Wet hardheidsaanpassing Awir

17 juni 2020, wetsvoorstel - Hoe gaat de Belastingdienst gedupeerde ouders tegemoetkomen? Die vraag staat centraal in het debat over de spoedwet die staatssecretaris Van Huffelen (Financiën) naar aanleiding van de kinderopvangtoeslagaffaire heeft ingediend.

Jarenlang werden duizenden ouders ten onrechte als fraudeur bestempeld. Had je bij de aanvraag voor kinderopvangtoeslag een getalletje verkeerd ingevuld of was je een bonnetje kwijt, dan kon de Belastingdienst zomaar het hele bedrag terugvorderen. Voor veel betrokken ouders leidde dat tot torenhoge schulden en alle nare gevolgen van dien.

Staatssecretaris Van Huffelen (Financiën) komt nu met wetgeving om de getroffen ouders te compenseren: de Wet hardheidsaanpassing Awir. Daarmee versoepelt zij de wetgeving op basis waarvan kinderopvangtoeslag wordt toegekend, zodat er ook wettelijk ruimte ontstaat om gedupeerden tegemoet te komen.

Eerder sprak de Kamer op 10 juni over dit wetsvoorstel. In de tussentijd stuurde Van Huffelen een brief met schriftelijke antwoorden. In dit debat behandelt zij resterende vragen en kan de Kamer moties indienen die het beleid moeten bijsturen.

Vertrouwen herstellen

Het vertrouwen in de overheid is ernstig beschadigd, en de overheid zal hard moeten werken om dit vertrouwen weer te herstellen. Zo vat Van Huffelen in haar brief de huidige stand van zaken samen.

Laten we niet de illusie hebben dat we met dit wetsvoorstel gelijk het vertrouwen hebben teruggewonnen, zegt Lodders (VVD): voor ouders heeft het pas meerwaarde als hun dossier is afgehandeld. Het gaat erom dat de Belastingdienst daadwerkelijk geld gaat storten, benadrukt Nijboer (PvdA). Hij roept de staatssecretaris op om heldere tijdsdoelen te stellen en zich daaraan te houden.

Aparte compensatie bij opzet/grove schuld

Sinds het vorige debat over de kinderopvangtoeslagaffaire is de ruimte om te compenseren fors uitgebreid. Een wijzigingsvoorstel van Leijten (SP) krijgt de steun van de staatssecretaris en een Kamermeerderheid. Ook alle ouders die ten onrechte het stempel "opzet of grove schuld" kregen, hebben hierdoor recht op compensatie. Eerder had je dat recht alleen als je door een speciaal fraudeteam was aangepakt.

Ouders vinden het ongelofelijk fijn dat er nu ruimhartiger gecompenseerd wordt, constateert Snels (GroenLinks). Dat is volgens hem vooral "een compliment aan de staatssecretaris en mevrouw Leijten". Ook Van Weyenberg (D66) is blij dat er een aparte regeling komt voor ouders aan wie ten onrechte opzet/grove schuld is verweten: niet omdat mensen hard zijn getroffen maar omdat ze onrecht is aangedaan. "Dat voelt heel anders".

Organisatie

Om de kinderopvangtoeslagaffaire af te wikkelen en getroffen ouders te compenseren, wordt een aparte afdeling opgetuigd binnen de Belastingdienst. Daar zouden 500 mensen moeten gaan werken. Ook komen er drie aparte commissies die een rol gaan spelen in de beoordeling van compensatie.

Daarmee hebben we wel een behoorlijk bureaucratische organisatie opgetuigd, vreest Azarkan (DENK). Hij waarschuwt voor een dwangmatige neiging om iedereen precies de juiste hoeveelheid compensatie te geven, "geen cent te veel of te weinig". Er is een kerstboom met heel veel ballen, commissies en regels opgetuigd, vindt ook Van Otterloo (50PLUS), die wil dat de staatssecretaris zich focust op maatwerk.

Veel ambtenaren van de afdeling die de compensatie gaat regelen, zullen intern bij de Belastingdienst geworven worden. Omtzigt (CDA) wil de garantie dat die mensen niet bij de eerdere, foutieve beoordeling van dossiers betrokken waren. Ouders mogen nooit meer met deze medewerkers geconfronteerd worden, zo sluit Van Kooten (GKVK) zich daarbij aan.

Geen van de medewerkers die bij de omstreden dossiers betrokken waren, zal tijdens de hersteloperatie persoonlijk zaakbehandelaar zijn of dossiers in eerste of tweede lijn beoordelen, belooft Van Huffelen. Zij wil daarmee zorgen "dat er geen relatie meer is tussen die groep mensen en deze hersteloperatie".

De Kamer stemt op donderdag 18 juni over het wetsvoorstel en de ingediende moties.

Zie ook