Tweede dag Algemene Politieke Beschouwingen

17 september 2020 - Op de tweede dag van de Algemene Politieke Beschouwingen reageert premier Rutte namens het kabinet op de inbreng van fractievoorzitters over de kabinetsplannen voor 2021.

Het eerste deel van de Algemene Politieke Beschouwingen, de bijdrage van de fractievoorzitters, vond plaats op 16 september. Het debat staat dit jaar net als de plannen van het kabinet in het teken van de coronapandemie, zegt Rutte. Maar de premier is optimistisch, want Nederland heeft een goede sociaaleconomische positie om de crisis het hoofd te bieden. En hij ziet mensen die veerkracht hebben getoond en partijen die elkaar in de afgelopen periode hebben weten te vinden.

Bestrijding coronavirus

We moeten alles doen om een tweede coronagolf te voorkomen, maar de maatregelen moeten proportioneel zijn. Rutte is bezorgd over de snelle toename van het aantal besmettingen in bepaalde regio's. Tijdens een persconferentie op vrijdag 18 september zal hij nieuwe maatregelen bekendmaken.

Marijnissen (SP) ziet een gebrek aan testcapaciteit en een tekortschietend bron- en contactonderzoek: dat is levensgevaarlijk, ook voor de economie. Voldoende testcapaciteit is het beste economische steunpakket, voegt Jetten (D66) toe.

We werken met man en macht aan vergroting van de testcapaciteit, reageert Rutte. De premier wijst erop dat het virus ook in andere Europese landen aan een opmars bezig is en dat er ook daar problemen met de testcapaciteit zijn. Geld zal geen rol spelen bij de medische bestrijding van het coronavirus, voegt Rutte toe.

Maatschappelijke impact corona

Leeftijd mag er niet toe doen bij de vraag of iemand in een ziekenhuis terechtkan. De premier is het voluit eens met Van Brenk (50PLUS) dat er geen samenleving mag ontstaan waarin de ene groep zich moet terugtrekken opdat de andere groep zich volop kan ontplooien.

Blijf ook in de regionale coronabestrijding grondrechten respecteren, benadrukt Van der Staaij (SGP). Rutte onderschrijft het belang daarvan en zegt toe dat de komende coronawet daar een bijdrage aan gaat leveren. De premier is het eens met Azarkan (DENK) dat organisaties of bedrijven hun werknemers nooit mogen verplichten tot vaccinatie.

Een eerlijke verdeling van beschikbare vaccins over de wereld, een punt dat Van Kooten naar voren brengt, vindt Rutte een kwestie van beschaving. We zorgen voor voldoende vaccinatiecapaciteit binnen de EU, maar kijken ook naar armere delen van de wereld, aldus de minister-president. Hij deelt het gevoel van urgentie van Heerma (CDA) om werk te maken van medicijnproductie in Europa.

Krol vindt dat met de steunpakketten te veel de nadruk ligt op banen en vreest dat zombiebedrijven in de benen worden gehouden. Is het niet beter om te kiezen voor een marshallplan voor de koopkracht? Dat zou te ongericht zijn, vindt Rutte, en te weinig economisch effect hebben.

Van Haga maakt er bezwaar tegen dat het kabinet "het hele land in de vernieling werkt op basis van statische onzin over het coronavirus".

Investeringsfonds en klimaat

Het aangekondigde investeringsfonds is volgens Klaver (GroenLinks) te veel gericht op ouderwetse economische groei en te weinig op klimaat. Investeringen die zorgen voor uitstootvermindering moeten wat hem betreft voorrang krijgen bij financiering.

We moeten werken aan het toekomstig groeivermogen, benadrukt Rutte, maar bijna alle innovatie op klimaatgebied leidt volgens hem ook tot economische versterking. Dergelijke investeringen maken volgens hem dan ook een grote kans op financiering uit het fonds.

Baudet (FvD) is juist niet enthousiast over het "groene denken" als basis voor het investeringsfonds, noch over het investeringsfonds zelf. Dat is in zijn ogen namelijk een ongewenste vorm van staatskapitalisme, oftewel socialisme. En het past in het karteldenken.

Het opwekken van energie uit wind en zon is ontoereikend om de CO2-uitstoot voldoende te verlagen, denkt VVD'er Dijkhoff. Daarom wil hij onderzoek laten doen naar de mogelijkheden voor kernenergie, ook om minder afhankelijk te worden van energie uit andere landen.

BIK

Met de nieuwe Baangerelateerde Investeringskorting (BIK) wil het kabinet de investeringen door bedrijven in Nederland op peil houden. Rutte wijst erop dat 85% tot 90% van de investeringen gedaan wordt door het bedrijfsleven. Bedrijven hebben alleen recht op de BIK als zij mensen in dienst hebben.

Waar is het bewijs dat deze "zoveelste belastingkorting voor bedrijven" banen oplevert, vraagt Marijnissen (SP). Een ongerichte maatregel die 2 miljard kost, meent Asscher (PvdA), en die vatbaar is voor misbruik. Voor Segers (ChristenUnie) gaat het om de vraag welke bedrijvigheid we willen stimuleren en welk soort economie we in Nederland willen.

Bedrijven moeten "een enigszins acceptabel investeringsklimaat" behouden, zegt Rutte. Dijkhoff (VVD) betoogt dat je de lasten van bedrijven niet kunt blijven verhogen. De BIK dempt volgens hem de verhoging van die lasten.

Van werk naar werk

Asscher (PvdA) wil dat werknemers van wie de baan door de coronacrisis verloren dreigt te gaan, geholpen worden bij de overgang naar een nieuwe baan. De oude en de nieuwe werkgever moeten daar met steun van de overheid garant voor staan.

Over de intentie zijn we het eens, reageert Rutte. Maar honderd procent garantie gaat hem te ver. De premier wijst erop dat het onvermijdelijk is dat de werkloosheid de komende tijd oploopt.

Wonen

Er is ruimte om de huurstijging in de vrije sector verder te beperken en over verlaging van de verhuurderheffing "staat het denken niet stil", betoogt Rutte.

Heerma (CDA) wil horen hoe de komende jaren daadwerkelijk meer gebouwd kan worden. Rutte erkent dat een grotere rol van "een slimme en sterke centrale overheid" nodig is. Woningbouw moet in zijn visie meer gezamenlijk met provincies en gemeenten worden aangepakt. Maak met gemeenten bijvoorbeeld afspraken over woonvormen voor ouderen, zegt Segers (ChristenUnie).

Er moet meer gebouwd worden, vindt ook Ouwehand (PvdD), maar er komt niet meer grond beschikbaar. Zij stelt voor om vergaand in te grijpen in de "toch al vastgelopen bedrijfstak van de intensieve veehouderij". Dat levert volgens haar meer dan alleen grond op.

Wilders (PVV) vindt dat de premier ook op woninggebied gefaald heeft: er is een enorm woningtekort terwijl "in tien jaar 110.000 woningen naar gelukzoekers zijn gegaan".

Zorg

Er is 1 miljard voor loonsverhoging in de zorg, meldt Rutte. Daarnaast stelt het kabinet geld beschikbaar voor zaken als vermindering van de werkdruk, loopbaanperspectief en betere contracten. En een SER-commissie gaat zich buigen over de vraag hoe de zorg aantrekkelijk kan blijven. Het vakmanschap stellen we centraal, zegt de premier, en we blijven snijden in de bureaucratie.

Dit is onvoldoende voor de mensen in de zorg, meent Klaver (GroenLinks). Hij wil dat het kabinet met werkgevers en werknemers gaat werken aan een zorgakkoord. Als dat lukt, moeten we gezamenlijk de verantwoordelijkheid nemen om daarvoor financiële dekking te vinden. Daar spreken we over door bij de behandeling van de begroting van Volksgezondheid, stelt Rutte voor.

Europa

Waarom geeft de premier honderden miljarden aan Europese landen en laat hij huurders, gezinnen en gepensioneerden in Nederland in de kou staan, vraagt Wilders (PVV).

Landen die een beroep doen op het Europese herstelfonds moeten hun economie hervormen, benadrukt de premier. En voor Nederland als exportland is het essentieel dat landen niet omvallen en dat Europa sterk blijft. Daar hebben alle inwoners van Nederland baat bij, ook gepensioneerden. Die groep heeft bovendien meer kans op indexatie door het nieuwe pensioenstelsel, zegt Rutte.

Jetten (D66) wil dat de Europese regeringsleiders met een meerderheid een "fatsoenlijk Europees vluchtelingenbeleid" opstellen. Maar dat leidt volgens Rutte tot jarenlang gesteggel met de landen die er niet mee hebben ingestemd. Essentieel zijn in zijn ogen een goede bewaking van de Europese buitengrenzen en passende opvang in de regio.

De Kamer stemde op 17 september, na afloop van het debat, over de ingediende moties.

Zie ook: