Uitgelicht : Vliegramp MH-17
De commissies voor Buitenlandse Zaken en voor Justitie en Veiligheid overleggen op donderdag 16 juni van 19.00 tot 22.00 uur over de ramp met vlucht MH-17. Namens het kabinet zijn de demissionaire ministers Kaag van Buitenlandse Zaken en Grapperhaus van Justitie en Veiligheid aanwezig.
Volg live
Het overleg vindt plaats in de Groen van Prinstererzaal van de Tweede Kamer. Via deze website kunt u live meekijken of meeluisteren. Of kijk via de handige app en website Debat Direct.
Agenda en verslag
U kunt hier alle stukken doornemen die bij deze vergadering horen. Bij deze stukken zal enkele dagen na de vergadering ook het woordelijk verslag komen te staan. Zie voor een kort overzicht van de vliegramp de tijdlijn.
Het neerhalen van de MH-17
Op 17 juli 2014 werd Malaysia Airlines-vlucht MH-17 neergeschoten in het oosten van Oekraïne. Alle 298 inzittenden, waaronder 196 Nederlanders, kwamen om het leven. De slachtoffers waren afkomstig uit zeventien landen van vijf continenten. Uit onderzoek blijkt dat het vliegtuig is neergehaald door een Buk-raket afgevuurd vanuit het oosten van Oekraïne. De Veiligheidsraad van de VN nam een resolutie aan, waarin wordt opgeroepen tot onbeperkte en veilige toegang van de rampplek, steun aan een onafhankelijk internationaal onderzoek en berechting van de verantwoordelijken.
Onderzoeksteam
Om te onderzoeken wat er precies is gebeurd, werd een internationaal onderzoeksteam (Joint Investigation Team) opgericht. Alle getroffen landen (Nederland, Australië, Maleisië, België en ook Oekraïne) werken hierin samen onder coördinatie van het Nederlands Openbaar Ministerie.
Nationaal monument
Op 17 juli 2017 werd er een nationaal monument bij Vijfhuizen officieel onthuld om de slachtoffers van de ramp te herdenken. Het monument bestaat uit 298 bomen in een lint en een gedenkteken.
Vervolging en aansprakelijkheid
In 2017 kozen de landen die gezamenlijk strafrechtelijk onderzoek deden in het Joint Investigation Team, voor vervolging en berechting in Nederland bij een reguliere rechtbank, naar Nederlands recht. Het Openbaar Ministerie klaagde in juni 2019 vier verdachten aan, drie Russen en een Oekraïner.
Aansprakelijk stellen
Los van het strafrechtelijk onderzoek, stellen Australië en Nederland de Russische Federatie aansprakelijk voor zijn aandeel in het neerhalen van MH-17. De Russische Federatie besloot in oktober 2020 eenzijdig om de onderhandelingen met Australië en Nederland over het neerhalen van vlucht MH-17 te staken. Het kabinet wil de gesprekken graag voortzetten om zo een oplossing te vinden die recht doet aan het enorme leed en schade veroorzaakt door het neerhalen van het toestel. Ook via de Europese Raad en de OVSE en enkele belangrijke partnerlanden is aangedrongen op het hervatten van de gesprekken.
Indien Rusland niet bereid blijkt de onderhandelingen met Nederland en Australië voort te zetten, zal het kabinet zich samen met Australië beraden op volgende (juridische) stappen. De mogelijkheid om het geschil voor te leggen aan een internationale rechter of organisatie wordt momenteel serieus overwogen.
Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM)
Verder lopen er procedures bij het Europees Hof voor de rechten van de Mens. Twee individuele klachtprocedures zijn aangespannen door nabestaanden tegen de Russische Federatie.
Het kabinet diende in juli 2020 een interstatelijk verzoekschrift (statenklacht) in bij het EHRM tegen de Russische Federatie voor haar aandeel bij het neerhalen van vlucht MH-17. Met de statenklacht brengt Nederland alle bij het kabinet beschikbare, relevante informatie over het neerhalen van vlucht MH-17 in bij het EHRM. Hiermee ondersteunt het kabinet maximaal de individuele klachtprocedures van nabestaanden bij het EHRM en komt het op voor alle slachtoffers en hun nabestaanden. Het EHRM kijkt eerst of de zaken ontvankelijkheid zijn, daarna buigt ze zich over de inhoudelijke schendingen van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) door de Russische Federatie.
Het EHRM heeft besloten om in het belang van een efficiënte rechtsgang de statenklacht van Nederland tegen de Russische Federatie te voegen met twee statenklachten van Oekraïne tegen de Russische Federatie vanwege betrokkenheid bij de gevechten in het oosten van Oekraïne.
Strafproces en start inhoudelijke behandeling
In maart 2020 is het strafproces MH-17 begonnen. Op 7 juni 2021 is de inhoudelijke behandeling gestart. Het kabinet wil dat alle feiten en omstandigheden in de rechtszaal worden besproken en wil verder inhoudelijk niet op het proces ingaan.
Het kabinet vindt het erg belangrijk dat alle nabestaanden, ondanks de coronabeperkingen en ongeacht waar ze vandaan komen, het proces kunnen volgen. Hiervoor worden verschillende voorzieningen getroffen.
In september kunnen nabestaanden hun zegje doen tijdens het proces. Het kabinet doet er alles aan om ervoor te zorgen dat dit voor alle nabestaanden die dat willen mogelijk is.
Uitvoering motie Van Dam c.s.
De motie-Van Dam c.s. vraagt om een vollediger nader feitenonderzoek inzake de sluiting van het luchtruim boven en rondom het oosten van Oekraïne. Naar aanleiding hiervan is het eindrapport van de Flight Safety Foundation, en de kabinetsappreciatie daarvan, naar de Tweede Kamer gestuurd.