Mogelijk vervolging bij aanval op ander land

24 september 2015, wetsvoorstel - Politieke leiders die besluiten tot agressie, riskeren in de toekomst mogelijk vervolging door het Internationaal Strafhof. Wel moeten dertig bij het Strafhof aangesloten landen dit ratificeren.

Het gebruik van geweld tussen staten waarbij duidelijk het VN-Handvest wordt geschonden, door bijvoorbeeld een invasie of een bombardement zonder toestemming van de Veiligheidsraad en zonder dat er sprake is van zelfverdediging. Zo luidt kort samengevat de definitie van het internationale misdrijf agressie. Tijdens een conferentie in Kampala in 2010 is besloten dat het Internationaal Strafhof in Den Haag vanaf 2017 politieke leiders moet kunnen berechten voor het voeren van een aanvalsoorlog. Van Nispen (SP) benadrukt het belang: uit agressie vloeien andere ernstige misdaden voort. Agressie is een van de ernstigste internationale misdrijven, aldus Servaes (PvdA). Minister Van der Steur (Justitie) licht de gevolgen voor de Nederlandse Wet internationale misdrijven toe.

Wanneer is sprake van agressie?

Niet iedere daad van agressie valt onder de definitie van agressie. Aard, ernst en schaal bepalen of sprake is van een onmiskenbare schending van het VN-Handvest. Bij Taverne (VVD) roept dit grote twijfels op: de definitie is te onbepaald. Oskam (CDA) vreest dat ingrijpen om bevolkingsgroepen te beschermen, zoals in 1999 in Kosovo, in de toekomst ook onder agressie zal vallen. Wat voor de een "een heroïsche humanitaire interventie" is, zegt Sjoerdsma (D66), is voor de ander een daad van agressie. De definitie is tot stand gekomen na jaren van onderhandelingen, zegt minister Koenders (Buitenlandse Zaken), die benadrukt dat ingrijpen op humanitaire gronden er niet onder valt.

Zorgen over functioneren Internationaal Strafhof

Pas twee veroordelingen. Het verwijt van "overwinnaarsrecht". Een afnemend draagvlak in Afrika. Vastgelopen onderzoeken en strafzaken. Verschillende woordvoerders maken zich zorgen over de effectiviteit van het Internationaal Strafhof. Vervolging van het misdrijf agressie zal het draagvlak verder ondergraven, vreest Taverne, omdat toetreding van Rusland, China en de VS nog minder waarschijnlijk wordt. Iets wat Koenders tegenspreekt. Nederland zou er bij deze landen meer op moeten aandringen dat ze zich aansluiten, zegt Van Nispen. Sjoerdsma benadrukt dat vervolging van agressie niet ten koste mag gaan van het bestrijden van genocide, oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid.

Het debat wordt geschorst

Met name Taverne, maar ook Oskam, heeft twijfels over de ratificatie van het internationale misdrijf agressie en de uitwerking daarvan in de Nederlandse Wet internationale misdrijven. Koenders en Van der Steur zeggen daarom toe om in een brief in te gaan op een aantal juridische en internationale aspecten. Het debat gaat in dat licht op een later moment verder.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.