Uitgelicht : Initiatiefnota over christenvervolging

De commissie Buitenlandse Zaken debatteert op maandag 31 mei van 14.00 tot 17.00 uur over de initiatiefnota van de leden Peters, Van der Staaij en Ceder (oorspronkelijk: Van Helvert, Van der Staaij en Voordewind). Voor dit notaoverleg komt minister Kaag van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking naar de Tweede Kamer.

Volg live

Het overleg vindt plaats in de Groen van Prinstererzaal van de Tweede Kamer. Via deze website kunt u live meekijken of meeluisteren. Of kijk via de handige app en website Debat Direct.

Agenda en verslag

U kunt alle stukken doornemen die bij deze vergadering horen. Zodra het woordelijk verslag van het overleg klaar is, kunt u dit ook via deze link lezen.

Wat is een initiatiefnota?

In een initiatiefnota kunnen Kamerleden een beleidskwestie aan de orde stellen en daarover voorstellen doen. De regering komt dan met een reactie. De nota wordt vervolgens besproken door de Tweede Kamer. In een notaoverleg bespreekt een Tweede Kamercommissie met de betrokken bewindspersoon een beleidsnota. Hierbij is het voor leden die het woord voeren, mogelijk om moties in te dienen. Die komen gewoonlijk in stemming in de plenaire vergadering.

Titel initiatiefnota

De initiatiefnemers van deze nota halen het evangelie van Mattheüs aan, waarin Jezus alle mensen die hem volgen waarschuwt: “Ik zend jullie uit als schapen tussen de wolven”. Hiermee geeft hij aan dat christenen vervolgd zullen worden door andersdenkenden. Dit is nu ook nog het geval in een toenemend aantal gebieden van de wereld en de opstellers van de nota zien dit alleen maar toenemen. Dit is de aanleiding voor deze initiatiefnota.

Christenvervolging

De vervolging van mensen vanwege religie en levensovertuiging groeit. Volgens een analyse van de Verenigde Naties treft deze vervolging verschillende religieuze minderheden, maar zijn christenen de grootste slachtoffers van vervolging en neemt deze vervolging alleen maar toe. De vervolging kent verschillende vormen: denk aan grootschalige mishandelingen, gevangenisstraffen en moorden zoals de afgelopen jaren hebben plaatsgevonden in Syrië en Irak. Het kan ook gaan om minder zichtbare vormen van vervolging en discriminatie, zoals het verbieden van kerkdiensten, onderdrukking van openbare uitingen van christendom of onteigening van bezittingen en andere vormen van discriminatie en intimidatie. Het begrip christenvervolging herbergt dus een breed spectrum aan vijandelijkheden jegens christenen.

Oorzaken en ontwikkelingen

Er zijn drie oorzaken voor de toegenomen vervolging van christenen aan te wijzen.

  • De verspreiding van de radicale islam heeft de afgelopen decennia wereldwijd aan populariteit gewonnen. Hierbij voelt men zich gerechtigd of zelfs verplicht andersdenkenden te onderwerpen of te bestrijden. Dit komt voor in het Midden-Oosten, maar ook in Turkije, Sub-Sahara Afrika en delen van Azië.
  • Een andere oorzaak van de stijging van christenvervolging wereldwijd is het toegenomen nationalisme. De belangrijkste godsdienst of levensovertuiging van een land wordt in toenemende mate gekoppeld aan de nationale identiteit. Dit gebeurt in veel moslimlanden, maar ook in landen die overwegend hindoeïstisch of boeddhistisch zijn. Ook in China gebeurt dit.
  • Ten derde zijn technische mogelijkheden toegenomen. Door artificiële intelligentie (AI) en biometrische identificatietechnieken kunnen staten burgers steeds beter controleren. Camera’s met gezichtsherkenningssoftware worden op plekken geplaatst waar voornamelijk minderheden wonen. Sociale kredietsystemen moeten ongewenst gedrag gaan bestraffen en gewenst gedrag gaan belonen, waarbij de staat de criteria bepaalt. De uitbraak van het coronacrisis heeft deze trend versneld. Het virus wordt als excuus gebruikt om strenger te controleren.

Het Nederlandse buitenlandbeleid

Politieke of ideologische motieven dienen ondergeschikt te zijn aan de belangen van vervolgde en onderdrukte groepen en individuen. Dat betekent in de eerste plaats dat we ons moeten richten op die groepen die feitelijk met de grootste problemen worden geconfronteerd. In de tweede plaats dwingt het tot een realistische, in plaats van theoretische benadering: het gaat er immers om een feitelijke verbetering te bewerkstelligen. De opstellers van de initiatiefnota doen zeven voorstellen:

  • Een objectievere en minder ideologische houding ten opzichte van christenvervolging;
  • De regering moet nadrukkelijk concrete misstanden benoemen en onderdeel maken van haar beleid;
  • Het Nederlands buitenlandbeleid moet beoordelen of Nederlands optreden de posities van minderheden niet juist schaadt;
  • Nederland moet een scherpere houding tonen in de VN-Mensenrechtenraad;
  • Er moet een verbod komen op de export geavanceerde surveillancetechnieken;
  • Breng bij buitenlandse reizen een bezoek aan religieuze instellingen die onder druk staan;
  • Richt een parlementaire groep voor Vrijheid van Godsdienst en Levensovertuiging op.

Kabinetsreactie

De kabinetsreactie gaat niet alleen in op de initiatiefnota, maar ook op motie over het afschaffen van blasfemiewetgeving in de VN-mensenrechtenraad en de samenwerking met Australië over het afschaffen van de doodstraf op afvalligheid. Het kabinet stelt dat Nederland zich onverminderd blijft inzetten voor de vrijheid van religie en levensovertuiging. Het kabinet geeft daarbij specifiek aandacht aan individuen, waaronder ook christenen, die slachtoffer zijn van discriminatie en vervolging omwille van hun religie en levensovertuiging. Het kabinet onderschrijft dan ook grotendeels de zeven voorstellen in de initiatiefnota en ziet de nota als steunbetuiging van het huidige Nederlandse beleid.