Veroordeelden moeten eerder hun straf uitzitten

8 december 2015, wetsvoorstel - Er tekent zich steun af voor een wetsvoorstel van minister Van der Steur (Veiligheid en Justitie) waarmee de tenuitvoerlegging van vonnissen efficiënter en sneller moet verlopen.

Een doelmatiger strafrechtketen, waarin opgelegde straffen daadwerkelijk en sneller worden uitgevoerd en waarin de informatievoorziening aan alle betrokken partijen wordt verbeterd. Alle sprekers zijn het eens met het doel van het wetsvoorstel. Recourt (PvdA) prijst de ambitie van het wetsvoorstel, want straffen die niet uitgevoerd worden "ondermijnen ieders rechtsgevoel". Het uitvoeren van opgelegde straffen bepaalt de geloofwaardigheid van ons rechtssysteem, voegt Van Toorenburg (CDA) toe. Ook Van Oosten (VVD) wil het aantal loslopende veroordeelden verminderen. Daar sluit Helder (PVV) zich bij aan, maar zij is niet overtuigd van de effectiviteit van de voorstellen.

Verantwoordelijkheid tenuitvoerlegging bij de minister

De verantwoordelijkheid voor de tenuitvoerlegging van straffen verschuift van het Openbaar Ministerie naar de minister. Swinkels (D66) en Kooiman (SP) zijn niet overtuigd van de wenselijkheid daarvan en vragen de minister hoe hij wil voorkomen dat de tenuitvoerlegging onderwerp van politieke beïnvloeding wordt. Van der Steur is niet bang voor politieke inmenging: het is niet aan de minister om keuzes te maken bij de uitvoering van straffen. Hij moet namelijk doen wat de rechter heeft uitgesproken. Door de verschuiving van de verantwoordelijkheid kan het OM zich volgens Van der Steur meer richten op zijn kerntaken: opsporing en vervolging.

Departementale regie gewaarborgd

In de nieuwe situatie levert het Openbaar Ministerie alle strafrechtelijke beslissingen aan het Administratie- en Informatiecentrum Executieketen (AICE), een uitvoeringsinstantie van de minister, die vervolgens opdrachten geeft aan bijvoorbeeld politie en reclassering. Zo moet "een optimale departementale regie op de uitvoeringsketen" ontstaan. Van Oosten vraagt of de positie van het AICE daarvoor wel voldoende stevig is. Het AICE kan weliswaar geen sanctie opleggen als termijnen worden overschreden, erkent de minister, maar hij wijst er wel op dat "het tempo wordt gemonitord". Bij structurele overschrijdingen zegt Van der Steur de betrokken instanties te zullen aanspreken.

Beperk het aantal gijzelingen

Goed dat de wet regelt dat verkeersboetes in termijnen kunnen worden betaald, zeggen Recourt en Swinkels, want dan hoeft het instrument van gijzeling van mensen die hun boete niet kunnen betalen minder vaak te worden gebruikt. Gijzel alleen mensen die hun boete niet wíllen betalen en tref een betalingsregeling voor mensen die niet kúnnen betalen, betogen Kooiman en Recourt. Wij moeten voorkomen dat mensen gegijzeld worden die er alles aan doen om hun boete te betalen, vindt ook Van der Steur. Hij wijst er overigens op dat gijzeling alleen plaatsvindt als een rechter er toestemming voor geeft.

Discussie over voorwaardelijke invrijheidstelling

Bisschop (SGP) heeft moeite met het gewoonterecht dat mensen na twee derde van hun straf voorwaardelijk in vrijheid worden gesteld. Samen met Helder bepleit hij een aantal beperkingen op de standaard voorwaardelijke invrijheidstelling. Van der Steur is daar niet voor. Hij ziet grote voordelen in het instrument van voorwaardelijke invrijheidstelling, omdat er juist met de voorwaarden recht kan worden gedaan aan de belangen van slachtoffers, nabestaanden en samenleving. Zo kan veroordeelde jihadisten bijvoorbeeld de verplichting worden opgelegd om een deradicaliseringsprogramma te volgen. Het Openbaar Ministerie heeft met voorwaardelijke invrijheidstelling veel meer greep op een gedetineerde dan wanneer hij plompverloren vrijkomt, aldus de minister.

De Kamer zet de behandeling van het wetsvoorstel na het kerstreces voort.

Zie ook:

  • Het overzicht van de laatste debatten in het kort

  • De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.