Kamer debatteert over de Wet straffen en beschermen

20 juni 2019, wetsvoorstel - Met de nieuwe Wet straffen en beschermen wil minister Dekker (Rechtsbescherming) de belangen van enerzijds gedetineerden en anderzijds slachtoffers en samenleving beter met elkaar in balans brengen.

Dekker streeft naar een beter evenwicht tussen vergelding en recidivevermindering, de twee kanten van een gevangenisstraf. Zo wordt de duur van de voorwaardelijke invrijheidstelling (vi) maximaal twee jaar, komt er een persoonsgerichte afweging en wordt de nazorg geïntensiveerd.

Kortere vi

Nu komen veroordeelden meestal na twee derde van hun straf onder voorwaarden vrij. Met de beperking van de vi tot maximaal twee jaar sluit de minister aan bij gevoelens in de maatschappij, meent Van Wijngaarden (VVD). Het is volgens hem goed dat de "kwantumkorting" voor langgestraften wordt afgeschaft.

Goed dat gevangenen een groter deel van hun straf moeten uitzitten, vindt Van der Staaij (SGP), en dat de geleidelijke terugkeer in de samenleving niet in de weg wordt gestaan. Hij ziet het voorstel als een stap in de goede richting. Het is hooguit "een piepklein stapje", zegt Markuszower (PVV). Hij wil vi helemaal afschaffen en bepleit minimumstraffen.

De verkorting van de vi vinden Van den Berge (GroenLinks) en Van Nispen (SP) een slecht idee. Twee jaar is volgens hen voor langgestraften te kort om te resocialiseren en veilig terug te keren in de maatschappij. Kies voor een maximum van vier jaar, suggereert Hiddema (FvD). Van Toorenburg (CDA) ziet het anders: als mensen zich vijftien jaar in de gevangenis hebben misdragen, dan helpt een langere vi niet.

Persoonsgericht

Er komt een einde aan het wettelijk recht op vi. Voortaan wordt eerst een zogenoemde persoonsgerichte afweging gemaakt voordat een gedetineerde onder voorwaarden wordt vrijgelaten.

Hiddema (FvD) is blij dat het automatische karakter van de vi verdwijnt. Daarnaast spreekt het hem aan dat het Openbaar Ministerie het heft in handen krijgt bij de beoordeling.

Groothuizen (D66) is blij met het maatwerk dat het nieuwe systeem biedt. Maar wordt daarvoor wel voldoende geld uitgetrokken, ook voor de zorg voor verslaafde en psychisch gestoorde gedetineerden?

Straffen en belonen

Gedetineerden worden vanaf dag één beoordeeld. Van Toorenburg (CDA) is blij dat slecht gedrag consequenties heeft en dat een gevangene met goed gedrag vrijheden en uiteindelijk vi kan verdienen. Het gevolg is volgens haar wel dat het gevangenispersoneel niet alleen de sleutel heeft van de cel, maar ook van de voordeur. Is er voldoende aandacht voor de kwetsbaarheid die dat meebrengt?

Of het voorstel effectief is, zal volgens Van Nispen (SP) sterk afhangen van de medewerkers. Hij vindt het goed dat er meer maatwerk komt in de begeleiding van gevangenen naar vrijheid, maar daarvoor moet er voldoende en goedgeschoold personeel beschikbaar zijn. Maar komt dat er ook, vraagt Van den Berge (GroenLinks) zich af.

Calculerende gedetineerden

Wat te doen met calculerende gevangenen? Van den Berge (GroenLinks) denkt dat er gedetineerden zijn die beslist niet voor vi in aanmerking willen komen, omdat ze dan met voorwaarden te maken kunnen krijgen die levenslang gelden. Dat vergroot de kans op onbehandelde "tikkende tijdbommen" in de samenleving, zegt Van Nispen (SP).

Om te voorkomen dat mensen zonder voorwaarden op straat komen te staan, willen Kuiken (PvdA) en Van der Staaij (SGP) de mogelijkheid in de wet opnemen om uiterlijk dertig dagen voor dat moment een zogenoemde gedragsbeïnvloedende maatregel te nemen.

Van Wijngaarden (VVD) stelt voor om gevangenen die zich misdragen en die dus niet voor vi in aanmerking komen, onder de Wet langdurig toezicht te laten vallen. Dan kunnen ze zo lang als nodig is in de gaten worden gehouden.

Nazorg

De nazorg voor gedetineerden moet beter, vindt Dekker. Daarom komt hij met nieuwe voorstellen voor re-integratie en informatie-uitwisseling met reclassering en gemeenten. Heel goed dat vanaf het begin van de straf werk wordt gemaakt van de re-integratie, zegt Groothuizen (D66). Hij is er ook tevreden over dat de gegevensuitwisseling een wettelijke basis krijgt.

Drost (ChristenUnie) benadrukt het belang van resocialisatie en herstel: mensen die hun straf hebben uitgezeten, moet de helpende hand worden geboden. Goed dat de reclassering een steviger positie krijgt, maar ook vrijwilligers kunnen hierin een goede rol vervullen, meent hij.

De Kamer stemt op 25 juni over het wetsvoorstel en de ingediende moties.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
• Kijk debatten terug via Debat Gemist