Overheidsfinanciën profiteren van economische groei

20 december 2017, debat - De hoger dan verwachte economische groei zorgt voor een dalende staatsschuld en een lagere werkloosheid. De Kamer bespreekt de Najaarsnota met minister Hoekstra (Financiën).

We hebben ons samen uit een moeilijke periode geknokt, stelt Hennis (VVD) vast. Het gaat volgens haar economisch weer beter met Nederland doordat iedereen zijn schouders eronder heeft gezet.

Koopkracht

Het gaat lekker met de economie en de overheidsfinanciën, maar de burgers merken het niet in hun portemonnee. Het kabinet presenteert een feestbegroting, concludeert Van Dijck (PVV), maar bij de mensen thuis is het koud en donker.

Wat is het argument om te bezuinigen op de huurtoeslag? Nijboer (PvdA) vindt het onterecht dat huurders er daardoor minder op vooruitgaan dan kopers. Maar Slootweg (CDA) werpt tegen dat het gaat om het totaalpakket aan koopkrachtmaatregelen.

Meevallers

Het gaat zo goed met de economie dat het financieringsoverschot van de overheid waarschijnlijk hoger uitvalt dan verwacht. Dit geld moeten we niet verbrassen, zegt Hennis, die van tevoren afspraken wil maken over de verdeling. Wat haar betreft gaat het vooral naar verlaging van de staatsschuld en naar lastenverlichting.

Lastenverlichting tijdens een hoogconjunctuur is olie op het vuur gooien, zegt Nijboer. Het leidt in zijn ogen tot een onverstandig procyclisch begrotingsbeleid. Ook de stijgende overheidsuitgaven dragen daaraan bij, benadrukt Van Dijck. Hoekstra betoogt dat de overheid met trendmatig begrotingsbeleid een buffer opbouwt voor slechtere tijden.

Leijten (SP) stelt dat lastenverlichting vooral terechtkomt bij multinationals en mensen met een hoog inkomen. Zij wil meevallers besteden aan maatschappelijk nuttige zaken als werkdrukverlaging in het onderwijs en meer agenten op straat.

Onderschrijdingen

Verschillende ministeries geven in 2017 minder geld uit dan verwacht. Dat is niet per se iets positiefs, zegt Sneller (D66). Onderbestedingen zijn volgens hem gemiste kansen in vermomming, omdat geld niet gebruikt is voor de maatschappelijke doelen waarvoor het was bedoeld.

De zorgkosten vallen 2,4 miljard lager uit dan begroot. Leijten vindt het onbegrijpelijk dat dit geld verdwijnt in de algemene middelen. Lagere kosten zouden volgens haar moeten leiden tot een lagere premie en een lager eigen risico. Daarom zou er een apart zorgfonds moeten komen.

Als de zorgpremie stijgt, worden burgers daarvoor gecompenseerd door een lager tarief in de eerste belastingschijf. Dit mechanisme zorgt er volgens Snels (GroenLinks) voor dat lagere zorgkosten leiden tot een belastingverhoging, wat moeilijk valt uit te leggen.

Defensie heeft te weinig munitie voor oefeningen, maar er is wel een forse onderschrijding op de begroting. Er blijft daar kennelijk onterecht geld op de plank liggen, aldus Slootweg. De oorzaak is volgens de minister dat Defensie te maken heeft met grote projecten. Hij verzekert dat het geld niet verloren gaat voor het ministerie.

Ministeries mogen hun onderschrijding deels doorschuiven naar het volgende begrotingsjaar. Dit zorgt elk jaar voor "decemberkoorts" op de departementen, stelt Bruins (ChristenUnie) vast. De mogelijkheid om geld door te schuiven voorkomt volgens de minister dat geld ondoelmatig wordt uitgegeven.

Gasbaten en rentelasten

De gaswinning in Groningen gaat mogelijk omlaag vanwege het gevaar van aardbevingen. Hierdoor zouden de gasbaten van de overheid dalen. En als de nu lage rente weer oploopt, stijgen de rentelasten. Veel oppositiewoordvoerders maken zich zorgen: komen er over een paar jaar weer harde bezuinigingen?

Er bestaat geen gratis geld, zegt Hoekstra. Bij dalende gasinkomsten of hogere rentelasten moet de Kamer een integrale afweging maken.

De Kamer stemt 21 december over de ingediende moties.

zie ook

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort

• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.

• Kijk het debat terug via Debat Gemist