Studielening vervangt basisbeurs

4 november 2014, wetsvoorstel - Met vervanging van de basisbeurs door een studievoorschot wordt geld vrijgemaakt voor kwaliteitsverbetering. Door een akkoord met D66 en GroenLinks lijkt minister Bussemaker (Onderwijs) voldoende steun te krijgen voor haar plannen.

Afschaffing van de basisbeurs levert volgens berekeningen op termijn ongeveer een miljard per jaar op. Dat geld kan het hoger onderwijs volgens Bussemaker goed gebruiken voor bijvoorbeeld meer docenten, intensievere studentenbegeleiding en meer excellentietrajecten. Investeringen zijn nodig om voorbereid te zijn op de uitdagingen van de toekomst, zegt Duisenberg (VVD). Naast coalitiepartner PvdA steunen ook D66 en GroenLinks het voorstel. Maar afgezien van Klein (50PLUS/Klein) is de rest van de oppositie kritisch over Bussemakers plannen: die maken het onderwijs minder toegankelijk, ondermijnen de kenniseconomie en zadelen jonge mensen op met hoge schulden.

Leenaversie kan zorgen voor minder studenten

Uit verschillende onderzoeken blijkt dat het aantal studenten daalt als de basisbeurs een lening wordt. De grote verworvenheid dat iedereen met voldoende capaciteiten kan gaan studeren, dreigt volgens Ouwehand (PvdD) verloren te gaan. Vooral kinderen uit lagere sociale milieus zullen afzien van een vervolgstudie, verwacht Van Dijk (SP). Beertema (PVV) stelt dat op die manier veel talent verloren gaat. Maar dat gebeurt niet als jongeren een goede afweging maken, betoogt Duisenberg: een studie betaalt zich terug via een hoger inkomen. Bovendien wordt de aanvullende beurs verhoogd voor studenten met minder draagkrachtige ouders, benadrukken Klaver (GroenLinks) en Mohandis (PvdA). Het effect op toegankelijkheid is marginaal, zegt Van Meenen (D66).

De studieschulden zullen stijgen

De staat functioneert als pinautomaat, zegt Rog (CDA). Het nieuwe stelsel bevat volgens hem een perverse prikkel om zo veel mogelijk te lenen, omdat schulden na 35 jaar worden kwijtgescholden als men onvoldoende verdient. De koppeling van de afbetaling aan het inkomen is juist sociaal, zegt Klaver. Schouten (ChristenUnie) constateert dat er in Nederland een tweede schuldenberg wordt gecreëerd, naast de hoge hypotheekschulden. Dit levert volgens haar grote economische risico's op. Jongeren hebben nu al vaak problemen door hoge schulden, zegt Beertema. Klein is blij dat men ook op latere leeftijd geld kan lenen voor het betalen van collegegelden.

Discussie over omvang investeringen in onderwijs

De gedachte achter het afschaffen van de basisbeurs is dat er zo geld beschikbaar komt voor verbetering van het hoger onderwijs. Een belangrijke investering in de kwaliteit van het onderwijs voor komende generaties, stelt Mohandis vast. Van Meenen spreekt van een "enorme impuls" voor het hoger onderwijs. Bisschop (SGP) mist echter "een stip aan de horizon": een duidelijke koers ontbreekt. Rog en Van Dijk denken dat de "leenstelselcoalitie" zich rijk rekent en dat er uiteindelijk veel minder geld beschikbaar komt voor het hoger onderwijs dan het geraamde miljard. Ook Schouten zet vraagtekens bij de beoogde kwaliteitsimpuls, zeker op de korte termijn.

Het debat over het studievoorschot gaat op 5 november verder met het antwoord van de minister.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.