Tweede dag Algemene Politieke Beschouwingen

23 september 2021 - Op de tweede dag van de Algemene Politieke Beschouwingen reageert premier Rutte op de inbreng van de fracties.

Nederland is een veilig land en de economie floreert. Rutte is er trots op dat we er zo goed voor staan na de coronacrisis. Maar in lijn met het commentaar van de fracties erkent hij dat er maatregelen nodig zijn om een aantal grote vraagstukken op te lossen.

Aanpassingen begroting

Welke belemmeringen ziet de minister-president om de begroting te verhogen om de aanpak van grote problemen te versnellen, vraagt Jetten (D66). Hij wil voorkomen dat 2022 een verloren jaar wordt. Rutte wil "binnen de grenzen van een verstandig begrotingsbeleid met de Kamer een gezamenlijke zoektocht ondernemen".

Gehoord alle wensen van de fracties doet Hermans (VVD) een voorstel om aan een aantal zaken meer geld uit te geven:

  • 500 miljoen voor verlaging verhuurderheffing
  • 500 miljoen voor verhoging salarissen primair onderwijs
  • 300 miljoen voor onderhoudsachterstanden Defensie
  • 200 miljoen voor versterking veiligheid en handhaving
  • 375 miljoen voor verlaging energierekening huishoudens
  • 125 miljoen voor elektrificatie in het mkb
  • 120 miljoen voor verhoging algemene heffingskorting

De extra uitgaven moeten betaald worden uit het geld dat was gereserveerd voor de Baangerelateerde Investeringskorting (BIK) en een maatregel tegen belastingontwijking. Ploumen (PvdA) wil dat er ook geld gaat naar koopkrachtverbetering.

Koopkracht

Energie en boodschappen worden duurder en de lokale lasten stijgen. Verhoog de koopkracht in plaats van het geld uit te geven aan ontwikkelingssamenwerking en klimaatmaatregelen, zegt Wilders (PVV).

De koopkracht blijft op peil, reageert Rutte, maar Nederland heeft een zeer ernstige crisis achter de rug. Het beste wat je dan kunt doen, is zorgen voor een sterke economie. En daardoor hebben we nu een recordaantal werkenden en stijgende lonen, aldus de premier. Vergeet de ouderen niet die met financiële armoede hun pensioen in gaan, voegt Den Haan (Fractie Den Haan) toe.

Wonen

Heerma (CDA) vindt dat de rijksoverheid de komende jaren een actief volkshuisvestingsbeleid moet voeren. Hij wil het voor tien jaar uitgetrokken miljard naar voren halen. Bevries de huren, adviseert Marijnissen (SP). Er zijn fundamentele keuzes nodig, erkent Rutte, want er is een enorme spanning op de woningmarkt. Maar die keuzes moeten in samenhang worden gemaakt.

De verhuurderheffing is in 2012 ingesteld als crisismaatregel en had allang ingetrokken moeten worden, vindt Azarkan (DENK). Het verlagen of afschaffen van de heffing geeft corporaties meer mogelijkheden om te investeren, ziet de premier. Hij wil ze dan wel concrete doelen meegeven voor de besteding daarvan.

Het is onrechtvaardig als mensen jarenlang op een wachtlijst staan en woningen dan naar statushouders gaan, vindt Wilders (PVV). Rutte wijst erop dat statushouders volgens de wet geen voorrang hebben. Maar voor hun integratie en participatie is het wel goed als ook zij een huis kunnen krijgen, meent de premier. Een echte oplossing is volgens hem het bouwen van meer sociale huurwoningen.

Schaf de kostendelersnorm af, luidt de oproep van Simons (BIJ1). Als die "boete op samenwonen" verdwijnt, zullen meer huizen beschikbaar komen. Maar de argumenten vóór die norm wegen voor de premier zwaarder dan de nadelen.

Van Haga (Groep Van Haga) wil de markt in de woningbouw weer in beweging laten komen. Het moet zo "onbureaucratisch" mogelijk geregeld worden, erkent Rutte, maar er is zeker overheidsregie nodig.

Onderzoek de mogelijkheden voor bouwen in het droge deel van de Oostvaardersplassen, suggereert Van der Plas (BBB). Dat is wellicht lastig omdat het nu een beschermd natuurgebied is, erkent ze. Maar het is wel mogelijk, vooral omdat de natuurwaarde van het gebied hard achteruit is gegaan. Ouwehand (PvdD) heeft een andere insteek: als de veehouderij krimpt, komt er meer mogelijkheden om te bouwen.

Klimaat en energie

Klimaatmaatregelen zijn noodzakelijk, maar bieden ook grote mogelijkheden voor innovatie en werkgelegenheid. De premier verwacht dat in 2030 1 à 2 miljoen mensen in deze sector zullen werken. Met een pakket van 6,8 miljard zet een kabinet een volgende stap, zegt Rutte, maar er is meer nodig. Als Nederland voorop gaat lopen, kan dat volgens hem zorgen voor innovaties.

Het is belangrijk dat er een minister komt die doorzettingsmacht heeft, betoogt Klaver (GroenLinks). Anders komt bijvoorbeeld de waterstofeconomie nooit van de grond. De premier is het met die analyse eens. Klimaatmaatregelen en het beperken van stikstofuitstoot vragen volgens hem een grote verbouwing van Nederland.

Doet de regering het maximale om de opwarming te beperken? Ouwehand (PvdD) heeft daar twijfels over. Het lijkt er volgens haar op dat de komende jaren de doelen niet worden gehaald. De problemen worden steeds vooruitgeschoven, denkt Dassen (Volt). Ook hij vindt dat de regering alles uit de kast moet halen.

Eerdmans (JA21) zet juist vraagtekens bij het effect van klimaatmaatregelen: de kosten wegen niet tegen de baten op. Volgens hem kunnen we het geld beter steken in het ons aanpassen aan klimaatverandering, zoals het verhogen van dijken.

Meer dan een half miljoen mensen leeft in energie-armoede door de stijgende energielasten, betoogt Segers (ChristenUnie). Hij wil dat mensen "die over de rand dreigen te duikelen" worden geholpen. Het moet voor iedereen behapbaar blijven, zo sluit Van der Staaij (SGP) zich daarbij aan.

Zorg en corona

Klaver (GroenLinks), Ploumen (PvdA) en Marijnissen (SP) zijn blij dat de salarissen in de zorg omhooggaan, maar wijzen erop dat dat betaald moet worden uit een verhoging van de vennootschapsbelasting en niet uit hogere ziektekostenpremies. Rutte wil dat deels doen, maar voor een ander deel kan het niet door de systematiek.

Is het niet beter om het eigen risico in de zorg af te schaffen? Een aantal woordvoerders vindt het onterecht dat mensen die ziek zijn, meer moeten betalen. Maar Rutte is niet voor afschaffing. Er zit volgens hem al veel solidariteit in het stelsel. Het eigen risico zorgt in zijn ogen voor een balans. Bovendien zou het zo'n 6 miljard kosten.

Hermans (VVD) vraagt naar de zorg die door de coronacrisis moet worden ingehaald. Zorgaanbieders en -verzekeraars zijn hiermee aan de slag gegaan, verzekert Rutte. Het aantal in te halen operaties blijkt lager dan eerder ingeschat.

Baudet (FVD) hekelt de coronamaatregelen van de regering, met name de "discriminerende QR-codes" die nodig zijn om toegang tot het sociaal-maatschappelijk leven te krijgen. Er moet in ieder geval een harde einddatum komen.

Bestuurscultuur

De premier licht toe wat de regering heeft gedaan met de ideeën voor een nieuwe bestuurscultuur. Het lijkt aan de oppervlakte allemaal vrij aardig, zegt Omtzigt (Omtzigt), maar hij is niet tevreden en spoort aan tot meer haast.

De overheid moet een gezicht hebben, vindt Segers (ChristenUnie): zet op elke brief een contactpersoon en een telefoonnummer. In ieder geval zou degene die de burger te woord staat, de beschikking moeten hebben over alle kennis en informatie om te helpen, reageert Rutte.

Verschillende woordvoerders vragen naar de compensatie van ouders die slachtoffer zijn geworden van de toeslagenaffaire. Een team van honderden gemotiveerde medewerkers is ermee bezig, zegt Rutte, maar het is enorm complex. Hij wil daarom geen toezegging doen over wanneer het is opgelost.

Formatie

Een aantal woordvoerders zijn niet hoopvol gestemd over de formatie en willen nieuwe verkiezingen. In zijn rol als voorman van de VVD zegt Rutte dat hij nog steeds denkt dat het mogelijk is om een stabiel kabinet te vormen. Als dat niet lukt, kunnen partijen het zonder de VVD proberen of kunnen nieuwe verkiezingen worden uitgeschreven, aldus Rutte.

De Kamer stemt na afloop van het debat over de ingediende moties.

Zie ook: