Kamer komt op voor onafhankelijkheid van het CBS

12 januari 2016, wetsvoorstel - Minister Kamp (Economische Zaken) en de Kamer zijn het eens over een wijziging in de organisatiestructuur van het CBS. Toch noemt Kamp een amendement van de Kamer in dat verband "destructief".

Het Centraal Bureau voor de Statistiek maakt in Nederland de officiële statistieken over allerhande zaken. Het CBS is een zogenaamd zbo, een zelfstandig bestuursorgaan. Een ander zbo, de Centrale Commissie voor de Statistiek (CCS) waakt over de onafhankelijkheid, onpartijdigheid en kwaliteit van de statistieken van het CBS. Kamp vindt die structuur nodeloos ingewikkeld en stelt voor die te vereenvoudigen door de CCS op te heffen. De kwaliteit en onafhankelijkheid van het statistisch onderzoek zijn namelijk volgens hem al voldoende geborgd in andere wetten en kwaliteitskaders. De Kamer heeft echter haar twijfels.

SP en CDA willen raad van advies voor het CBS

Gesthuizen (SP) erkent dat door de opheffing van de CCS zaken efficiënter kunnen worden geregeld, maar zij benadrukt ook het grote belang van statistieken voor de samenleving en voor beleidsvorming. Daarom mag de onafhankelijkheid van het CBS niet in het geding komen. Samen met Mulder (CDA) dient zij een amendement in waarmee zij in de wet wil vastleggen dat het CBS in plaats van de CCS een raad van advies krijgt die werkprogramma's en meerjarenprogramma's van het CBS moet goedkeuren. Ook Mei Li Vos (PvdA) pleit voor een wettelijk vastgelegde raad van toezicht. Klever (PVV) steunt het wetsvoorstel van de minister.

Het amendement van SP en CDA is volgens Kamp destructief

"Wij zijn het erover eens dat de onafhankelijkheid van het CBS van enorm belang is", benadrukt Kamp. Toch noemt hij het amendement van SP en CDA "destructief", omdat met een wettelijk vastgelegde raad van advies, die de werkprogramma's van het CBS moet goedkeuren, volgens hem feitelijk een nieuw zelfstandig bestuursorgaan ontstaat. Die raad kan dan namelijk in de praktijk zelfstandig bestuurlijke beslissingen nemen. Daarmee doorkruist de strekking van het amendement de bedoeling van het wetsvoorstel. Ook vertroebelt zo'n bestuurlijk bevoegde adviesraad de verhouding tussen het CBS en de minister, een verhouding die de minister met zijn wetsvoorstel nu juist wilde verhelderen.

De onafhankelijkheid van het CBS wordt voldoende gewaarborgd

Ook zonder CCS of wettelijk vastgelegde raad van advies is de onafhankelijkheid van het CBS volgens de minister voldoende gewaarborgd, namelijk in de Wet op het CBS. Binnen het CBS wordt bovendien gewerkt met een kwaliteitsverklaring en een gedragscode. Verder wordt het CBS door allerlei instanties gecontroleerd, zoals het IMF, de EU, de ACM of de Autoriteit Persoonsgegevens. Van Veen (VVD) is het daarmee eens. Wel blijft het volgens hem en de minister nodig dat het CBS zich laat adviseren door een niet-wettelijk vastgelegde adviesraad van externen. Gesthuizen wil echter wettelijk vastgelegde "checks-and-balances". Wel zegt zij toe haar amendement te gaan aanpassen.

De Kamer stemt naar verwachting op 19 januari over het wetsvoorstel en het amendement.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort.

• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.