Schiphol: markt en publiek belang

31 mei 2016, wetsvoorstel - Opereren in de markt, maar ook rekening houden met publieke belangen. Een evaluatie is aanleiding voor staatssecretaris Dijksma (Infrastructuur) om de wet te wijzigen die de positie van Schiphol regelt.

Continuïteit, kwaliteit en netwerkontwikkeling. Dit zijn voor de staatssecretaris belangrijke doelstellingen bij de wijziging van de wet inzake de exploitatie van Schiphol. De luchthaven is een vitale schakel in de Nederlandse economie, benadrukt Van Helvert (CDA). Monasch (PvdA) wijst erop dat Schiphol direct en indirect verantwoordelijk is voor 300.000 banen. Het overheidsbeleid moet daarom gericht zijn op de mainportfunctie, vindt Graus (PVV), die pleit voor uitbreiding van het aantal vliegbewegingen. Maar Van Tongeren (GroenLinks) vreest dat er onvoldoende aandacht is voor de gevolgen van luchtvaart voor leefbaarheid, milieu en klimaat.

Discussie over verschillende rollen overheid

Schiphol is een bijzonder bedrijf, zegt Elias (VVD), met een nutsfunctie maar ook met een belangrijke economische rol. De Staat is aandeelhouder, bemoeit zich met de bedrijfsvoering via efficiencyprikkels, stelt regels op voor de luchtvaart en verleent vergunningen. De overheidsaansturing loopt op die manier via vier lijnen, stelt Van Tongeren vast, wat leidt tot veel onduidelijkheid. Zij denkt dat het daarom wellicht beter is om de luchthaven maar helemaal te nationaliseren. Er wordt inderdaad op verschillende manieren gestuurd, erkent Dijksma, maar dat kan goed vanuit verschillende rollen.

Maatregelen om misbruik monopoliepositie te voorkomen

Schiphol mag zijn positie als monopolist niet misbruiken. Toezicht door de Autoriteit Consument & Markt en verplicht overleg met de klanten, met name de luchtvaartmaatschappijen, bij het driejaarlijks vaststellen van de tarieven moeten dat voorkomen. Verder wordt wettelijk vastgelegd dat de luchthaven overschrijdingen in de kosten van projecten de eerste zes jaar niet mag afwentelen op klanten. Een arbitraire grens, stelt Belhaj (D66), die vraagt om een onderbouwing. Monasch wil de termijn verlengen naar negen jaar, om de kans te verkleinen dat op een later moment kosten alsnog worden doorberekend. Maar dit betekent slechts dat de rekening terechtkomt bij de belastingbetaler, denkt Van Tongeren, door een lagere winstuitkering aan de overheid.

Niet-luchtvaart draagt bij aan luchtvaart

De commerciële niet-luchtvaartactiviteiten van Schiphol, zoals verhuur van winkelruimte en parkeren, moeten een bijdrage gaan leveren aan de luchtvaartactiviteiten. Een goede zaak, aldus Graus. Elias betoogt dat zo de luchtvaarttarieven, en daarmee de ticketprijzen, laag kunnen blijven. Hoe groot is de ruimte om hiervan af te wijken?, vraagt Belhaj. Van Helvert wijst erop dat de regeling afhankelijk wordt van "de continuïteit van de onderneming en de financierbaarheid van de investeringen van de exploitant van de luchthaven". Hij wil deze voorwaarde schrappen om te voorkomen dat de verplichte bijdrage een "papieren tijger" wordt. Maar volgens Dijksma is de nieuwe bepaling juist een verbetering: de bijdrage is nu helemaal vrijwillig.

De Kamer stemt op 7 juni over het wetsvoorstel en de ingediende moties.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort

• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.