Kamer rondt begrotingsbehandeling Defensie af

3 december 2020, begroting - Minister Bijleveld en staatssecretaris Visser van Defensie reageren op vragen van de Kamer over de Defensiebegroting.

Waar staat Defensie nu? Na decennia van bezuinigingen ging de afgelopen jaren het roer om, zegt Bijleveld. Het gaat volgens de minister beter met de organisatie: er is meer inzicht in de problemen die spelen, de waardering voor Defensie in de samenleving is gestegen, en de slagkracht en inzetbaarheid zijn groter geworden.

Visie op toekomst Defensie

De Defensievisie 2035 zal door volgende kabinetten moeten worden uitgewerkt, zegt Bijleveld. Wees daarbij eerlijk over wat kan en stel prioriteiten, vraagt Belhaj (D66), want met de huidige staat van de Nederlandse krijgsmacht is niet alles mogelijk. We moeten altijd samenwerken in de NAVO of in Europees verband en ons specialiseren, antwoordt Bijleveld. Dat Nederland niet alles zelf kan doen is volgens haar "zonneklaar".

Waarom leidt volgens Defensie meer bewapening tot meer veiligheid, vraagt Karabulut (SP) zich af. Zij stelt dat er door permanente oorlogsvoering uit geopolitieke motieven alleen maar meer terroristen en vluchtelingen zijn gekomen. We kunnen ons grondgebied momenteel niet zelf verdedigen tegen dreigingen, zegt Bijleveld, en dat zou wel moeten. Vandaar de vernieuwing en uitbreiding van het wapenarsenaal. Ze noemt het meningsverschil hierover met mevrouw Karabulut "fundamenteel".

De Defensievisie is volgens Fritsma (PVV) niet duidelijk over de grootste dreiging: islamitisch terrorisme. Waarom wordt dat "weggemoffeld" en zet Nederland niet meer in op bewaking van de eigen grenzen? Deze realistische dreiging wordt wel degelijk aangehaald, zegt Bijleveld. Zij wijst op de Nederlandse bijdrage in de oorlog tegen IS en binnenlandse bescherming tegen terroristen door de Dienst Speciale Interventies.

Cyber en het LIMC

Een van de aandachtsgebieden van Defensie is digitale oorlogsvoering. Van den Nieuwenhuijzen (GroenLinks) vraagt zich af of cyber niet te veel versnipperd is binnen de organisatie. Hij pleit voor een sterk cybercommando dat kan coördineren. Cyber komt overal bij Defensie terug, legt Bijleveld uit, van de marine tot de bescherming van Nederlandse infrastructuur. Daarom zullen alle Defensieonderdelen ook hun eigen expertise op cybergebied moeten hebben.

Voor training van het Land Information Manoeuvre Centre (LIMC) is informatie verzameld over het gedrag van burgers tijdens de coronacrisis. De vraag is of dat in strijd gebeurde met privacywetgeving. Zijn onze burgers als proefkonijn gebruikt, vraagt Öztürk (DENK) zich af, en is dit in opdracht van buitenlandse grootmachten gebeurd? Er zat geen enkele internationale dimensie achter het LIMC, zegt Bijleveld. Zij wil een onafhankelijk onderzoek naar de handelwijze rond het LIMC afwachten.

Personeel en materieel

Defensie werft elk jaar 4.000 mensen. Door covid was dat dit jaar lastig, maar werving en opleidingen zijn zo veel mogelijk doorgegaan, zegt staatssecretaris Visser.

De arbeidsmarkt ziet er niet gunstig uit voor Defensie, constateert Kerstens (PvdA), maar hij ziet ook kansen vanwege de coronacrisis omdat veel jongeren geen werk hebben. Visser zegt dat de organisatie bezig is met hervormingen, de invoering van nieuwe contractvormen en talentmanagement om jongeren aan zich te binden. Alle 18-jarigen zouden, naar Frans voorbeeld, op een speciale dag kennis moeten maken met het werk van en de carrièremogelijkheden bij Defensie, suggereert Van den Bosch (VVD).

Voordewind (ChristenUnie) is bezorgd dat Defensie onvoldoende gekwalificeerd personeel kan vinden om geavanceerde, hoogwaardige technologie te bedienen. Kunnen we die mensen elders wegkopen? Dit is een aandachtspunt, bevestigt Visser. Zij wijst erop dat 400 bedrijven tijdens de coronacrisis contact hebben gezocht met Defensie, omdat ze vanwege omzetdaling tijdelijk personeel beschikbaar hebben. De staatssecretaris ziet ook een oplossing in meer maatwerk bij het recruteren.

Van Helvert (CDA) wil dat het Nederlandse bedrijfsleven nauwer betrokken wordt bij de verwerving van nieuwe onderzeeboten. Wij hebben geen onderzeebootindustrie meer in Nederland, zegt Visser. Daarom is Defensie een aantal jaar geleden een aanbesteding gestart bij buitenlandse bedrijven, en daarin wil zij niet meer ingrijpen. De staatssecretaris zet in op "de beste boot voor de beste prijs, met zo veel mogelijk Nederlandse betrokkenheid".

Veteranen

Stoffer (SGP) vraagt aandacht voor de psychologische zorg aan veteranen. Ik denk dat we daarmee goed bezig zijn, zegt Bijleveld. Zo is er een systeem opgezet voor de inzet van psychiaters en psychologen. In de volgende Veteranennota zal de minister nader inzoomen op de geestelijke ondersteuning van veteranen.

De woordvoerders leverden hun inbreng in eerste termijn op 1 december. De Kamer stemt op 8 december over de tijdens het debat ingediende moties en de begroting.

Zie ook: