Onderwijsbegroting: investeren in mensen en samenleving

7 december 2017, begroting - De ministers Van Engelshoven (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) en Slob (Basis- en Voortgezet Onderwijs) zeggen dat ze onderdeel zijn van een kenniskabinet dat investeert in mensen en in de samenleving.

Het kabinet steekt 1,7 miljard extra in kennis, zegt Van Engelshoven: dit is belangrijk voor de toekomst van de kennissamenleving. Zij wil onder andere dat Nederland een kweekvijver voor excellente wetenschap wordt.

Werkdruk en salarissen

Slob heeft veel waardering voor PO in actie. Maar hij bestrijdt het beeld dat de politiek het primair onderwijs heeft verwaarloosd. Er gaat jaarlijks 10 miljard naartoe en het budget is de afgelopen vijf jaar met 10% toegenomen. En in deze kabinetsperiode komt er nog eens 700 miljoen bij.

Verhoog de bankenbelasting en de vennootschapsbelasting en besteed het opgehaalde geld aan salarissen en werkdrukvermindering voor docenten en bestrijding van het lerarentekort. Dit voorstel van Kwint (SP), Van den Hul (PvdA) en Westerveld (GroenLinks) krijgt geen steun van Slob.

Lumpsum

We moeten niet terug naar de tijd van de bonnetjes. Slob hecht aan de lumpsum, want die geeft ruimte en vertrouwen aan scholen.

Bij ruimte en vertrouwen hoort ook verantwoordelijkheid, zegt Heerema (VVD). Hij wil het onderwijs meer aanspreken op de besteding van geld voor specifieke doelen. Afspraken daarover mogen geen papieren tijger zijn, benadrukt Kuzu (DENK), die pleit voor meer monitoring. Ook Rog (CDA) wil dat middelen op de juiste plek terechtkomen en pleit voor het oormerken van het geld voor zomer- en lentescholen.

Geld voor vermindering van de werkdruk komt pas beschikbaar als er goede plannen voor liggen, zegt Slob.

Kansengelijkheid

Van Engelshoven wijst op de maatregelen die het kabinet neemt om de kansenongelijkheid te verminderen.

  • verlaging van het collegegeld voor het eerste jaar van bacheloropleidingen

  • geld voor onderwijsachterstandenbeleid en vroeg- en voorschoolse educatie (vve)

  • meer aandacht voor overgangen, met name van vmbo naar mbo en van mbo naar hbo

Vooropleidingseisen zijn nog te vaak een onnodige drempel bij de overgang van mbo naar hbo, stellen Kuik (CDA) en Bruins (ChristenUnie) vast. Zij vragen Van Engelshoven om belemmeringen weg te nemen en maatwerk te leveren.

Moet het rijkstraineeprogramma opengesteld worden studenten uit het beroepsonderwijs? Van den Hul pleit daarvoor en Van Engelshoven staat ervoor open.

De verhoging van de rente op studieleningen ontmoedigt jongeren (met ouders) met een laag inkomen om te gaan studeren, vrezen Futselaar (SP) en Özdil (GroenLinks). Zij stellen voor om de rente te maximeren op 3%. Maar Van Engelshoven wijst erop dat de terugbetaling van studieschulden afhankelijk is van het inkomen.

Het is onbegrijpelijk dat er 170 miljoen aan vve wordt uitgegeven terwijl onderzoek aantoont dat de effecten ervan marginaal zijn, stelt Beertema (PVV).

Internationalisering

Nederland draait mee in de internationale top van het hoger onderwijs, betoogt Van Engelshoven. Het is volgens haar belangrijk dat studenten hun horizon verbreden. In 2018 komt ze met een integrale visie op internationalisering.

Hoge collegegelden in landen als Groot-Brittannië belemmeren Nederlandse studenten om naar het buitenland te gaan, denkt Özdil. Hij stelt voor om hun meer studiefinanciering of een beurs te geven, maar krijgt daarvoor geen steun van Van Engelshoven.

Beertema hekelt het toenemende gebruik van Engels in het Nederlandse hoger onderwijs. Universiteiten halen volgens hem eerst grote aantallen buitenlandse studenten binnen, en zeggen vervolgens dat alle colleges daarom in het Engels gegeven moeten worden.

Lesuren

Door het hoge aantal lesuren houden docenten geen tijd over om te werken aan de kwaliteit van hun onderwijs, betoogt Van Meenen (D66). Slob wil scholen binnen de bestaande regelgeving zo veel mogelijke ruimte bieden om maatwerk te leveren.

Rekentoets

Geef vwo'ers en hun ouders zekerheid over de afschaffing van de rekentoets, vragen Rog en Van Meenen. Slob wil dit voor het eind van het jaar regelen. Ondertussen wordt er gewerkt aan een alternatief voor het verbeteren van de rekenvaardigheid. De verantwoordelijkheid hiervoor, en voor het creëren van draagvlak, ligt bij de wiskundedocenten.

Kleine scholen

Slob spreekt zijn waardering uit van het plan van Bisschop (SGP) om de administratieve lasten voor kleine scholen te verminderen. Maar hij wijst er ook op dat er op dit punt al veel is gebeurd.

Duurzaamheid

Geef duurzaamheid een grotere rol in het onderwijs, zo bepleit Van Raan (PvdD). Het bevreemdt hem vooral dat er nu geen of nauwelijks aandacht voor is in het economieonderwijs.

Apen als proefdier

Van Engelshoven begrijpt de wens van Wassenberg (PvdD) om het gebruik van proefdieren te verminderen. Maar onderzoek met apen is wel belangrijk voor het vinden van behandelingen tegen ziektes al alzheimer, aids en malaria, benadrukt de minister.

De Kamer sprak eerder op 6 december over de begroting van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Zij stemt op 12 december over de moties en op een later moment over de begroting.

Zie ook:

  • Het overzicht van de laatste debatten in het kort

  • De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.

  • Kijk het debat terug via Debat Gemist