Twijfel over onafhankelijkheid WODC-onderzoeken
23 januari 2018, debat - WODC-rapporten zouden beïnvloed zijn door het ministerie van Justitie en Veiligheid. De Kamer debatteert met verantwoordelijk minister Grapperhaus over de onafhankelijkheid van onderzoeken.
Het ministerie van Justitie en Veiligheid heeft tijdens de vorige kabinetsperiode uitkomsten van rapporten van het Wetenschappelijk Onderzoeks- en Documentatiecentrum (WODC) gestuurd. De bedoeling was dat het onderzoekstinstuut kwam met resultaten die het softdrugsbeleid van de bewindslieden ondersteunden. Dit blijkt uit reportages van Nieuwsuur naar aanleiding van de klacht van een klokkenluider.
Het vertrouwen in het WODC en het ministerie heeft forse deuken opgelopen, zo stellen veel woordvoerders vast. Burgers moeten erop kunnen vertrouwen dat de overheid feiten niet naar haar hand zet als dat zo uitkomt, zegt Van der Graaf (ChristenUnie). En ook het parlement moet er volgens Azarkan (DENK) van kunnen uitgaan dat overheidsrapporten niet zijn gemanipuleerd.
Onderzoeken
De integriteit van het WODC en het ministerie moet boven elke twijfel verheven zijn, benadrukt Grapperhaus. De reportages van Nieuwsuur wekken "minimaal de schijn van een poging tot oneigenlijke beïnvloeding". Ze waren voor hem dan ook aanleiding om drie commissies onderzoek te laten doen naar verschillende aspecten van de kwestie:
- de relatie tussen het WODC en beleidsafdelingen van het ministerie
- de wetenschappelijke standaard van een aantal WODC-onderzoeken naar het cannabisbeleid
- de afhandeling van de klacht van de klokkenluider
De door de minister aangekondigde onderzoeken krijgen brede steun. Arno Rutte (VVD) hoopt dat die leiden tot "gedegen antwoorden". Maar de onderzoeken mogen niet neerkomen op "een vlucht naar voren" om pijnlijke keuzes en vragen te ontlopen, zegt Van Nispen (SP). Van Toorenburg (CDA) waarschuwt voor het vooruitlopen op de conclusies van de onderzoeken.
WODC op afstand?
Het WODC zit in hetzelfde gebouw als het ministerie van Justitie en Veiligheid en is voor de financiering van onderzoeken afhankelijk van datzelfde ministerie. Is dit wel een gezonde situatie?
- Van der Staaij (SGP) en Groothuizen (D66): kijk naar het fysiek, organisatorisch en financieel meer op afstand plaatsen van het WODC
- Buitenweg (GroenLinks): vorm het WODC om tot een planbureau
- Kuiken (PvdA) en Van der Staaij: leer van hoe andere overheidsinstituten hun onafhankelijkheid hebben gewaarborgd
Grapperhaus wil nadenken over de positie van het WODC. Bij een besluit daarover wil hij de uitkomsten van de aangekondigde onderzoeken betrekken.
Cultuur
Durven medewerkers van het WODC en het ministerie misstanden wel te melden? De reportages van Nieuwsuur tonen een onveilige omgeving, stellen Helder (PVV), Kuiken en Van der Graaf vast. Ook andere woordvoerders zien een angstcultuur. Het is triest om te zien hoe het klokkenluiders vergaat, zegt Azarkan.
Het ministerie van Justitie en Veiligheid moet een open en transparante organisatie worden, benadrukt de minister. Daarin zijn volgens hem stappen gezet, maar het kost tijd om alle medewerkers het vertrouwen te geven dat zij misstanden kunnen melden.
Breder probleem
Politieke beïnvloeding speelt niet alleen bij het WODC, denkt Krol (50PLUS). Rijkinstituten worden volgens hem veel vaker gebruikt om beleid te onderbouwen dat politici willen uitvoeren. De onafhankelijkheid van overheidsonderzoek moet daarom wettelijk worden vastgelegd, betogen Helder, Van Nispen en Krol.
De Kamer stemt op 30 januari over de ingediende moties.
Zie ook:
- Het overzicht van de laatste debatten in het kort
- De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
- Kijk het debat terug via Debat Gemist