Veel vragen over initiatiefwet overheidstransparantie
9 december 2014, initiatiefwetsvoorstel - SP, D66 en GroenLinks zijn enthousiast over een wetsvoorstel voor verdergaande overheidstransparantie. Andere partijen stellen vooral veel vragen.
Schouw (D66) en Voortman (GroenLinks) hebben het initiatief genomen om de Wet openbaarheid van bestuur (WOB) te vervangen door een verdergaande Wet open overheid (WOO). In beide wetten staat hoe de overheid moet omgaan met verzoeken om informatie van burgers, journalisten en onderzoekers. Met het vervangen van de 30 jaar oude WOB willen de indieners een cultuuromslag teweegbrengen. De overheid moet minder huiverig worden bij het delen van informatie. Maar volgens Taverne (VVD) en Keijzer (CDA) is voor een cultuuromslag geen nieuwe wet nodig. Ook Oosenbrug (PvdA) en Segers (ChristenUnie) hebben hun twijfels.
De overheid moet haar informatie actief openbaar maken
Met de nieuwe wet worden overheidsinstellingen verplicht, veel meer informatie uit eigen beweging openbaar te maken. Om voor burgers en journalisten inzichtelijk te maken welke informatie beschikbaar is, moeten overheidsinstanties openbare registers gaan bijhouden. Van Raak (SP) is enthousiast over dit voorstel, maar Taverne noemt het goed functioneren van zo'n elektronisch register "wishful thinking" en waarschuwt voor meer bureaucratie. Keijzer vraagt naar de kosten. Sjoerdsma (D66) is minder pessimistisch. Volgens hem is het Montesquieu Instituut al bezig met een systeem waarmee die documentenstroom voor iedereen inzichtelijk kan worden.
De reikwijdte van de wet wordt uitgebreid
Hoe heeft bijvoorbeeld een ziekenhuis het besluit genomen om winst uit te gaan keren? De SP is blij dat semipublieke instellingen in principe ook onder de wet komen te vallen. Veel anderen hebben twijfels bij verruimingsvoorstellen. Gemeenten kunnen worden verplicht om gegevens van bedrijven waarmee zij zaken doen, openbaar te maken. Taverne waarschuwt dat dit bedrijven huiverig kan maken om een relatie met de overheid aan te gaan. Oosenbrug heeft grote bezwaren tegen de plicht om persoonlijke beleidsopvattingen van ambtenaren, geuit in een intern beraad, openbaar te maken: "Ambtenaren moeten wel hun werk kunnen blijven doen".
Er komt een einde aan geld verdienen aan WOB-verzoeken
De WOB is in de afgelopen jaren misbruikt. Mensen dienden veel WOB-verzoeken in, in de hoop dat de overheid de wettelijke reageertermijn niet zou halen en zo de verzoeker een boete moest uitkeren. Aan die praktijk maakt de nieuwe wet een einde door WOB-verzoeken uit te zonderen van de dwangsomregeling voor de overheid. Van Raak is blij dat er daarmee een einde komt aan dit misbruik. Maar voor de oplossen van dit probleem is geen compleet nieuwe wet nodig, vindt Oosenbrug.
Voorstel informatiecommissaris kritisch ontvangen
Met de nieuwe wet moet een "informatiecommissaris" worden aangesteld. Dit is een onpartijdige deskundige die gevraagd en ongevraagd advies geeft over de transparante overheid. Dit voorstel kan op weinig enthousiasme rekenen. Van Raak vreest dat de informatiecommissaris weinig toegevoegde waarde heeft. Taverne vraagt zich af hoe het aanstellen van een informatiecommissaris kan leiden tot een mentaliteitsverandering. Keijzer ziet overlap met andere controleurs. Nut en noodzaak zijn ook volgens Oosenbrug niet aangetoond. Laat eerst de overheidsinstellingen zelf maar eens bewijzen dat ze met de nieuwe vorm van openbaarheid kunnen omgaan, vindt de PvdA'ster.
De initiatiefnemers reageren op een later moment op de inbreng van de Kamer.
Zie ook:
- Het overzicht van de laatste debatten in het kort
- De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.