Tweede dag Algemene Financiële Beschouwingen

3 oktober 2019, Algemene Financiële Beschouwingen - Minister Hoekstra en staatssecretaris Snel van Financiën reageren op de vragen die de financieel specialisten van de Kamer in hun eerste termijn stelden.

Staatsschuld, koopkracht, overheidsuitgaven, belastingen, investeringsfonds en woningbouw. Dit zijn belangrijke onderwerpen op de tweede dag van de Algemene Financiële Beschouwingen.

Staatsschuld

Zowel de staatsschuld als de rente zijn gedaald, wat Hoekstra optimistisch maakt. Toch moet Nederland voorbereid zijn op een eventuele crisis in de toekomst. Maar over wat daartoe het gewenste schuldniveau is, lopen de meningen uiteen.

Hoekstra kijkt "weleens een beetje jaloers" naar andere landen met een lage staatsschuld, maar merkt op dat de situatie in die landen heel anders is. Voor Nederland vindt hij het huidige trendmatige begrotingsbeleid als systematiek verstandig.

Sneller (D66), Slootweg (CDA), Stoffer (SGP) en Snels (GroenLinks) willen toch onderzoek laten doen naar welke staatsschuld voor Nederland passend is. De minister belooft om een analyse daarvan te laten maken. Daarin moet volgens hem dan ook het pensioenvermogen meegenomen worden.

Koopkracht

Veel woordvoerders gaan in op de koopkracht en niet iedereen is tevreden. Volgens Van Dijck (PVV) is steeds beloofd dat iedereen het beter krijgt, maar maakt het kabinet dat niet waar. Ook Azarkan (DENK) zegt dat mensen de koopkrachtplaatjes niet meer geloven. Maar koopkrachtplaatjes zijn dan ook een inschatting, geen belofte, antwoordt Hoekstra.

Alkaya (SP) vindt het onterecht dat de hogere inkomens er meer op vooruitgaan dan de lagere. Ook Nijboer (PvdA) en Snels (GroenLinks) snappen niet waarom de hoogste belastingschijf flink wordt verlaagd. Iedereen gaat erop vooruit, zo reageert de minister, maar de werkenden het meest: dat was de keuze van het kabinet.

Van Otterloo (50PLUS) benadrukt dat het kabinet oog moet houden voor de koopkracht van ouderen. Hij denkt dat ze meer worden getroffen door de stijgende gasprijs omdat ze hun huis meer moeten verwarmen. Ook zijn de dreigende pensioenkortingen nog onvoldoende verwerkt in de koopkrachtverwachtingen.

Overheidsuitgaven

Het kabinet laat in de begroting voor 2020 zien hoe de uitgaven verdeeld zijn. Zo wordt er onder andere geïnvesteerd in onderwijs en defensie. Ook is er geld begroot voor de uitwerking van het Klimaatakkoord.

Veel woordvoerders willen graag nu al meer weten over de financiële kant van de oplossing voor het stikstofprobleem, maar daar wil Hoekstra nog niet op ingaan. Minister Schouten van LNV komt namelijk nog met een officiële kabinetsreactie op het rapport van de commissie-Remkes.

De zorguitgaven lopen ook in 2020 weer op. Volgens Sneller (D66) moet er ambitieuzer hervormd worden in de zorg, zodat er meer gedaan kan worden om de uitgaven bij te buigen. Hoekstra beschouwt "zijn ongeduld als een positieve aanmoediging", maar wil eerst de zorgministers de ruimte geven.

De Vries (VVD) vraagt de minister erop toe te zien dat het geld voor de instandhouding van de rijksinfrastructuur niet compleet naar achterstallig onderhoud gaat, waardoor er geen ruimte meer is voor investeringen. De minister is het eens met die insteek.

Belastingen

Het kabinet verhoogt de lasten voor het bedrijfsleven om de burgers lastenverlichting te kunnen geven, stelt staatssecretaris Snel. Maar Van Dijck (PVV) vindt dat multinationals nog steeds veel te weinig belasting betalen.

"Minder toeters en bellen." Snel streeft ernaar om het belastingstelsel simpeler te maken, zowel voor bedrijven als burgers. Dat kan bijvoorbeeld door de grondslag voor de vennootschapsbelasting te verbreden en de regels voor het eigen huis minder ingewikkeld te maken. Begin 2020 komt de staatssecretaris met een notitie over de bouwstenen voor een ander belastingstelsel.

Investeringsfonds

Hoekstra schetst de plannen voor een investeringsfonds om het verdienvermogen van de Nederlandse economie vooruit te helpen. Volgens Bruins (ChristenUnie) werkt zo'n fonds alleen als je het zorgvuldig inricht. Er moet goed nagedacht worden over de criteria waaraan projecten moeten voldoen, erkent de minister.

Baudet (FvD) vraagt hoe we kunnen voorkomen dat iedereen het fonds voor zijn eigen doelen gaat gebruiken. Ook De Vries (VVD) waarschuwt dat definities niet moeten worden opgerekt. Hoekstra beaamt dat dit risico bestaat.

Wat Van Raan (PvdD) betreft wordt het hele fonds ingezet in de strijd tegen klimaatverandering. Dat zal niet gebeuren, reageert de minister, maar de voorgestelde investeringen moeten wel binnen de klimaatafspraken van Parijs passen.

Woningbouw

Hebben woningcorporaties voldoende mogelijkheden voor het bouwen en verbeteren van woningen? De sector heeft de komende jaren voldoende middelen om extra te investeren, denkt de staatssecretaris. Wel brengt het kabinet voor de langere termijn in kaart hoe de maatschappelijke opgaven en de financiële middelen van de corporaties zich tot elkaar verhouden.

Het extra budget voor het verbeteren van huurwoningen tot 2022 is al op, stelt Alkaya (SP) vast. Volgens hem zorgt de verhuurderheffing ervoor dat nieuwbouw en woningonderhoud de nek om wordt gedraaid. De heffing zou dan ook moeten worden verlaagd.

De eerste termijn van de Kamer in de Algemene Financiële Beschouwingen was op 2 oktober. Stemmingen over de moties zijn op 8 oktober. Over het Belastingplan wordt op 14 november gestemd en over de begrotingen op 3 december.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
• Kijk debatten terug via Debat Gemist