Wijziging van de Wet publieke gezondheid

10 juni 2021, wetsvoorstel – De Kamer debatteert met staatssecretaris Blokhuis (Volksgezondheid) over de invoering van een prenataal huisbezoek voor zwangere vrouwen in een kwetsbare situatie.

Armoede, psychische problemen, verslaving. Als een zwangere vrouw daarmee worstelt, kan dit invloed hebben op de gezondheid van het ongeboren kind en gevolgen hebben voor het latere leven. Een prenataal huisbezoek kan eraan bijdragen dat risico's voor het kind tijdig in beeld komen, zegt Blokhuis. Veel gemeenten bieden al zo'n bezoek aan, maar nu wordt het verplicht én wordt het geld ervoor geregeld, zegt de staatssecretaris.

Uitvoering

De plannen kunnen echt verschil maken, maar er is nog veel onduidelijk over de uitvoering, zegt Paulusma (D66). Weten alle partijen wat er van hen wordt verwacht? En op welke manier zijn de ervaringen van zwangere vrouwen zelf meegenomen? De wet gaat in per 1 januari 2022, dus er is nog voldoende tijd om mensen voor te bereiden, zegt Blokhuis. Er is via de Patiëntenfederatie en verschillende raden advies gevraagd aan zwangere vrouwen zelf.

Hoe wordt voorkomen dat verschillende instanties hetzelfde gaan doen, vraagt Westerveld (GroenLinks). Welke zorgverlener is verantwoordelijk voor de coördinatie? En wie betaalt de vervolgstappen, als die nodig zijn? De verpleegkundigen hebben een sleutelrol, zegt de staatssecretaris. Die geven de zwangere vrouw het advies tot zo'n gesprek. Vervolgens gaat de jeugdverpleegkundige samen met haar inventariseren welke hulp noodzakelijk is.

Budget

Van den Berg (CDA) vraagt zich af of er genoeg geld is voor de plannen. Gemeenten krijgen er de komende vier jaar jaarlijks 5,3 miljoen voor. Maar dat bedrag is volgens de VNG volstrekt onvoldoende, zegt zij. Blokhuis wil daarover het gesprek aangaan, maar wijst erop dat de gemeenten akkoord zijn gegaan met het bedrag per huisbezoek. Hij gaat ervan uit dat de overige kosten gedekt worden door de gemeentelijke begroting voor de jeugdgezondheidszorg.

Een evaluatie kan helpen om erachter te komen of het bedrag voor gemeenten voldoende is, zegt De Vries (VVD). Zij wil een evaluatie na vier jaar met een tussenevaluatie na twee jaar. De staatssecretaris heeft daar geen bezwaar tegen.

Vrijwilligheid

Veel woordvoerders benadrukken dat zo'n huisbezoek vrijwillig moet zijn. De staatssecretaris is het daarmee eens. Bij dak- en thuisloosheid en verslaving begrijpt iedereen dat iemand ondersteuning nodig heeft, zegt Agema (PVV). Maar de overige risicofactoren die de wet noemt, zoals leefstijl, zijn vaak stuitend en stigmatiserend, meent zij. "Als je te dik bent, is dat bij wijze van spreken al een risicofactor."

Natuurlijk moet je zo'n huisbezoek niet bij mensen door de strot duwen, zegt de staatssecretaris. Hij benadrukt dat het gaat om een plicht voor gemeenten, niet voor gezinnen.

Kwetsbare situatie

Een huisbezoek wordt aangeboden bij een kwetsbare situatie. Maar wat is een kwetsbare situatie en wie bepaalt dat? Veel partijen vinden de huidige definitie te breed. Van der Staaij (SGP) vraagt hoe wordt voorkomen dat vrouwen en kinderen onterecht als kwetsbaar worden aangemerkt en daarmee een etiket krijgen dat hen blijft achtervolgen.

Professionals bepalen zelf wat een kwetsbare situatie is, zegt Blokhuis. Dat staat in een handreiking die op 1 september klaar is. Maatwerk is leidend. Daarbij wordt niet alleen naar risicofactoren gekeken, maar ook naar beschermende factoren, zoals veerkracht en een goed sociaal netwerk. "Wij willen niet dat gezinnen van hulp verstoken blijven." De handreiking hiervoor die door professionals wordt gemaakt, wordt aan de Kamer toegestuurd.

De Kamer stemt op 22 juni over het wetsvoorstel en de ingediende moties.

Zie ook: