Verdeeldheid over mogelijk akkoord EU-Turkije

15 maart 2016, debat - De Kamer is sterk verdeeld over het beoogde akkoord tussen de Europese Unie en Turkije over de vluchtelingencrisis, waarover premier Rutte tijdens de komende Europese top afspraken hoopt te maken.

Op 17 en 18 maart vindt een Europese topconferentieplaats, waarop met name zal worden gesproken over de migrantencrisis en een mogelijk akkoord met Turkije. Volgens dat akkoord wil Turkije de migrantenstroom stoppen en vluchtelingen terugnemen in ruil voor 3 miljard Europese steun, visumliberalisatie en snellere EU-toetredingsonderhandelingen. Wilders (PVV) noemt het akkoord "een historische vergissing" en Roemer (SP) spreekt van "politieke gijzeling door Turkije". Europa capituleert voor een Turkse dictator, zegt Bontes (GrBvK). Maar Zijlstra (VVD) ziet het anders. Met Rutte wijst hij erop dat de Europese voorwaarden voor visumliberalisatie en toetreding onverkort overeind blijven. En daar voldoet Turkije "in de verste verte" niet aan.

Twijfels over veiligheid en betrouwbaarheid Turkije

Wij kunnen niet om Turkije heen, zegt Rutte, al was alleen maar om de levensgevaarlijke overtocht met bootjes naar Griekenland te stoppen. Daar zijn Kuzu (GrKÖ) en Verhoeven (D66) het mee eens, maar Van Haersma Buma (CDA) is bang dat Europa "zijn democratische waarden in de uitverkoop doet". Dat bestrijdt Samsom (PvdA). Hij benadrukt dat terugzending en hervestiging steeds volledig moeten voldoen aan internationaal recht en Europese richtlijnen. Zijlstra betoogt dat mensen volgens het akkoord teruggaan naar Turkije, "waar zij veilig vandaan kwamen". Maar Turkije is geen veilig land, vinden Klaver (GroenLinks) en Voordewind (ChristenUnie), al was het maar omdat het land vluchtelingen naar onveilige landen uitzet.

Veel onduidelijkheid over het akkoord

In ruil voor het door Turkije bestrijden van illegale migratie en voor het terugnemen van vluchtelingen, zal Europa mensen uit Turkse opvangkampen overnemen. Bisschop (SGP) en Verhoeven vragen welke garantie Europa heeft dat Turkije er daadwerkelijk voor zorgt dat er geen nieuwe migranten naar Griekenland oversteken. En Roemer vraagt zich af of teruggenomen vluchtelingen in Turkije om internationale bescherming mogen vragen. Dat laatste zal in de onderhandelingen met de EU worden geregeld, antwoordt Rutte. Turkije moet volgens het akkoord zorgen voor adequate bescherming van deze mensen. Mensen mogen pas worden teruggestuurd als dit allemaal goed geregeld is, vindt Klaver.

Belang van opvang in de regio onderstreept

Roemer vraagt wat er gebeurt om de slechte situatie in de opvangkampen in de regio te verbeteren. Om mensen in vluchtelingenkampen in Libanon, Jordanië en Irak perspectief te bieden, moet Europa ook met deze landen partnerschappen aangaan, vinden Klaver en Verhoeven. Van Haersma Buma wil de extra 3 miljard voor Turkije daarom veeleer naar Griekenland, Libanon en Jordanië overmaken. Rutte wijst op de grote Nederlandse inzet voor Jordanië en Libanon. Bovendien zijn via het Wereldvoedselprogramma al "grote stappen gezet". Voordewind wil steun voor Griekenland door de mensen die daar in moeilijke omstandigheden verkeren, zo snel mogelijk in Europa te hervestigen.

De Kamer stemt op 16 maart over de ingediende moties.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort

• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.