Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Erkens over het artikel 'Energieleveranciers misleiden klanten met CO2 gecompenseerd gas'

Antwoord van Minister Jetten (Klimaat en Energie), mede namens de Minister van Economische
Zaken en Klimaat (ontvangen 4 juni 2024).

Vraag 1

Bent u bekend met artikel «Energieleveranciers misleiden klanten met CO2-gecompenseerd gas»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Wat vindt u ervan dat energieleveranciers consumenten CO2-gecompenseerd gas hebben aangeboden, waarvan nu blijkt dat deze projecten gemiddeld
tien keer slechter presteren dan beloofd of dat er in sommige gevallen helemaal geen
compensatie-effect is geweest?

Antwoord 2

Het klopt dat er uit onderzoeken is gebleken dat er koolstofcertificaten op de markt
zijn die niet de beloofde CO2-reductie of verwijdering hebben opgeleverd vanwege een legio aan redenen. Dit draagt
niet bij aan de reputatie van de markt en weerhoudt mogelijke kopers van koolstofcertificaten
zoals bedrijven of organisaties, maar ook burgers, om via deze certificaten te investeren
klimaatprojecten. Dat het niet de beloofde CO2-reductie of verwijdering oplevert betekent niet dat het steunen van klimaatprojecten
helemaal geen positieve effecten heeft. Het betekent wel dat het vervolgens claimen
van bijvoorbeeld klimaatneutraliteit of emissiereductie niet altijd een eerlijke claim
is.

Vraag 3

Hoe wordt er voorkomen dat consumenten worden misleid met CO2-gecompenseerd gas dat duurzamer lijkt dan dat het daadwerkelijk is? Welke lessen
trekt u uit deze misstanden?

Antwoord 3

Recentelijk is er een Europees akkoord gesloten over een richtlijn ten behoeve van
een grotere rol voor de consument bij de groene transitie. Deze richtlijn voert nieuwe
regels in voor bedrijven die vrijwillige duurzaamheidsclaims doen, bijvoorbeeld op
basis van CO2-compensatie.2 Deze wetgeving, die medio 2026 ingaat, verbiedt het bedrijven onder meer om te beweren
dat een product dankzij de compensatie van broeikasgasmeissies een neutraal, verminderd
of positief milieueffect heeft.3 Dit veronderstelt namelijk ten onrechte dat de productie geen klimaatimpact heeft.
Bovendien moeten bedrijven, wanneer zij een milieuclaim doen die betrekking heeft
op toekomstige milieuprestaties4, nauwkeurig uiteenzetten hoe zij dit doel gaan bereiken. Dit moet aan de hand van
een publiek toegankelijk uitvoeringsplan dat meetbare en tijdsgebonden doelen stelt,
ingaat op de toewijzing van (financiële) middelen, en dat regelmatig wordt geverifieerd
door een onafhankelijke externe deskundige. De conclusies van deze deskundige moeten
eveneens ter beschikking worden gesteld aan consumenten.5 Ondernemingen mogen nog wel reclame maken over hun investeringen in milieu-initiatieven,
bijvoorbeeld middels de aanschaf van koolstofcertificaten van klimaatprojecten, zolang
zij niet beweren dat dit de schadelijke effecten van de totstandkoming van het product
reduceert of neutraliseert.6 Absolute termen zoals klimaatneutraal en CO2-gecompenseerd dienen hierbij hoe dan ook vermeden te worden.

Vraag 4

Wat kunt u doen om consumenten in de toekomst beter te beschermen tegen greenwashing
op de energiemarkt?

Antwoord 4

Zoals beschreven in het vorige antwoord gaan er nieuwe regels gelden voor bedrijven
met het doel om greenwashing tegen te gaan. Voordat deze nieuwe regels van kracht
zijn, moeten bedrijven op basis van de wet oneerlijke handelspraktijken al het nodige
doen om consumenten te informeren over de herkomst van hun producten en hun duurzaamheidskenmerken.
De leidraad duurzaamheidsclaims van de ACM heeft tot doel om bedrijven hierbij duidelijkheid
te geven over hun verplichtingen door aan te geven waar duurzaamheidsclaims aan moeten
voldoen.7

Vraag 5

Hoe kan het voor consumenten transparanter worden gemaakt welke duurzame projecten
worden gebruikt ter compensatie voor de CO2-uitstoot van gas en hoeveel compensatie dit oplevert? Zou een (Europees) keurmerk
hieraan kunnen bijdragen?

Antwoord 5

Met het nieuwe EU verbod op compensatieclaims dat vanaf 2026 zal ingaan voor producten
en diensten wordt een deel van dit transparantieprobleem opgelost. Daarnaast wordt
er op dit moment onderhandeld over een EU-richtlijn8 ten aanzien van duurzaamheidsclaims op organisatieniveau, mogelijk dat hierin transparantievoorwaarden
worden opgenomen wanneer gebruik wordt gemaakt van koolstofcertificaten voor klimaatclaims.
Nederland heeft daarnaast, samen met een aantal EU-landen, een gemeenschappelijke
positie op de vrijwillige markt ontwikkeld en aanbevelingen gepubliceerd tijdens de
VN-klimaattop in Dubai afgelopen jaar.9 In deze aanbevelingen worden bedrijven of organisaties die koolstofcertificaten gebruiken
voor duurzaamheidsclaims aangemoedigd hierover jaarlijks te rapporten in een publiek
beschikbaar rapport met onder meer informatie over het type en de hoeveelheid certificaten.
Het bevat tevens aanbevelingen om certificaten te kopen van hoge kwaliteit, die de
beloofde emissiereductie of verwijdering kunnen waarmaken. Of een Europees keurmerk
een waardevolle bijdrage is bovenop de al bestaande keurmerken vind ik een vraagstuk
voor de markt. Indien partijen daartoe besluiten is het voorts, met de inwerkingtreding
van voorgenoemde richtlijn voor duurzaamheidsclaims op producten en diensten, van
belang dat deze keurmerken onafhankelijk worden gecertificeerd.10

Vraag 6

Wat zouden andere mogelijkheden zijn om te valideren of projecten daadwerkelijk zorgen
voor voldoende CO2-compensatie? Wat wordt hieraan gedaan op EU-niveau?

Antwoord 6

In reactie op uw vraag verwijs ik u naar de antwoorden op vraag 3 en 4.