Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Kent over het nieuws dat zeeschuim onveilig is door vervuiling met PFAS

Antwoord van Minister Madlener (Infrastructuur en Waterstaat), mede namens de Staatssecretaris
van Infrastructuur en Waterstaat (ontvangen (ontvangen 28 augustus 2024)

Vraag 1

Wat is uw reactie op het nieuws dat strandgangers niet op de hoogte zijn gesteld van
uw aanscherpingen omtrent PFAS in zeeschuim?1

Antwoord 1

Het advies omtrent PFAS in zeeschuim is ongewijzigd. Wel zijn er verduidelijkende
zinnen opgenomen in het advies op www.zwemwater.nl/pfas. Ook is er een infographic gepubliceerd die in meerdere talen is vertaald. Er zijn
persberichten gedeeld met gemeentes, strandbeheerders, reddingsbrigades en diverse
koepels van recreatieondernemingen en watersportverenigingen.

Vraag 2

Wat is er precies gewijzigd in de afgegeven waarschuwingen?

Antwoord 2

In december 2023 is het RIVM onderzoek naar PFAS in zeeschuim en zeewater gepubliceerd2. Op basis van deze resultaten werd er in het landelijk zwemwateroverleg geconcludeerd
dat er geen noodzaak is voor het nemen van extra maatregelen. Wel is het verstandig
om na het zwemmen te douchen, handen te wassen voor het eten en kinderen en huisdieren
geen zeeschuim te laten inslikken.

Naar aanleiding van dat advies zijn er bij de kustprovincies diverse signalen binnen
gekomen dat het niet duidelijk was hoe deze informatie geïnterpreteerd moet worden
door strandgangers. Daarom is recent als verduidelijking toegevoegd dat kinderen en
huisdieren beter niet in het schuim kunnen spelen, omdat dit logischerwijs een manier
is om het schuim binnen te krijgen.

Vraag 3

Kunt u een overzicht geven van alle zwemadviezen die vanuit de rijksoverheid en provincies
zijn afgegeven over recreatie in zwemwater dat met PFAS is vervuild?

Antwoord 3

Een actueel overzicht van alle zwemadviezen over PFAS op officiële zwemwaterlocaties
is te vinden op www.zwemwater.nl/pfas.

Vraag 4

Hoe zijn deze adviezen gecommuniceerd naar badgasten?

Antwoord 4

De adviezen zijn gepubliceerd op zwemwater.nl en in de zwemwater-app. Op de informatieborden
bij elke officiële zwemwaterlocatie wordt verwezen naar de website en de app voor
meer informatie over mogelijke risico’s of aanvullende adviezen. Daarnaast zijn er
persberichten gedeeld met gemeentes, strandbeheerders, reddingsbrigades en diverse
koepels van recreatieondernemingen en watersportverenigingen.

Vraag 5

Op welke zwemlocaties zijn waarschuwingsborden geplaatst?

Antwoord 5

Er zijn geen waarschuwingsborden geplaatst.

Vraag 6

Bent u bereid om de waarschuwingen op stranden en zwemlocaties met hoge PFAS-waardes
te intensiveren? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 6

Daar is op dit moment geen aanleiding voor. Op basis van de door het RIVM voorgestelde
zwemwaterrichtwaarde3 kan bepaald worden of de aanwezigheid van PFAS in zwemwater te hoog is. Op alle aangewezen
zwemlocaties waar te hoge PFAS-concentraties in het water zijn aangetroffen staan
waarschuwingsborden en geldt er een negatief zwemadvies of verbod. Dit wordt ook zo
via zwemwater.nl en via de app gecommuniceerd.

Vraag 7

Is bij u bekend welke producenten verantwoordelijk zijn voor de PFAS-vervuiling op
onze stranden?

Antwoord 7

Nee, dat is vooralsnog niet te achterhalen. Dat heeft er onder meer mee te maken dat
de vervuiling afkomstig is van zeer veel verschillende bronnen, activiteiten en producten
en een deel van de vervuiling in het zeeschuim bovendien niet uit Nederland, maar
uit het buitenland afkomstig is4. PFAS wordt wereldwijd aangetroffen en verspreiding vindt plaats langs diverse routes.

Vraag 8

Welke mogelijkheden ziet u om de PFAS-vervuiling op te ruimen?

Antwoord 8

Op het moment dat PFAS in zeeschuim aanwezig is zijn er geen mogelijkheden om deze
te verwijderen. Het belangrijkste is het voorkomen dat PFAS in onze leefomgeving terecht
komt. Nederland werkt daarom sinds 2020, samen met Duitsland, Denemarken, Zweden en
Noorwegen aan een breed Europees verbod op PFAS, om zo het gebruik van PFAS aan banden
te leggen en ons milieu en onze gezondheid te beschermen. Totdat er een breed verbod
is, minimaliseert de overheid al zo veel mogelijk de emissies van PFAS naar water
en lucht, via de wettelijke minimalisatieplicht voor emissies van Zeer Zorgwekkende
Stoffen (ZZS) en door het bezien en herzien van lozingsvergunningen.

Vraag 9

Welke mogelijkheden ziet u om de schade als gevolg van de PFAS-vervuiling te verhalen
op de vervuilers?

Antwoord 9

Er bestaan in zijn algemeenheid mogelijkheden om vervuilers aan te spreken voor de
schade door de vervuiling door PFAS die ze veroorzaken. Hier geldt dat het duidelijk
moet zijn wie de veroorzaker van de vervuiling is en aangetoond moet kunnen worden
dat hier schade door is geleden. In de wetgeving zijn hiervoor diverse juridische
grondslagen opgenomen, zowel in het Burgerlijk Wetboek als in de Wet milieubeheer
(regeling milieuschade). Ook wordt gekeken naar mogelijkheden voor de Staat om waar
nodig de schade te verhalen die door de Staat wordt geleden. Op 17 juni jl. is de
Kamer geïnformeerd5 over de voortgang van de lopende trajecten om geleden schade te verhalen bij 3M en
Chemours op basis van eerder aangenomen moties van het lid Hagen en van de leden Van
Esch en Beckerman6.

Vraag 10 en 11

Bent u bereid om de Nederlandse productie van PFAS-stoffen per direct stil te leggen
zolang er twijfel bestaat over de schadelijkheid van PFAS voor mens, dier en milieu?

Zo ja, kunt u hiertoe opdracht geven? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 10 en 11

Nee. PFAS komt bij veel verschillende activiteiten en bedrijven vrij en die stilleggen
heeft grote maatschappelijke consequenties voor zowel de bedrijven, duizenden werknemers
en de afnemers als de samenleving als geheel. Een directe stopzetting zou ook kunnen
betekenen dat sommige zeer belangrijke producten, bijvoorbeeld voor de gezondheidszorg,
niet meer kunnen worden gemaakt.

Daarnaast lost sluiting van enkele bedrijven ook niet het probleem op, omdat veruit
het grootste deel van het PFAS in zeeschuim afkomstig is uit andere bronnen en activiteiten
en ook uit het buitenland, zie ook het antwoord op vraag 7. Juist daarom is door het
kabinet eerder ingezet op een zo breed mogelijk Europees verbod op het gebruik en
op de markt brengen van PFAS. Bij de totstandkoming van dat verbod wordt zorgvuldig
naar alle toepassingen gekeken om te zorgen dat er werkzame en veiliger alternatieven
aanwezig zijn en zo gauw dat het geval is, zal het verbod voor de betreffende toepassing
in werking gaan treden. Daarmee zal op termijn het gebruik van PFAS verder worden
teruggedrongen en daarmee ook de productie van PFAS.