Materieel Defensie: de weg omhoog is ingeslagen
9 november 2016, begroting - De weg omhoog is ingeslagen, maar de schade van bezuinigingen in voorgaande jaren is nog lang niet hersteld. De Kamer spreekt met minister Hennis (Defensie) over de aanschaf van defensiematerieel.
Dreigingen aan de oostgrens van Europa, oorlog in de Arabische regio, vluchtelingen op de Middellandse Zee en de onzekerheid die de verkiezing van Trump met zich meebrengt. Bij het begrotingsoverleg over defensiematerieel is er geen woordvoerder die niet het belang inziet van excellent materieel bij Defensie.
Günal (PvdA) legt de nadruk op het feit dat Defensie in 2017 197 miljoen extra krijgt om achterstallig onderhoud weg te werken. Maar volgens Vuijk (VVD), Knops (CDA), De Roon (PVV), Belhaj (D66) en onafhankelijk Kamerlid Houwers is dat bij lange na niet genoeg om de gevolgen van de bezuinigingen van de afgelopen jaren te repareren.
Inzetbaarheid
Veel onderdelen van de krijgsmacht zijn tijdelijk niet inzetbaar door achterstallig onderhoud of onvoldoende training. Soms zijn ze pas weer op orde in 2018 of zelfs 2022. De minister schrijft in de begrotingsstukken dat ze nu "beperkt inzetbaar" zijn. De Kamer struikelt over die formulering.
Materieel en krijgsmachtonderdelen zijn inzetbaar, of ze zijn niet inzetbaar, niet iets ertussenin, vindt Vuijk. Hij schetst het dramatische beeld van twee marineschepen, waarbij er één moet worden geplunderd om het andere in de vaart te houden. Zo zijn er op papier twee schepen, maar is er in de praktijk maar één.
Hennis stelt dat er, met de extra ruimte op de begroting, nu voldoende geld is om achterstanden weg te werken en te zorgen voor basisgereedheid. Maar er zijn op de werkvloer veel na-ijleffecten van de bezuinigingen. Achterstanden zijn bij Defensie volgens de minister niet van de ene op de andere dag weg te werken.
Knops heeft zijn twijfels over het beleid van de minister. Zij heeft vier jaar kunnen werken aan het wegwerken van achterstanden, maar de inzetbaarheid is nog nooit zo laag geweest.
Onderzeeboten
De Walrusonderzeeërs moeten worden vervangen. Dat is erg kostbaar. De minister heeft gekozen voor een zorgvuldig en transparant proces om tot een vervangingsbesluit te komen. Defensie is er immers in het verleden bij grote aanschaffen, zoals van de JSF, van beschuldigd een tunnelvisie te hebben.
Hennis benadrukt dat de nieuwe onderzeeërs er moeten komen. Maar in de klankbordgroep die dit proces gaat begeleiden, ligt alles op tafel, zelfs een "nulvariant". Daarbij zouden dus helemaal geen nieuwe onderzeeërs worden aangeschaft.
Belhaj vindt de introductie van een nuloptie verwarrend. Knops vreest dat de klankbordgroep en een discussie over een nulvariant worden gebruikt om te vertragen, omdat er onvoldoende geld is voor vervanging van de onderzeeërs. Volgens de minister is de nulvariant vooral theoretisch.
Airbus MRTT
De deals die Defensie sluit, zijn slechte deals, vindt De Roon. Hij noemt als voorbeeld de aanschaf van het nieuwe transportvliegtuig Airbus MRTT. Alleen Luxemburg schaft ook zo'n toestel aan, zodat kosten voor vlieguren en onderhoud moeilijk te delen zijn. En Nederland betaalt volgens De Roon veel meer voor het toestel dan bijvoorbeeld landen in Azië.
De minister verwacht dat ook Duitsland en België MRTT-toestellen zullen aanschaffen. Wat Nederland gaat betalen voor de toestellen, is nog vertrouwelijk. Maar volgens Hennis is De Roon te pessimistisch over de prijs.
Valutaschommelingen
Door inflatie en valutakoersschommelingen lijken de kostenstijgingen voor aanschaf van materieel hoger te zijn dan de compensatie die Defensie daarvoor krijgt. Zo eet de krijgsmacht zichzelf op den duur op, aldus Günal.
Hennis schetst dat het CBS op dit moment de prijsontwikkeling onderzoekt van specifiek de goederen en diensten die Defensie moet inkopen. Dat zal leiden tot een defensiespecifieke prijsindex, die de minister wil gaan gebruiken om de prijscompensatie voor Defensie te berekenen. Zij streeft ernaar om dit nog voor de verkiezingen te regelen.
Er komt een fonds binnen Defensie waarmee de organisatie voor- en nadelen van valutaschommelingen kan verevenen.
Zie ook:
- Het overzicht van de laatste debatten in het kort
- De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.