Uitgelicht : Arbeidsongeschiktheid

De commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid vergadert op dinsdag 18 februari 2025 van 18.30 tot 22.30 uur over arbeidsongeschiktheid. Namens het kabinet is de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Eddy van Hijum, aanwezig.

Volg live

Het overleg is in de Groen van Prinstererzaal van de Tweede Kamer. Via de website kunt u vanaf 18.30 uur live meekijken of meeluisteren. Of kijk via de app en website Debat Direct. 

Agenda en verslag

U kunt alle stukken doornemen die bij deze vergadering horen. 

Sociaal-medische beoordelingen

De vraag naar sociaal-medische beoordelingen is groter dan wat het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) aankan, vooral bij WIA-beoordelingen. Dit komt doordat deze beoordelingen ingewikkeld zijn en het aantal WIA-aanvragen blijft stijgen. De achterstanden leiden tot lange wachttijden, onzekerheid voor langdurig zieken en werkgevers en hoge kosten, zoals dwangsommen en kwijtschelding van voorschotten.

Tijdelijke maatregelen

Om de achterstanden te verminderen, heeft het UWV de afgelopen twee jaar twee tijdelijke maatregelen toegepast:

  • De 60-plusmaatregel – Ouderen vanaf 60 jaar kregen een vereenvoudigde WIA-beoordeling zonder tussenkomst van een verzekeringsarts, wat zorgde voor ongeveer 10.000 extra beoordelingen per jaar.
  • Overwerkafspraken bij UWV – Medewerkers werkten extra uren om meer beoordelingen uit te voeren.

Beide maatregelen zijn op 1 januari 2025 gestopt, omdat ze geen structurele oplossing bieden en veel geld kosten. Minister Van Hijum verwacht dat de achterstanden in 2025 hierdoor weer zullen toenemen.

Structurele verbeteringen

Om dit probleem op te lossen, zet het UWV in op structurele verbeteringen, waaronder de invoering van sociaal-medische centra (SMC’s). In deze centra werkt een multidisciplinair team onder leiding van een verzekeringsarts. Cliënten hebben een vast team als aanspreekpunt dat hen volgt en bepaalt welke beoordeling en dienstverlening nodig is.

Praktisch beoordelen

Daarnaast wordt er gebruikgemaakt van de maatregel ‘Praktisch beoordelen’. Deze methode geldt tot 2027. Hierbij kunnen UWV-beoordelaars sneller bepalen of iemand recht heeft op een WIA-uitkering, zonder altijd een volledig medisch onderzoek door een verzekeringsarts. Dit gebeurt op basis van bestaande medische gegevens en arbeidsmogelijkheden, waardoor er meer tijd vrijkomt voor complexe dossiers en het UWV meer aanvragen kan verwerken.

OCTAS

De Onafhankelijke Commissie Toekomst Arbeidsongeschiktheidsstelsel (OCTAS) bracht op 29 februari 2024 haar eindrapport uit, waarin verschillende voorstellen staan om het stelsel eenvoudiger en beter uitvoerbaar te maken. In een brief aan de Kamer beschrijft minister Van Hijum wat er tot nu toe is gebeurd met deze voorstellen en hoe hij verder wil gaan met de hervorming van het arbeidsongeschiktheidsstelsel.

Toekomst arbeidsongeschiktheidsstelsel

Het kabinet wil het arbeidsongeschiktheidsstelsel verbeteren en vereenvoudigen. Het huidige stelsel werkt niet altijd eerlijk. Zo komen mensen die minder dan 35% arbeidsongeschikt zijn vaak niet meer aan het werk, en leiden terugvorderingen tot onzekerheid over het inkomen. Ook wordt de doelstelling om zoveel mogelijk mensen volledig of gedeeltelijk aan het werk te houden niet gehaald.

Hervorming

De minister richt zich vooral op variant 1 van het OCTAS-rapport, die het bestaande stelsel verbetert zonder grote systeemwijzigingen. Hij overweegt onder meer om de WIA te vereenvoudigen door het aantal regelingen te verminderen en meer te kijken naar wat mensen nog kunnen verdienen. Daarnaast blijft het kabinet werken aan een regeling voor zelfstandigen. Ook zoekt het kabinet naar oplossingen voor mensen die in het huidige stelsel geen recht hebben op een WIA-uitkering vanwege een te laag arbeidsongeschiktheidspercentage (de ‘35-minners’), maar toch moeite hebben om werk te vinden. De minister wil over de hervorming van het arbeidsongeschiktheidsstelsel in gesprek met de Kamer en betrokken organisaties.

Kennisagenda

De commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft Arbeidsongeschiktheid (uitvoering en stelsel) als thema op de kennisagenda staan. Dit kennisthema wordt momenteel uitgewerkt. 

Terugkijken

Het debat is terug te zien en het woordelijk verslag is te lezen zodra dat klaar is.