, voorzitter. Dan wil mevrouw Paulusma dit debat graag op de lijst van dertigledendebatten zetten.

De voorzitter:
Bij dezen.

De heer Paternotte (D66):
Dan wil ik vervolgens een debat aanvragen, ik geloof mede namens de SP. Mede namens de SP, voorzitter, wil ik wijzen op het bericht "Nederland niet klaar voor een pandemie", waarin de ene na de andere expert het feit kraakt dat Nederland nu eigenlijk slechter is voorbereid op een pandemie dan vijf jaar geleden, toen de coronacrisis begon, en dat terwijl epidemiebestrijding in de hele wereld op dit moment juist wordt afgebouwd. Over dat risico moeten we met elkaar het debat voeren met de minister van VWS. Daarom deze debataanvraag.

Mevrouw Slagt-Tichelman (GroenLinks-PvdA):
Heel belangrijk. Steun.

Mevrouw Rikkers-Oosterkamp (BBB):
Geen steun.

Mevrouw Tielen (VVD):
Ik zou eerst wel een kabinetsreactie willen op dat artikel, dus daar wacht ik op en dan gaan we het eventueel overwegen. Maar nu geen steun.

De heer Claassen (PVV):
Ik vind het ook een heel slecht idee om het te koppelen aan het vorige debat, want dat zijn twee totaal verschillende dingen. Het heeft wellicht ook een verkeerd effect als je dat zou doen. Ook voor dit debat dus geen steun.

Mevrouw Koekkoek (Volt):
Steun.

De heer El Abassi (DENK):
Steun.

Mevrouw Daniëlle Jansen (NSC):
Geen steun.

De heer Diederik van Dijk (SGP):
Mede namens de ChristenUnie steun voor dit specifieke verzoek.

De voorzitter:
U heeft geen meerderheid, meneer Paternotte.

De heer Paternotte (D66):
Zoals er in februari vijf jaar geleden ook geen meerderheden waren voor aanvragen van coronadebatten. Maar ik hoop dat u het dertigledendebat dat ik bij dezen aanvraag, snel gaat inplannen.

De voorzitter:
Ja. Vertelt u het zelf aan mevrouw Paulusma of moet ik dat even doen?

Dan gaan we luisteren naar mevrouw Becker.

Mevrouw Becker (VVD):
Voorzitter. Vermoord worden om je te westerse levensstijl of bedreigd worden door bijvoorbeeld je neefjes, omdat je als vrouw toch echt je eigen partner wilt kiezen en niet wilt worden uitgehuwelijkt: eergerelateerd geweld komt veel te vaak voor in Nederland in gesloten gemeenschappen. Deze week kwam het jaarverslag van de politie uit, waaruit blijkt dat in 2024 ruim 673 meldingen van eergerelateerd geweld zijn binnengekomen en dat er een zorgelijke toename is, ook in de Syrische gemeenschap. Ik heb hier eerder gestaan, want ik vind dat wij over dit onderwerp een debat zouden moeten voeren ...

De voorzitter:
Ja.

Mevrouw Becker (VVD):
... en dat jaarverslag biedt wat mij betreft nu echt aanleiding om dat plenair te gaan inplannen. Partijen zeggen steeds: we kunnen dat debat ook ergens anders voeren, bijvoorbeeld in een commissiedebat, maar daar gebeurt dat niet en sneeuwt het onder bij andere onderwerpen. Graag steun.

Mevrouw Wijen-Nass (BBB):
Steun.

De heer Emiel van Dijk (PVV):
Steun.

De heer Van Nispen (SP):
Steun voor het debat. Mocht het uiteindelijk samengevoegd kunnen worden met het nog aan te vragen debat over femicide, dan zou dat misschien kunnen, als dat sneller is. Maar ik wil het verzoek zeker steunen vanuit de SP.

De heer Dekker (FVD):
Steun.

Mevrouw Van Vroonhoven (NSC):
Steun.

Mevrouw Mutluer (GroenLinks-PvdA):
Ook wij hebben het verslag gelezen en ik ga het nu steunen.

De voorzitter:
U heeft een meerderheid en we boeken het in. Mevrouw Bikker nog.

Mevrouw Bikker (ChristenUnie):
Voorzitter, u wilt heel graag in de Handelingen hebben staan dat ook de ChristenUnie en de SGP dit verzoek steunen.

De voorzitter:
Voor de eeuwigheid.

De heer Paternotte (D66):
Steun, voorzitter.

De voorzitter:
Dan gaan we luisteren naar de heer Van Baarle van de fractie van DENK.

De heer Van Baarle (DENK):
Voorzitter. Israël houdt sinds zondag de toegang van humanitaire hulp naar Gaza tegen. Tenten, voedsel, brandstof: niets komt Gaza meer in. Die blokkade is een Israëlische oorlogsmisdaad, want honger wordt ingezet als wapen en als pressiemiddel. De mensen in Gaza hebben al niets en die mensen worden nu opnieuw uitgehongerd.

De voorzitter:
Ja.

De heer Van Baarle (DENK):
We moeten dit stoppen en daarom wil ik nog deze week een debat met de minister van Buitenlandse Zaken. Ik heb vernomen dat we vanavond een blok hebben waarin we dat kunnen invullen.

De heer Paternotte (D66):
Van harte steun. Ik zou wel ook de minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp erbij willen hebben.

Mevrouw Teunissen (PvdD):
Steun.

De heer Ram (PVV):
Geen steun. Dat had Israël al veel eerder moeten doen.

De heer Dekker (FVD):
Steun.

De heer Diederik van Dijk (SGP):
Geen steun.

Mevrouw Koekkoek (Volt):
Van harte steun.

De heer Van der Burg (VVD):
De heer Van Baarle gebruikt ieder debat met de minister om het hierover te hebben. We hebben komende week donderdag een debat met de minister staan, dus geen steun.

Mevrouw Beckerman (SP):
Steun.

Mevrouw Bikker (ChristenUnie):
Kan bij het geplande debat, geen steun.

De heer Van der Lee (GroenLinks-PvdA):
Van harte steun.

Mevrouw De Korte (NSC):
...

De voorzitter:
U moet even het knopje indrukken.

Mevrouw De Korte (NSC):
Geen steun. Het kan donderdag bij het debat over de Raad Buitenlandse Zaken.

De voorzitter:
U heeft geen meerderheid, meneer Van Baarle.

De volgende spreker is de heer Van Nispen van de SP.

De heer Van Baarle (DENK):
Voorzitter, ik heb wel dertig leden gehoord. Dan zet ik hem op de lijst van dertigledendebatten. Er worden op dit moment gewoon mensen afgeknepen van voedselhulp.

De voorzitter:
Ja, helder. Dank u wel.

De heer Van Nispen van de SP.

De heer Van Nispen (SP):
Dank u wel, voorzitter. Als alleen rijke mensen nog hun recht kunnen halen in Nederland, dan krijgen we nog meer klassenjustitie. Gisteren was er een alarmerend rapport van de commissie-Van der Meer II over de gesubsidieerde rechtsbijstand. De staatssecretaris Rechtsbescherming kwam niet verder dan een heel eenvoudig aanbiedingsbriefje. Daarom zou ik mede namens mevrouw Lahlah van GroenLinks-PvdA, ter vervanging van een van de volgende verzoeken, gezamenlijk deze debataanvraag willen doen met de staatssecretaris Justitie en Veiligheid, de staatssecretaris Rechtsbescherming. En ja, ik realiseer me dat er een commissiedebat gesubsidieerde rechtsbijstand gepland staat. Als het zo is dat wij in dat commissiedebat alle problemen kunnen oplossen, dan ben ik graag bereid om deze plenaire debataanvraag in te trekken. Maar vooralsnog geeft het verleden mij niet het vertrouwen dat dat zal gebeuren. Daarom toch deze plenaire debataanvraag.

De heer Paternotte (D66):
De heer Sneller heeft mij geïnstrueerd om te wijzen op het commissiedebat van 13/3. Dat geldt ook voor de debataanvraag van mevrouw Lahlah. Dus waarschijnlijk zien we de week daarna elkaar weer bij de regeling.

Mevrouw Koekkoek (Volt):
Steun.

De heer Aardema (PVV):
Geen steun, omdat we denken dat we het tijdens het commissiedebat gaan oplossen.

De heer Ellian (VVD):
Mooi. Wel een novum. Als de Kamer niet voor een commissiedebat aangeeft iets te doen … Nou ja, goed. Nee, geen steun. We hebben een commissiedebat en daar spreken we elkaar verder.

Mevrouw Van Vroonhoven (NSC):
Voorzitter. Het is absoluut een prangend punt, maar er is volgende week een commissiedebat. We behandelen het graag daar.

Mevrouw Wijen-Nass (BBB):
Een superbelangrijk punt. Goed ook om het snel te behandelen. Dan is 13 maart toch echt het allersnelst, dus nu geen steun.

De heer El Abassi (DENK):
Een superbelangrijk punt, dus steun.

Mevrouw Teunissen (PvdD):
Steun.

Mevrouw Bikker (ChristenUnie):
Eerst de commissie en dan kunnen we zien of het plenair alsnog nodig is.

De heer Dekker (FVD):
Steun.

Mevrouw Lahlah (GroenLinks-PvdA):
Voorzitter. Ik heb gisteren begrepen dat dat commissiedebat verplaatst gaat worden. Dat is waarschijnlijk niet zeker. We gaan nu allemaal wachten op dat commissiedebat volgende week, terwijl we nu al weten dat het verplaatst gaat worden. Het zou fijn zijn als dat debat wel kan plaatsvinden voor de Voorjaarsnota.

Mevrouw Bikker (ChristenUnie):
Voorzitter. Wat ik zojuist zei, was mede namens de SGP. Wij steunen van harte dat de commissie erop inzet dat het voor de Voorjaarsnota met de commissie wordt ingepland.

De voorzitter:
Uw mededeling, mevrouw Lahlah, was dat steun voor deze aanvraag of niet?

De heer Van Nispen (SP):
Het was "mede namens".

De voorzitter:
O, het was "mede namens". Ja, natuurlijk. U heeft geen meerderheid, meneer Van Nispen.

De heer Van Nispen (SP):
Nee, maar ik vind het prachtig om te zien dat we het in het commissiedebat allemaal gaan oplossen. Toch zou ik dit voor de zekerheid graag als dertigledendebat op de lijst willen plaatsen.

De voorzitter:
Je weet maar nooit.

De heer Van Nispen (SP):
Je weet maar nooit. Dank u.

De voorzitter:
De heer Kahraman, Nieuw Sociaal Contract.

De heer Kahraman (NSC):
Voorzitter. Wij krijgen steeds meer zorgelijke berichten uit Syrië. Druzen zijn in gevecht met het Syrische leger, alawieten worden op straat afgeslacht omdat zij hetzelfde geloof aanhangen als Assad en christenen worden onder druk gezet om zich te bekeren tot de islam. Daarom vraag ik graag een debat aan met de minister van Buitenlandse Zaken om het hierover te hebben.

De heer Paternotte (D66):
Een terecht onderwerp om over te debatteren. Er staat een debat over Syrië op de rol. Ik zou dit wel willen steunen, maar dan zou ik het ook iets breder willen trekken naar de ontwikkelingen in het Midden-Oosten.

De heer Van Baarle (DENK):
Voorzitter. Een debat over Gazanen die nu uitgehongerd worden, werd net niet gesteund door de coalitie en andere Kamerleden. Ik vind het goed om het hierover te hebben. Op zich steun voor het verzoek. Er staat alleen al een ander debat over Syrië, dus het lijkt me goed om het samen te voegen.

De heer Van der Lee (GroenLinks-PvdA):
Omdat er al een debat staat over Syrië, zou ik me kunnen voorstellen dat dit daarbij kan worden ingebracht. Nu dus niet weer steun voor een nieuw verzoek. Er staan al enorm veel debatten in de rij.

De voorzitter:
Dat is: geen steun.

De heer Van der Burg (VVD):
Eens met de lijn-Paternotte/Van der Lee.

De heer Vermeer (BBB):
Betrekken bij het debat over Syrië graag, en dat niet te lang laten wachten.

De heer Ceder (ChristenUnie):
Voorzitter. We hebben een rondetafelgesprek deze week. Volgens mij staat er een Syriëdebat gepland. Als dat heel snel plenair kan, graag. Als dat in het schema nog niet kan vanwege Oekraïne en andere dingen, dan ook steun hiervoor, maar ...

De voorzitter:
Ja, maar dat is te moeilijk voor mij. U moet gewoon zeggen "steun" of "geen steun".

De heer Ceder (ChristenUnie):
Ik steun dit, maar ik doe ook een oproep om het Syriëdebat waar eerder naar verwezen is, naar voren te halen. Dan is dit misschien niet meer nodig.

De voorzitter:
Dus steun.

De heer Dekker (FVD):
Steun, voorzitter.

De heer Edgar Mulder (PVV):
Geen steun.

De voorzitter:
U heeft geen meerderheid, meneer Kahraman.

De volgende spreker is mevrouw Beckerman van de fractie van de SP.

Mevrouw Beckerman (SP):
Voorzitter, goeiemiddag weer. Huurders eisen actie tegen schimmel in hun huis. Een op de vier huurwoningen heeft problemen met vocht en schimmel. Het gaat om in totaal meer dan een miljoen woningen. Terecht hebben we in de Kamer heel veel debatten over nieuwbouw. Helemaal terecht. We hebben er net ook nog een gesteund. Maar laten we ook één debat plannen over de kwaliteit — dat mag breder zijn dan alleen schimmel — van onze bestaande woningen. Dat doen we graag met de minister van VRO.

De heer De Hoop (GroenLinks-PvdA):
Goed idee. Steun.

Mevrouw Wijen-Nass (BBB):
Steun.

De heer Vijlbrief (D66):
Steun.

De heer Peter de Groot (VVD):
Voorzitter. Ik steun het idee. Ik zou het alleen graag sneller in een commissiedebat willen doen.

Mevrouw Van Vroonhoven (NSC):
In aanvulling hierop: 26 maart hebben we een commissiedebat. Dan kan het prima worden toegevoegd.

Mevrouw Koekkoek (Volt):
Steun.

De heer Grinwis (ChristenUnie):
Steun.

De heer Mooiman (PVV):
Voorzitter. Ook wij vinden dat het sneller in de commissie kan. Dus nu geen steun, wel steun voor het commissiedebat.

De heer El Abassi (DENK):
Ik denk niet dat het sneller in de commissie kan. Steun voor het debat.

De heer Dekker (FVD):
Steun tegen schimmel, voorzitter.

Mevrouw Teunissen (PvdD):
Steun.

De voorzitter:
U heeft geen meerderheid, mevrouw Beckerman.

Mevrouw Beckerman (SP):
Ook dit wil ik graag op de dertigledenlijst laten zetten.

De voorzitter:
We zetten u op de lijst.

Het woord is aan de heer Thijssen van de fractie van GroenLinks-Partij van de Arbeid.

De heer Thijssen (GroenLinks-PvdA):
Dank, voorzitter. Een vooraankondiging voor een tweeminutendebat over de Raad Concurrentievermogen. Nog deze week in te plannen.

De voorzitter:
Prima, dat gaan we inplannen.

Het woord is aan mevrouw Kathmann, GroenLinks-Partij van de Arbeid.

Mevrouw Kathmann (GroenLinks-PvdA):
Ik wil graag één minuut extra spreektijd aanvragen voor het debat over ICT-migraties van de overheid. Er staat twee minuten in de aanvraag, maar in de wandelgangen gonsde al dat sommige collega's dat een beetje te veel vonden, dus ik wil nu al water bij de wijn doen en om één minuutje extra vragen.

De voorzitter:
Ja, maar het staat nu in de boeken voor vier minuten en u wilt daar dus vijf minuten van maken. Ook daarover zeg ik weer dat ik dat niet graag doe. Twee weken geleden hebben we een zeer interessant debat gehad over Oekraïne. Dat is een niet onbelangrijk dossier, zal ik maar zeggen. Daarbij was er vier minuten spreektijd per fractie en zes interrupties. Dus als Oekraïne in vier minuten kan, moet dat bij ICT in het buitenland ook kunnen. Naarmate we onszelf meer spreektijd gaan toebedelen, gaan debatten langer duren. U ziet zelf hoe de agenda uit elkaar knalt. We hebben vandaag 29 aanvragen. Ik ben er dus geen voorstander van.

De heer Dekker (FVD):
IT-projecten lopen altijd uit, voorzitter. Die ene minuut helpt niet, dus ik ben tegen. Geen steun.

Mevrouw Kamminga (VVD):
Voorzitter, ik wil u hierin wel steunen, want we moeten ook oppassen dat ieder debat dat we een minuut langer geven belangrijker gaat zijn dan andere debatten. Volgens mij zijn ze allemaal belangrijk. De VVD heeft in ieder geval liever wat extra interruptietijd dan een extra minuut.

Mevrouw Koekkoek (Volt):
Wel steun voor het voorstel.

Mevrouw Van Vroonhoven (NSC):
Ik steun de voorzitter.

De heer Paternotte (D66):
Steun.

De heer Vermeer (BBB):
We zullen het kort en bondig moeten houden. Het is niet anders.

De heer Van Baarle (DENK):
Wij steunen het verzoek van mevrouw Kathmann.

De voorzitter:
U heeft geen meerderheid, mevrouw Kathmann.

De volgende spreker is de heer Stultiens van de fractie van GroenLinks-Partij van de Arbeid.

De heer Stultiens (GroenLinks-PvdA):
Dank u, voorzitter. Mijn verzoek gaat plenair geen extra tijd kosten, dus dat is fijn, denk ik. Het is namelijk heel eenvoudig. Het al geplande tweeminutendebat over de btw wil ik graag zo snel mogelijk, want er is veel onrust bij sectoren, van de kappers tot aan de horeca en de boekhandels. We moeten als Kamer duidelijkheid geven. Daarom snel een debat over de btw en over hoe het gat gedekt gaat worden.

De voorzitter:
Ik kijk even of daar een meerderheid voor bestaat. De heer Vijlbrief heeft overal problemen mee, dus ...

De heer Vijlbrief (D66):
Nee, hier niet mee.

De voorzitter:
Maar hier niet mee!

De heer Vijlbrief (D66):
Het is voluit steun hoor. Ja, met de btw heb ik grote problemen.

Mevrouw Kamminga (VVD):
Ook hierbij zou ik het toch weer aan uw wijsheid en aan die van de collega's van de Griffie willen laten om dit ordentelijk in te plannen. Volgens mij kunnen die dat goed doen en is de urgentie ook gevoeglijk bekend.

De heer Van Baarle (DENK):
Steun voor het verzoek.

Mevrouw Van Vroonhoven (NSC):
Omwille van de betere uitkomst denk ik dat we hierin even rustig aan moeten doen. Dus we begrijpen het belang, maar geen steun voor het verzoek.

De heer Dekker (FVD):
Wel steun.

Mevrouw Koekkoek (Volt):
Steun.

Mevrouw Beckerman (SP):
Steun.

De voorzitter:
U heeft geen meerderheid.

De heer Stultiens (GroenLinks-PvdA):
Dat is jammer.

De voorzitter:
Het staat wel op de lijst.

De heer Stultiens (GroenLinks-PvdA):
Het dossier duurt al zes maanden, dus volgens mij is er tijd genoeg geweest. Maar ik vertrouw aan uw wijsheid toe dat het snel wordt ingepland.

De voorzitter:
Die is oneindig.

Dan de heer De Hoop van de fractie GroenLinks-Partij van de Arbeid.

De heer De Hoop (GroenLinks-PvdA):
Dank, voorzitter. In de regio Zuidwest-Friesland zijn er grote problemen met de bereikbaarheid. We zien, na eerst de problemen met de Prinses Margriettunnel, nu ook dat de brug bij Uitwellingerga kapot is en er pas in 2029 een nieuwe brug verwacht wordt. Ik vind dat echt onacceptabel en ik zou daar heel graag snel een debat met de minister van IenW over willen voeren.

De heer Peter de Groot (VVD):
Voorzitter. Wij hebben daar eind vorig jaar ook vragen over gesteld en die antwoorden gezien. Het is best wel schrikbarend dat het pas in 2029 is. We zouden graag samen met de heer De Hoop optrekken om dat snel in commissieverband te bespreken. Ik denk namelijk dat dit de snelste manier is om de minister aan tafel te krijgen over dit onderwerp. We hebben dat eerder gedaan. Dus geen steun voor een plenair debat, maar wel graag samen optrekken in een procedurevergadering om snel te komen tot een goed moment voor een commissiedebat.

Mevrouw Bikker (ChristenUnie):
Voorzitter, dit staat voor meer. Van harte steun.

De heer Pierik (BBB):
Bereikbaarheid in de regio is heel cruciaal, dus van harte steun, maar dan wel nadat de Kamervragen die we vandaag hebben ingediend, beantwoord zijn.

Mevrouw Beckerman (SP):
Zelfs een fractie met zo veel Groningers wil dat Friesland goed bereikbaar is en dat je er ook weer weg kan, dus van harte steun.

De voorzitter:
Heel fideel van u.

Mevrouw Koekkoek (Volt):
Steun.

De heer Dekker (FVD):
Steun.

De heer El Abassi (DENK):
Steun.

De heer Diederik van Dijk (SGP):
Steun. Ervan uitgaande dat het ook wel breder over de staat van infra in de regio kan gaan.

Mevrouw Van Vroonhoven (NSC):
Ik sluit me aan bij de woorden van de VVD.

De heer Edgar Mulder (PVV):
Geen steun.

De voorzitter:
U heeft geen meerderheid, meneer De Hoop.

De heer De Hoop (GroenLinks-PvdA):
Dan zet ik 'm wel graag op de lijst van dertigledendebatten.

De voorzitter:
Bij dezen. Dank u wel.

Mevrouw Mutluer is de laatste spreker in deze regeling van werkzaamheden. Het woord is aan haar.

Mevrouw Mutluer (GroenLinks-PvdA):
Dank, voorzitter. Het gaat om een reeds verlopen debat, over het plan van aanpak Stop femicide! Ik vraag dit debat opnieuw aan, met de staatssecretaris van VWS en de ministers van JenV en OCW. Ik verzoek u om dit in te plannen in april of mei. We wachten al te lang op dit debat. Het is een belangrijk onderwerp en er gebeurt veel op dit vlak, dus daar moeten we het over hebben.

De heer Paternotte (D66):
Van harte steun.

Mevrouw Becker (VVD):
Van harte steun.

Mevrouw Van Vroonhoven (NSC):
Van harte steun.

Mevrouw Koekkoek (Volt):
Steun.

De heer Diederik van Dijk (SGP):
Mede namens de ChristenUnie steun.

Mevrouw Wijen-Nass (BBB):
Steun.

Mevrouw Beckerman (SP):
Steun.

De heer Kops (PVV):
Steun.

De heer El Abassi (DENK):
Steun.

De voorzitter:
U heeft een meerderheid, dus we boeken het in.

Dan ga ik nu iets doen waar ik ook niet op gerekend had. Ik sluit de vergadering van 4 maart.

Sluiting

Sluiting 17.23 uur.

Plenair verslag Tweede Kamer, 58e vergadering Dinsdag 4 maart 2025

Opening

Vragenuur

Vragen Kamminga

Vragen Eerdmans

Herdenking minister van staat de heer F. Korthals Altes

Mededelingen

Regeling van werkzaamheden (stemmingen)

Stemmingen

Stemming motie Toekomst samenwerking met maatschappelijke organisaties in ontwikkelingshulp

Stemmingen Instellingswet Adviescollege toetsing regeldruk

Stemmingen moties Instellingswet Adviescollege toetsing regeldruk

Stemmingen moties Luchtvaart

Stemmingen moties Verkeersveiligheid

Stemmingen moties Criminaliteitsbestrijding, ondermijning en georganiseerde criminaliteit

Stemmingen moties Inzet algoritmes en data-ethiek binnen de rijksoverheid

Stemmingen moties Digitale inclusie

Stemming motie Opkomende en toekomstige technologieën

Stemmingen moties Online kinderrechten

Stemmingen moties Medische ethiek / orgaandonatie

Stemmingen moties Dierproeven

Stemmingen moties Pacht

Stemmingen moties Uitvoerbaarheid van beleid op het boerenerf

Stemmingen moties Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA)

Stemmingen moties Stikstofontwikkelingen

Stemming motie Waterstof, groen gas en andere energiedragers

Stemming motie dakloosheid

Afscheid van het lid Helder

Mededelingen

Regeling van werkzaamheden

Sluiting

Plenair verslag Tweede Kamer, 58e vergadering
Dinsdag 4 maart 2025