Wijziging Embryowet

23 januari 2020, wetsvoorstel - Een uitzondering op het verbod op geslachtskeuze en het onder voorwaarden gebruiken van embryo's ten behoeve van kwaliteitsbewaking. Dat wil minister De Jonge (Volksgezondheid) vastleggen in de Embryowet. De Kamer debatteert met hem over deze wijziging.

Als een meisje meer kans heeft op een ernstige erfelijke aandoening dan een jongetje, mogen toekomstige ouders voortaan aan de arts vragen om de embryo's of geslachtscellen zo te behandelen dat er een jongetje wordt geboren. Minister De Jonge versoepelt daarvoor het verbod op geslachtskeuze.

Het voorstel van de minister maakt het ook mogelijk om embryo's en geslachtscellen die overblijven na een vruchtbaarheidsbehandeling te gebruiken voor bijvoorbeeld het verbeteren van genetische tests.

Balans

Er is met het wetsvoorstel een balans gevonden tussen de visies van de coalitiepartijen, zegt Tellegen (VVD). Wij stappen niet lichtvaardig heen over de beschermwaardigheid van het leven, maar evenmin over het leed van families waarin ernstige erfelijke ziektes voorkomen, betoogt Van der Molen (CDA).

Het voorstel is volgens Ploumen (PvdA) "belangrijk en urgent" voor mensen die kinderen willen en voor wetenschappers die mogelijkheden zien om mensen te helpen. Dijkstra (D66) noemt het een morele plicht om mensen met een kinderwens te helpen om erfelijke ziektes te voorkomen. Maar we moeten voorkomen dat we in een maatschappij terechtkomen waarin een kind met een erfelijke ziekte niet meer geaccepteerd wordt, zegt Hijink (SP).

Jansen (PVV) benadrukt dat zorgvuldigheid in medisch-ethische kwesties voorop moet staan. Het voorstel van minister De Jonge noemt hij "een kleine, maar goede stap". Hij steunt de maatschappelijke dialogen over embryo-onderzoek die het kabinet stimuleert, maar wil wel voorkomen dat alleen experts eraan deelnemen.

Van der Staaij (SGP) benadrukt dat "van God gegeven menselijk leven bescherming verdient". Het wetsvoorstel vermindert die bescherming, meent hij. Is er wel voldoende ethische reflectie bij wetenschappers, vraagt Dik (ChristenUnie) zich af.

Embryoselectie

Embryoselectie zou volgens het wetsvoorstel bijvoorbeeld mogelijk worden bij de ziekte van Leber, die leidt tot blindheid, en bepaalde vormen van erfelijke borstkanker. Van der Staaij (SGP) is bang dat er steeds meer ziektes onder komen te vallen. Maar we kunnen niet de ziektes limitatief in de wet benoemen, reageert Van der Molen (CDA).

Minister De Jonge benadrukt de zorgvuldigheid van de procedure van de zogeheten pre-implantatie genetische diagnostiek. Een multidisciplinair team en een landelijke indicatiecommissie buigen zich over ernst en aard van de ziekte, behandelmogelijkheden, aanvullende medische criteria en psychische en morele factoren.

Embryokweek

Bij een ivf-behandeling blijven altijd een groot aantal restembryo's over. Die mogen volgens het voorstel worden gebruikt voor verbetering van de kwaliteitsbewaking. Daar wil Dik (ChristenUnie) het strikt toe beperken: het mag alleen gaan om embryo's die ontstaan zijn in het kader van een zwangerschapswens.

Maar zo ontbreekt kennis over wat er in de eerste dagen gebeurt, zeggen Ploumen (PvdA) en Ellemeet (GroenLinks). Zij willen onder duidelijk omschreven voorwaarden ook onderzoek aan kweekembryo's mogelijk maken. Hijink (SP) stelt voor om een beperkte kweek van embryo's mogelijk te maken gericht op het verbeteren van de kwaliteit van de kweekvloeistof die gebruikt wordt bij ivf-behandelingen.

Dijkstra (D66) en Tellegen (VVD) zouden zich graag achter de wijzigingsvoorstellen van hun collega's scharen, maar verwijzen naar het regeerakkoord. Daarin staat dat het verbod op het kweken van embryo's voor wetenschappelijk onderzoek niet wordt opgeheven. De minister ontraadt de wijzigingsvoorstellen. Hij wijst erop dat is afgesproken om eerst de maatschappelijke dialoog af te ronden.

Dragerschap

Embryoselectie zou ook mogelijk moeten zijn voor dragers van erfelijke ziektes die een generatie overslaan, vinden Ellemeet (GroenLinks) en Ploumen (PvdA). De minister vindt de medisch-ethische weging bij dit onderwerp wezenlijk anders. Het is immers zeker dat het voortgebrachte kind die ziekte niet krijgt.

De Kamer stemt op 28 januari over het wetsvoorstel en de tijdens het debat ingediende motie.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
• Kijk debatten terug via Debat Gemist