Onderwijsbegroting besproken

6 december 2017, begroting - De woordvoerders stellen in hun eerste termijn vragen over de begroting van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van de ministers Van Engelshoven en Slob (Basis- en Voortgezet Onderwijs).

Onderwijs speelt een belangrijke rol in de maatschappij. Daarover zijn alle woordvoerders het eens, maar ze hebben verschillende visies op wat die rol precies is of zou moeten zijn.

  • Kwint (SP): onderwijs zou een correctie moeten zijn op ongelijke kansen, maar vergroot vaak de ongelijkheid

  • Heerema (VVD): onderwijs biedt kansen om iets van je leven te maken

  • Beertema (PVV): doordat het onderwijs lijdt onder politisering en cultuurrelativisme, faalt het in het overbrengen van westerse waarden en het assimileren van bevolkingsgroepen

  • Özdil (GroenLinks): beschouw onderwijs niet als product maar als middel om persoonlijke groei en creativiteit van mensen te stimuleren

  • Rog (CDA): onderwijs draait niet alleen om rekenen en taal, maar ook om socialisatie en persoonsvorming

  • Kuzu (DENK): onderwijs draait om het realiseren van dromen, maar de kansenongelijkheid belemmert veel jongeren daarbij

Meer geld voor leraren

Leraren in het basisonderwijs verdienen te weinig en hun werkdruk is te hoog, zo vindt PO in actie. Hierdoor dreigt een tekort aan leraren te ontstaan. De coalitiepartijen komen hieraan deels tegemoet. Er komt 270 miljoen voor verhoging van de salarissen en 10 miljoen, oplopend tot 430 miljoen in 2021, voor het verminderen van de werkdruk.

Leraren krijgen op basis van hun cao bij ziekte of werkloosheid een hogere uitkering dan wettelijk verplicht is. De regering wil dat deze bovenwettelijke uitkeringen worden afgeschaft of versoberd. Het geld dat zo wordt bespaard, kunnen scholen gebruiken voor hogere salarissen en werkdrukvermindering.

Er moet veel meer geld komen om de positie van leraren te versterken, vinden Van den Hul (PvdA), Kwint en Westerveld (GroenLinks). Zij willen dat zowel het basisonderwijs als het voortgezet onderwijs 700 miljoen extra krijgt. Dit financieren ze door de bankenbelasting en de vennootschapsbelasting te verhogen.

Lumpsum

Onderwijsinstellingen krijgen elk jaar één budget voor de kosten van materiaal en personeel: de lumpsum. Ze mogen zelf beslissen hoe ze dit geld besteden.

Er zijn belangenorganisaties, klankbordgroepen, samenwerkingsstructuren en platforms die eindeloos overleggen, evalueren en rapporten schrijven. Beertema schetst hoe veel geld verdwijnt in de bureaucratische onderwijspolder. En de lumpsum zorgt ervoor dat de politiek dat niet kan corrigeren, waardoor extra geld voor leraren niet op de juiste plek terechtkomt. Daarom wil de PVV'er 80% van de lumpsum oormerken voor salarissen.

Heerema en Rog wijzen op de voordelen van de lumpsum: die geeft ruimte aan scholen om eigen keuzes te maken. Zij zoeken de oplossing in het maken van afspraken over de doelen die met extra geld bereikt moeten worden. Leraren moeten het echt gaan merken dat er extra geld beschikbaar komt, zegt Bruins (ChristenUnie). Kuzu pleit daarom voor doeluitkeringen.

Beroepsonderwijs

Veel woordvoerders wijzen op de belangrijke rol van het beroepsonderwijs. Het zorgt ervoor dat er voldoende mensen worden opgeleid voor sectoren als zorg, techniek, bouw en horeca.

  • Kuik (CDA) en Özdil: de onderwijsovereenkomst in het mbo is een overbodige regel die afgeschaft kan worden

  • Van den Hul: stel het rijkstraineeprogramma open voor studenten uit het beroepsonderwijs

  • Bruins: zorg ervoor dat er in alle regio's technisch vmbo wordt aangeboden

Rekentoets

De omstreden rekentoets telt al niet meer mee voor het eindexamen op vmbo, havo en mbo. Maar vwo'ers moeten nog steeds een voldoende halen voor de rekentoets om te kunnen slagen voor hun examen.

In het regeerakkoord is afgesproken om de verplichte rekentoets ook in het vwo af te schaffen. Van Meenen (D66) en Rog sporen minister Slob aan om daarmee meer haast te maken, zodat voor iedereen duidelijk is dat de toets al dit schooljaar verdwijnt.

Lesuren

Nederlandse leerlingen hebben meer lesuren en Nederlandse leraren geven meer les dan in de meeste andere landen. Is dit goed voor de kwaliteit van het onderwijs? Van Meenen en Westerveld denken van niet. Door het aantal lesuren te verminderen krijgen leraren volgens hen meer tijd en ruimte voor het verbeteren van de kwaliteit.

Collegegeld

Het kabinet verlaagt het collegegeld voor het eerste jaar van bacheloropleiding. Dit moet de drempel verlagen om aan een studie aan te beginnen. Maar volgens Futselaar (SP) is dit een sigaar uit eigen doos, want de rente op studieschulden wordt tegelijkertijd verhoogd.

Administratieve lasten kleine school

Het wordt voor kleine scholen steeds moeilijker om aan alle regels te voldoen, betoogt Bisschop (SGP). De administratieve lastendruk werkt volgens hem verstikkend. Kleine scholen worden zo gedwongen om te fuseren, terwijl ouders juist heel tevreden zijn. Daarom komt de SGP'er met een reddingsplan.

Duurzaamheid

Hoe maken we de noodzakelijke transitie naar een duurzame samenleving als leerlingen er niet in worden onderwezen? Van Raan (PvdD) pleit voor meer aandacht in het onderwijs voor duurzaamheid. Nu is dit onderwerp vaak iets wat erbij hangt, terwijl het onderdeel zou moeten zijn van culturele vorming. Maar het onderwijs is niet bedoeld voor politieke indoctrinatie, werpt Beertema tegen.

Dierproeven op apen

Er is geen draagvlak voor dierproeven op apen, concludeert Wassenberg (PvdD). Waarom krijgt het Biomedical Primate Research Centre dan nog steeds subsidie?

De ministers reageren op 7 december op de eerste termijn van de Kamer.

Zie ook

  • Het overzicht van de laatste debatten in het kort

  • De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.

  • Kijk het debat terug via Debat Gemist