Kamer spreekt over Sociale Zaken en Werkgelegenheid

20 december 2017, begroting - Bij de behandeling van de begroting van Sociale Zaken en Werkgelegenheid komen de woordvoerders met veel ideeën en vragen voor minister Koolmees en staatssecretaris Van Ark.

Wat zouden de prioriteiten moeten zijn op Sociale Zaken? De opvattingen van de woordvoerders daarover lopen nogal uiteen. Zij bespreken heel verschillende thema's, variërend van de koopkracht en het verschil tussen vaste en flexibele banen tot schulden en integratie.

Koopkracht

De meeste huishoudens gaan er volgend jaar in koopkracht licht op vooruit, volgens minister Koolmees. Dat zal best, maar het kabinet neemt de middenklasse in de maling, vindt De Jong (PVV). In zijn ogen draaien zij op voor de gevolgen van de financiële crisis en de immigratie.

Van Rooijen (50PLUS) vindt dat de koopkrachtstijging moet gelden voor álle mensen: werkenden, mensen die niet kunnen werken en mensen die gewerkt hebben.

Bisschop (SGP) vraagt aandacht voor de koopkracht van twee specifieke groepen: ouders die vanwege sociale of medische problemen gebruikmaken van kinderopvang en gezinnen met kinderen jonger dan 18 die hoger onderwijs volgen. Voor deze mensen pakken de regels slecht uit.

Arbeidsmarkt

Een mens heeft bestaanszekerheid nodig, een reden om uit bed te komen, stelt Peters (CDA). Het beste is volgens hem betaalde arbeid. Toch lukt het niet goed genoeg om iedereen aan het werk te krijgen.

Vraag en aanbod sluiten op de arbeidsmarkt onvoldoende op elkaar aan, betoogt Nijkerken (VVD). Bedrijfsleven, onderwijsinstellingen en gemeenten zouden beter met elkaar moeten samenwerken om deze mismatch aan te pakken en onbenut arbeidspersoneel klaar te stomen voor de arbeidsmarkt.

Doe iets aan de loondoorbetaling bij ziekte, waardoor bijvoorbeeld mkb'ers aarzelen om mensen in vaste dienst te nemen, adviseert Van Weyenberg (D66). Zo wil hij meer evenwicht op de arbeidsmarkt creëren.

Er zijn sectoren waar flinke krapte ontstaat, bijvoorbeeld in het onderwijs, de zorg en de techniek. Maar werkzoekende 45-plussers blijven in de kaartenbak zitten. Heerma (CDA) wil daarom meer aandacht voor een leven lang leren, duurzame inzetbaarheid en werkbaar werk.

Flex

Een belangrijk kenmerk van de Nederlandse arbeidsmarkt is dat er steeds meer mensen in flexibele banen zitten: tijdelijke contracten, uitzendwerk en payroll- en zzp-constructies.

Modernisering van de arbeidsmarkt moet zorgen voor een betere balans tussen vast en flex, zegt Wiersma (VVD). Wat hem betreft zitten starre regels ondernemers nu te vaak in de weg. Er moet vooral een eerlijk prijskaartje aan flexwerk komen te hangen, vindt Bruins (ChristenUnie).

Er komt een minimumuurtarief voor zzp'ers, zo staat in het regeerakkoord. Dat klinkt mooi, maar dat moet wel hoog genoeg zijn om te sparen voor pensioen en om een arbeidsongeschiktheidsverzekering af te sluiten, benadrukt Özdil (GroenLinks).

SP, GroenLinks en PvdA willen dat flexwerk veel duurder wordt. De WW-premie die werkgevers moeten betalen, zou vier keer zo hoog moeten worden bij flexcontracten. Met de extra premie willen zij de kosten voor vaste contracten weer omlaag brengen.

Ook schijnzelfstandigheid wordt als probleem gezien. Werkgevers ontlopen op die manier hun verantwoordelijkheid, vindt Van Kent (SP). De SP-jongeren hebben maaltijdbezorgdienst Deliveroo uitgeroepen tot Flextremist van het Jaar, omdat Deliveroo het voornemen heeft om van hun 2.000 bezorgers schijnzelfstandigen te maken.

AOW-leeftijd

Volgens de wet moet de AOW-leeftijd in 2022 doorstijgen naar 67 jaar en 3 maanden. Maar mensen met een zwaar beroep moeten wel gezond hun pensioen kunnen halen, vindt Gijs van Dijk (PvdA). Ook Özdil en Van Kent willen dat er een regeling voor hen komt, ook omdat ze vaak jong begonnen zijn met werken.

Gebruik de miljarden die naar ontwikkelingshulp gaan, voor het terugbrengen van de AOW-leeftijd naar 65, suggereert De Jong. Maar het bevriezen van de AOW-leeftijd is niet reëel, zegt Van Weyenberg. We moeten wel, omdat we allemaal ouder worden.

Korting op de Wajong

Wie op jonge leeftijd een handicap of chronische ziekte krijgt, kan een beroep doen op de Wajong. Onder Wajongers heerst inmiddels grote onrust omdat de Wajongers die nog kunnen werken, vanaf 2018 met 5% gekort worden op hun uitkering.

Dat Wajongers er door de korting als enige groep in Nederland op achteruitgaan, vindt Voortman (GroenLinks) zeer onrechtvaardig. Jasper van Dijk (SP) wijst erop dat de beloofde banen nooit beschikbaar zijn gekomen. Ook Gijs van Dijk vindt dat je van Wajongers niet kunt verlangen dat zij werken als er niet eens genoeg banen voor hen zijn.

Arbeidsgehandicapten

Om het voor werkgevers aantrekkelijk te maken om mensen met een arbeidsbeperking in dienst te nemen, ontvangen zij een loonkostensubsidie van de gemeente. Staatssecretaris Van Ark wil die nu vervangen door loondispensatie.

Het afschaffen van de loonkostensubsidie vinden verschillende woordvoerders een slecht plan. Het zorgt ervoor dat mensen onder het minimumloon moeten gaan werken, wat Van Brenk (50PLUS) ongewenst vindt. Jasper van Dijk noemt het geen "loondispensatie" maar "loondiscriminatie".

Schulden en armoede

Doet de overheid genoeg om mensen met schulden te helpen? Voortman vindt van niet. Vaak worden mensen met schulden nog verder uitgeknepen door de hoge kosten die deurwaarders rekenen. Ook Raemakers (D66) wil misstanden in de incassosector bestrijden.

Van Brenk constateert dat de 100 miljoen die beschikbaar is gesteld voor arme kinderen niet in alle gemeenten goed terecht is gekomen. Sommige gemeenten hebben dat geld namelijk gewoon in de algemene pot gestopt. Net als Kuzu (DENK) wil zij zulke budgetten daarom oormerken. Ook Peters betreurt de gang van zaken en wil controleren of gemeenten het geld goed besteden.

Integratie

De Graaf (PVV) hekelt de "multiculturele hel" waar veel mensen in leven. Wat hem betreft staan de westerse waarden onder druk. Heerma pleit juist voor gezonde vaderlandsliefde en Özdil spreekt van een Nederlandse droom.

Nijkerken vindt dat mensen die hier mogen blijven, een bijdrage moeten leveren aan de samenleving. Verwijtbaar niet inburgeren moet daarom consequenties hebben. Volgens Kuzu is er geen probleem met integratie, maar met de acceptatie van mensen die hier al lang zijn.

Minister Koolmees en staatssecretaris Van Ark reageren op 21 december op de eerste termijn van de Kamer.

zie ook

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort

• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.

• Kijk debatten terug via Debat Gemist