Nederland verantwoordelijk voor vervolging MH17

6 september, debat - De Kamer spreekt met minister Koenders (Buitenlandse Zaken) en minister Blok (Justitie) over de vervolging van verdachten van het neerhalen van vlucht MH17 boven Oekraïne.

Vlucht MH17 is neergehaald met een Buk-raket, vanaf gebied in Oost-Oekraïne dat door pro-Russische rebellen werd gecontroleerd. Dit is vastgesteld door het Joint Investigation Team (JIT), waarin de opsporingsautoriteiten van de betrokken landen (Australië, België, Maleisië, Oekraïne, Nederland) samenwerken.

Wanneer het komt tot een rechtszaak, dan gaat Nederland verdachten van het neerhalen van vlucht MH17 vervolgen, zo hebben de JIT-landen besloten.

Nationaal of internationaal

Het was beter geweest als er een VN-tribunaal was opgericht om verdachten van het neerhalen van vlucht MH17 te vervolgen, vinden alle woordvoerders. Maar Rusland heeft dit geblokkeerd, wat Van Ojik (GroenLinks) kwalificeert als "cynisch". Nationale vervolging door Nederland krijgt in dat licht brede steun, ook omdat dit een juridisch kader en duidelijke procesregels waarborgt.

  • Van der Staaij (SGP): onder de gegeven omstandigheden is dit de beste keus

  • Karabulut (SP): blijven streven naar een internationaal tribunaal zou te lang duren

  • Voordewind (ChristenUnie) en Kuiken (PvdA): in een Nederlands strafproces krijgen de nabestaanden spreekrecht

De Roon (PVV) vreest dat een strafproces in Nederland een mislukking wordt, vooral omdat Oekraïne en Rusland onvoldoende meewerken.

Verdachten

De verdachten van het neerhalen van MH17 bevinden zich waarschijnlijk in Oekraïne of Rusland. Zullen deze landen hen uitleveren? Lukt het om ze in de rechtbank te krijgen, te verhoren en te veroordelen? We moeten voorkomen dat de stoelen van de verdachten leeg blijven, zegt Omtzigt (CDA).

In een verdrag met Oekraïne zijn afspraken gemaakt over het via videoconference verhoren van verdachten. Maar ze moeten daar dan wel aan meewerken. We kunnen zwijgende verdachten niet verplichten om te spreken, zo reageert Blok op vragen hierover.

Ondanks dat Rusland het onderzoek tot nu toe vooral lijkt tegen te werken, moeten we toch met het land spreken over het verhoren van verdachten, vinden verschillende woordvoerders. Als het Openbaar Ministerie daarom vraagt, antwoordt Blok, zal geprobeerd worden om aanvullende afspraken te maken met Rusland.

Vervolg niet alleen de uitvoerders van het neerhalen van MH17, betogen Sjoerdsma (D66) en Van Roon, maar ook de opdrachtgevers.

Internationale steun

Voor een succesvol strafproces is het belangrijk dat Nederland niet alleen komt te staan, benadrukt Van Ojik. Zorg er in ieder geval voor dat er consensus blijft tussen de JIT-landen, zegt Ten Broeke (VVD).

Met de JIT-landen zijn afspraken gemaakt over het gezamenlijk optrekken om de zaak tot een goed einde te brengen, verzekert Koenders. Ook is er overleg met de VN-Veiligheidsraad en de OVSE.

Luchtruim Oekraïne

De Oekraïense autoriteiten besloten om het luchtruim niet te sluiten, ondanks dat er twijfels waren over de veiligheid. Dit roept vragen op.

  • Voordewind: wie is er in de fout gegaan?

  • Ten Broeke: kan de Oekraïense staat aansprakelijk worden gesteld?

  • Karabulut: kunnen personen worden vervolgd voor het openhouden van het luchtruim?

Het lopende strafrechtelijk onderzoek richt zich op het neerhalen van MH17, antwoordt Blok, en niet op het openhouden van het luchtruim. De opties voor het aansprakelijk stellen van een staat zijn geïnventariseerd, zegt Koenders, maar dit is geen eenvoudige kwestie.

De Kamer stemt op 12 september over de ingediende motie.

Zie ook:

  • Het overzicht van de laatste debatten in het kort

  • De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.

  • Kijk het debat terug via Debat Gemist