Brief regering : Visie op vrijwilligerswerk in justitiële inrichtingen en nieuwe subsidieregeling 2026 - 2028

Nr. 1052
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 15 april 2025

Hierbij bied ik uw Kamer de nieuwe «Visie op vrijwilligerswerk in de justitiële inrichtingen»
aan. Tevens ga in deze brief in op de nieuwe subsidieregeling 2026–2028.

Aanleiding en totstandkoming nieuwe visie

De inzet van vrijwilligersorganisaties in justitiële inrichtingen is van groot belang.
Ze dragen bij aan het overbruggen van de kloof tussen een gesloten verblijf en de
vrije samenleving. Ook bieden vrijwilligers praktische en emotionele ondersteuning
bij de voorbereiding op de terugkeer in de samenleving en in de periode na de vrijheidsbeneming.

De huidige visie dateert uit 20101 en is daarmee verouderd. Er is een nieuwe visie gemaakt en deze is tot stand gekomen
door het Ministerie van Justitie en Veiligheid en de Dienst Justitiële Inrichtingen
(DJI), in dialoog met verschillende vrijwilligersorganisaties die actief zijn in de
justitiële inrichtingen. Er is gekozen om te spreken met organisaties die verschillen
in grootte, doelgroep en in wat voor hulp zij aanbieden, zodat het perspectief van
de vele verschillende vrijwilligersorganisaties die zich inzetten in de justitiële
inrichtingen is meegenomen.

Ten opzichte van de vorige visie, zijn er in deze visie een aantal wijzigingen gedaan.
Zo is deze visie ingekort en de belangrijkste ontwikkelingen sindsdien zijn meegenomen
in de nieuwe visie, namelijk:

• De verdeelsleutel van de subsidieregeling voor vrijwilligersorganisaties is vanaf
2023 aangepast. De belangrijkste wijziging daarbij was dat het bedrag verdeeld wordt
onder het aantal vrijwilligers van de vrijwilligersorganisaties die voldoen aan de
voorwaarden (in plaats van forfaitaire bedragen);

• De motie Drost en Van der Staaij2 uit 2019 verzocht om nader uit te werken hoe vrijwilligersorganisaties intensiever
kunnen worden betrokken bij de uitvoering van het Detentie & Re-integratie (D&R-)plan
van gedetineerden en hoe de slagkracht van vrijwilligersorganisaties kan worden versterkt
bij begeleiding na beëindiging van de detentieperiode. Deze uitwerking heeft onder
meer plaatsgevonden via de nieuwe subsidieregeling en wordt met deze visie bestendigd.

• Vrijwilligersorganisaties hebben verzocht om duidelijkheid te bieden over de bezoekregeling
van vrijwilligers aan de justitiële inrichtingen en de ruimtes waarin deze bezoeken
kunnen plaatsvinden. Dat was een aanleiding om de visie te herzien3.

Kernpunten nieuwe visie

De visie is in de volgende uitgangspunten samen te vatten:

1. DJI en het Ministerie van Justitie en Veiligheid achten de betrokkenheid van vrijwilligers
bij het werk met personen in detentie van grote toegevoegde waarde. De inzet van vrijwilligers
is onmisbaar en aanvullend op het werk van DJI-medewerkers.

2. Vrijwilligers leveren een belangrijke bijdrage aan het welzijn van personen die verblijven
binnen penitentiaire inrichtingen (PI’s), detentiecentra (DC’s), justitiële jeugdinrichtingen
(JJI’s) en forensisch psychiatrische centra (FPC’s) (hierna: gedetineerden en justitiële
inrichtingen) door het bieden van praktische hulp en emotionele steun.

3. Vrijwilligerswerk draagt bij aan het overbruggen van de kloof tussen een gesloten
verblijf en de vrije samenleving. Vrijwilligers kunnen ondersteuning bieden bij de
voorbereiding op re-integratie tijdens detentie en in de eerste periode na vrijlating
door bijvoorbeeld ondersteuning te bieden op de basisvoorwaarden. Daarnaast is ook
steun mogelijk ten behoeve van het sociale netwerk van gedetineerden.

4. DJI is ervoor verantwoordelijk dat vrijwilligers op een veilige manier hun werk kunnen
uitoefenen en dat hun bezoeken worden gefaciliteerd. Bezoek van vrijwilligers dat
wordt aangevraagd in het kader van het detentie- en re-integratietraject van de gedetineerde
komt niet in de plaats van regulier bezoek. Dit bezoek vindt in principe plaats in
een aparte spreekkamer mits deze in de betreffende PI beschikbaar is. In het belang
van de veiligheid dient de vrijwilliger bij een-op-een contact met gedetineerden te
beschikken over een actuele VOG-DJI.

5. Vrijwilligersorganisaties zijn zelf verantwoordelijk voor de selectie, training, coaching
en coördinatie van hun vrijwilligers.

6. DJI is verantwoordelijk voor het beheer en de verdeling van het voor vrijwilligerswerk
beschikbare subsidiebudget. DJI doet dit op grond van de subsidieregeling. In de nieuwe
verdeelsleutel wordt het subsidiebedrag verdeeld onder het aantal actieve vrijwilligers
van de organisaties die voldoen aan de voorwaarden.

7. Ter bevordering van het contact met de vrijwilligersorganisaties organiseert DJI jaarlijks
een vrijwilligersdag ter bespreking van lopende zaken en organiseert het ministerie
jaarlijks een overleg met de verantwoordelijke bewindspersoon.

Nieuwe subsidieregeling 2026–2028

De nieuwe subsidieregeling vrijwilligersactiviteiten in de sanctietoepassing 2026–2028
is op 18 maart 2025 in de Staatscourant gepubliceerd. De nieuwe regeling zal per 1 januari
2026 gelden. De belangrijkste wijzigingen voor de nieuwe subsidieregeling zijn:

• Het totale subsidiebedrag wordt jaarlijks geïndexeerd naar aanleiding van de motie
Bikker en Van Dijk;4

• De verdeelsleutel voor het totale subsidiebudget is, net als in de vorige regeling,
het aantal actieve vrijwilligers dat een VO heeft. Het aantal actieve vrijwilligers
wordt bij de subsidieaanvraag vastgesteld aan de hand van meegestuurde VOG’s of Referenties
van vrijwilligers. In de nieuwe subsidieregeling mogen de meegestuurde VOG’s en Referenties
op het moment van de subsidieaanvraag (jaarlijks op 1 juli) niet ouder zijn dan vier
jaar;

• Iedere vrijwilliger telt in de nieuwe subsidieregeling voortaan eenmaal mee voor de
subsidieverdeling. Dat betekent dat het subsidiebedrag voor vrijwilligers die door
meerdere VO’s worden opgegeven in de subsidieaanvraag, naar rato wordt verdeeld over
deze organisaties;

• Een subsidieontvanger die € 125.000 of meer subsidie ontvangt, is volgens de nieuwe
regeling verplicht om een controleverklaring met de eindverantwoording mee te sturen.

Tot slot

Ik wil hierbij mijn dank en waardering uitspreken naar alle vrijwilligers die zich
belangeloos inzetten voor (ex-)gedetineerden: zij doen onmisbaar werk. Met deze nieuwe
visie wordt het belang van dit werk onderstreept. Naast mijn werkbezoeken waar ik
vrijwilligers spreek, zal ik ook jaarlijks in gesprek blijven met de vrijwilligersorganisaties.

De Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid, I. Coenradie