Vluchtelingen en economie domineren algemene beschouwingen

17 september 2015, algemene politieke beschouwingen - Premier Rutte verdedigt namens het kabinet de begroting voor 2016. De belangrijkste thema's in het debat zijn het vluchtelingenprobleem en de economie.

De minister-president is tevreden over de aantrekkende economie, maar vindt het aantal van 600.000 werklozen nog veel te hoog. Een belastingverlaging moet helpen om dit terug te brengen. De vluchtelingenstroom die door de onrust in het Midden-Oosten ontstaan is, noemt hij "een groot en ingrijpend probleem". Zo ongeveer de gehele oppositie is kritisch over de begroting van het ministerie van Veiligheid en Justitie: politie, Openbaar Ministerie (OM), Nederlands Forensisch Instituut (NFI) en rechterlijke macht krijgen te weinig geld om hun werk goed te doen.

Kabinet wil Europese oplossing vluchtelingenprobleem

De premier is het contact met de werkelijkheid kwijt, meent Wilders (PVV), die de grenzen voor asielzoekers wil sluiten. Daarom vraagt hij om verkiezingen met de vluchtelingenproblematiek als inzet. Daar ziet Rutte niets in: dan is de politiek de komende vier maanden vleuggellam. Hij wil het probleem op Europees niveau aanpakken, maar gelooft niet in eenvoudige oplossingen. "Het toverstokje van Wilders bestaat niet." Samsom (PvdA) benadrukt het belang van een brede Europese oplossing, met een rechtvaardige verdeling van vluchtelingen. Gebruik Europese ontwikkelingsfondsen voor opvang in de regio, suggereert Zijlstra (VVD).

Aandacht voor zorgen burgers, nog geen hoger opvangbudget

De premier moet begrip tonen voor vluchtelingen én voor verontruste burgers, zegt Roemer (SP). Welke boodschap heeft de premier voor mensen die zich zorgen maken?, wil ook Klaver (GroenLinks) weten. Rutte zegt vertrouwen te hebben in de wijsheid en het inzicht van de Nederlandse bevolking. Slob (ChristenUnie) vindt dat het kabinet meer geld moet uittrekken voor de vluchtelingenstroom. De ramingen kloppen voor geen meter, stelt Pechtold (D66) zelfs. Ook Klaver wil de garantie dat er volgend jaar niet opeens te weinig geld is voor de opvang. Rutte wil niet nu al het noodbudget ophogen, maar zegt uiteindelijk toe dat een tekort desnoods zal worden aangevuld.

Koopkrachtplaatjes onderwerp van discussie

Het kabinet trekt 5 miljard uit voor lastenverlichting. De stijgende koopkracht geeft de werkgelegenheid een duw, betoogt Rutte. Maar Krol (50PLUS) wijst erop dat de koopkracht van veel ouderen daalt. Volgens Roemer neemt de inkomensongelijkheid slechts toe met deze begroting. Ook de sociale minima moeten profiteren van het economisch herstel, zegt Kuzu (GrKÖ). Van der Staaij (SGP) en Slob betreuren het dat de belastingdruk voor eenverdieners zwaarder wordt dan voor tweeverdieners. Buma (CDA) prijst de lastenverlichting, maar de progressieve vermogensrendementsheffing is volgens hem veel te ingewikkeld. De belastingen zouden nog veel meer moeten worden verlaagd, vindt Van Klaveren (GrBvK).

Arbeidsmarktbeleid belangrijk voor werkgelegenheid

Leidt het arbeidsmarktbeleid van het kabinet tot meer werkgelegenheid? De minister-president wijst op de groei van het aantal banen, maar de oppositie is kritisch. Volgens Roemer daalt de werkloosheid nauwelijks. Buma vraagt naar het kabinetsstandpunt over doorbetaling in het tweede ziektejaar en de positie van zzp'ers. Daar zitten de nodige haken en ogen aan, reageert Rutte. Hij ziet weinig in de voorstellen van Krol om de hoge werkloosheid onder ouderen te bestrijden: duur en slecht voor de arbeidsparticipatie. Over de suggestie van Pechtold om voor deze groep geld te zoeken in de budgetten voor de sectorplannen is hij positiever.

Oppositie kritisch over begroting Veiligheid en Justitie

Bezuinigingen en tegenvallers op de begroting van Veiligheid en Justitie bedreigen het goed functioneren van politie, OM, NFI en rechterlijke macht, zo vreest de oppositie. Er zijn risico's, erkent Rutte, maar hij gaat ervan uit dat de budgetten toereikend zijn. Wel zegt hij toe om te monitoren of de beschikbare middelen in balans zijn en blijven met taken en ambities. Neemt de premier de zorgen van mensen uit de praktijk wel serieus?, vragen Slob en Buma zich af. Pechtold en Roemer wijzen erop dat het kabinet het risico loopt dat de Eerste Kamer de begroting van V en J afwijst.

Energievoorziening moet duurzamer worden

Nederland moet een voortrekkersrol vervullen bij de verduurzaming van de energievoorziening, vindt Samsom. Hij pleit daarom voor de oprichting van een nationale innovatiebank. Rutte valt hem daarin bij. Maar hoe valt dit te rijmen met het hoger beroep van het kabinet tegen de rechterlijke uitspraak dat het percentage duurzame energie sneller omhoog moet? Een slecht signaal naar de samenleving, oordeelt Thieme (PvdD). Ook Slob vindt dat geen tijd verspild moet worden aan juridische procedures. Daar sluit Klaver zich bij aan: het kabinet moet snel "aan de bak" met maatregelen om de verdergaande klimaatdoelen te halen.

Aandacht voor zorg en onderwijs

De relatief grote begrotingsposten zorg en onderwijs roepen ook de nodige discussie op. Wilders zegt dat het geld voor asielzoekers beter naar de ouderenzorg kan gaan. "Demagogie", zo kwalificeert Rutte deze suggestie. Hij benadrukt dat verpleeghuizen extra geld krijgen, onder andere voor de opleiding van personeel. Maar die extra middelen verdwijnen in de gaten die ontstaan door reeds geplande bezuinigingen, werpt Roemer tegen. Pechtold vraagt om extra geld voor passend onderwijs, Slob voor groen onderwijs. Het is positief dat volwassenen leningen kunnen afsluiten voor het volgen van opleidingen, zegt Samsom. Onafhankelijk Kamerlid Klein vindt het echter vreemd dat "een leven lang leren" blijkbaar ophoudt op je 55ste.

De algemene politieke beschouwingen begonnen 16 september met de inbreng van de Kamer. Over de ingediende moties wordt aansluitend op het debat gestemd.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.