Tijdelijke wet Tweede Kamerverkiezingen COVID-19

17 december 2020, wetsvoorstel - Omdat we ook op 17 maart nog met corona te maken zullen hebben, komt minister Ollongren (Binnenlandse Zaken) met maatregelen om het verkiezingsproces veiliger te maken. De Kamer bespreekt haar wetsvoorstel.

Kiezers van 70 jaar en ouder mogen bij de Tweede Kamerverkiezingen van 17 maart 2021 per brief stemmen. Verder krijgen kiezers met een kwetsbare gezondheid de gelegenheid om al te stemmen op de twee dagen voorafgaand aan de verkiezingsdag. Met haar wetsvoorstel past de minister de Tijdelijke wet verkiezingen COVID-19 aan. De Kamer debatteerde daarover op 14 oktober.

Briefstemmen

Mensen vanaf 70 jaar mogen per brief stemmen. Özütok (GroenLinks) en Van Kooten vragen of dit niet ook mogelijk moet zijn voor jongere mensen met een kwetsbare gezondheid. Van Esch (PvdD) is benieuwd waarom niet gewoon alle kiezers per brief zouden mogen stemmen.

Bosma (PVV) heeft de nodige twijfels over het briefstemmen. Die stemmen moeten op woensdag 17 maart binnen zijn en daarmee is een stemgerechtigde dus overgeleverd aan "de grillen van de postbode". Kom met een track-and-tracesysteem, suggereert Öztürk (DENK).

Briefstemmen is "een beetje een noodgreep", zegt Ollongren. Zij heeft gekozen voor een leeftijdsgrens om de groep duidelijk te kunnen afbakenen. Een uitbreiding met jongere kwetsbaren maakt afbakening volgens haar onmogelijk: het is niet aan de gemeenten om te bepalen wie kwetsbaar genoeg is.

Kiezers kunnen hun stem per post versturen of afgeven bij een afgiftepunt van de gemeente. Ollongren raadt de mensen aan hun brief uiterlijk 12 maart te posten.

Eerder stemmen

Mensen met een kwetsbare gezondheid kunnen op de twee dagen voor 17 maart reeds hun stem uitbrengen in een beperkt aantal stemlokalen. Van Gent (VVD) dringt erop aan dat echt alleen kwetsbare mensen van deze mogelijkheid gebruikmaken. Daarover moet helder gecommuniceerd worden, voegt Van der Molen (CDA) toe.

Wat te doen als je 17 maart 's ochtends coronaklachten hebt, vraagt Van der Graaf (ChristenUnie). Dan mag je niet naar je werk of naar de winkel en dus ook niet naar het stembureau, reageert Ollongren. Je moet dan je stem bij volmacht uitbrengen. Richt een stembureau in bij een coronateststraat, suggereert Van Raak (SP).

Peilingen

Publicatie van de resultaten van peilingen kan kiezers beïnvloeden, zegt Van Raak (SP). Daarom wil hij dat verbieden zolang de stembureaus nog open zijn. Ook Kuiken (PvdA) heeft zorgen over de effecten van exitpolls als er al twee dagen voor de verkiezingsdag gestemd kan worden.

Een verbod op het publiceren van peilingen gaat de minister te ver. Zij heeft er vertrouwen in dat zij met de peilbureaus kan afspreken dat ze hun resultaten pas op woensdagavond na het sluiten van de stembussen zullen bekendmaken.

Stemlokalen en bemanning

Sneller (D66) is blij dat veel instanties meewerken aan het beschikbaar stellen van ruimtes als stemlokaal. Ook vindt hij het goed nieuws dat mbo-studenten ondersteuning gaan bieden op de verkiezingsdagen. Kuiken (PvdA) is ingenomen met de start van de campagne om vrijwilligers voor de stembureaus te werven.

De minister is "positief gestemd" over het aantal vrijwilligers. De teller staat inmiddels op 25.000 aanmeldingen en daarbij komen nog de mbo'ers, die zowel voor de opbouw als voor de bemanning en het tellen hun diensten hebben aangeboden.

Van Otterloo (50PLUS) dringt erop aan dat alle leden van de stembureaus op corona getest worden. Het kan niet verplicht worden, reageert Ollongren, maar het zou mooi zijn als zo veel mogelijk stembureauleden getest zijn.

Zijn er boa's beschikbaar als kiezers zich niet aan de coronaregels houden, vraagt Bisschop (SGP). Het lijkt Bosma (PVV) vreemd dat het grondwettelijk kiesrecht vervalt als iemand geen mondkapje wil dragen. Dat is ook niet zo, zegt Ollongren. Iemand wordt alleen uit het stembureau verwijderd als hij zich aan geen enkele regel wenst te houden. De beschikbaarheid van boa's is een verantwoordelijkheid van de gemeente.

De Kamer stemt op 17 december 2020 over het wetsvoorstel en de tijdens het debat ingediende moties.