Kamer debatteert over de aankoop van aandelen Air France-KLM

5 maart 2019, debat/wetsvoorstel - De Kamer bespreekt met minister Hoekstra (Financiën) en minister Van Nieuwenhuizen (Infrastructuur en Waterstaat) de aankoop van aandelen Air France-KLM door Nederland.

Voor 744 miljoen euro breidde Nederland zijn aandelenpakket in de holding Air France-KLM uit tot 14%. Deze incidentele uitgave wordt geregeld met een zogenoemde suppletoire begroting. De Kamer behandelt het wetsvoorstel dat daarvoor nodig is en spreekt over de totstandkoming en de gevolgen van de aandelentransactie.

De actie van het kabinet mag best gepaard gaan met "een beetje gezond oranjegevoel", vindt Bruins (ChristenUnie). Ronnes (CDA) maakt het kabinet een compliment voor deze aankoop, maar waarschuwt dat die geen blauwdruk mag worden voor toekomstige staatsdeelnemingen.

Publiek belang?

Snels (GroenLinks) spreekt van "een keerpunt" in het privatiseringsbeleid van de afgelopen 30 jaar. Ook Alkaya (SP) verwelkomt deze "trendbreuk". Beide woordvoerders zouden net als Kuzu (DENK) graag zien dat de overheid zich meer mengt in andere sectoren, zoals de zorgsector en op de postmarkt. De Nederlandse belangen dienen via staatsdeelnemingen is een noodzakelijk goed, vindt Van Rooijen (50PLUS).

Van der Linde (VVD) is geen voorstander van staatsdeelnemingen. Maar inmenging van het kabinet was volgens hem gerechtvaardigd vanwege de grote waarde van KLM voor de Nederlandse economie en de scheve verhoudingen tussen Nederland en Frankrijk binnen Air France-KLM.

Minister Hoekstra ziet het beter laten functioneren van de luchtvaartmaatschappij als eerste inzet van deze "onorthodoxe transactie". Dat gaat volgens Hoekstra hand in hand met de Nederlandse publieke belangen: voornamelijk de hubfunctie van Schiphol en de banen die met KLM en Schiphol gemoeid zijn.

Er zijn andere publieke belangen dan het bedrijfseconomische succes van KLM en Schiphol, zeggen Bruins (ChristenUnie) en Nijboer (PvdA), zoals het welzijn van de omwonenden van Schiphol. Deze aankoop heeft geen invloed op de discussie over de uitbreiding van Schiphol, antwoordt minister Van Nieuwenhuizen.

Van Raan (PvdD) hekelt deze investering in de fossiele luchtvaartindustrie. Hij vraagt net als Snels (GroenLinks) aandacht voor de Parijse klimaatdoelen. Van Nieuwenhuizen benadrukt dat deze aandelentransactie niets toevoegt of afdoet aan de inspanningen om de luchtvaartsector te verduurzamen.

Aandeelhouderschap

Sneller (D66) en Snels (GroenLinks) vragen zich af waarom de aankoop nú gedaan is. Volgens Graus (PVV) had dat veel eerder en tegen een veel lagere prijs gekund, als een PVV-voorstel door de Kamer voldoende was gesteund. Het ging volgens minister Hoekstra niet om de exacte prijs per aandeel, maar om de strategische meerwaarde van aanschaf op dit moment.

Wat is het kabinet met het gekochte belang van plan, willen Nijboer (PvdA), Sneller (D66) en Van der Linde (VVD) weten. Het kabinet kiest bewust voor een bijna even groot belang als Frankrijk, geeft minister Hoekstra aan. Hij wil zich binnen het bedrijf niet "voortdurend met van alles en nog wat bemoeien".

Stoffer (SGP) en Sneller (D66) vragen naar de exitstrategie. Wanneer verkoopt Nederland de aandelen weer? Aandelenbezit is een middel, geen doel, zegt Hoekstra. Hij wil niet vooruitlopen op een exitstrategie.

Informatie aan de Kamer

Er waren verschillende mensen op de hoogte van de op handen zijnde transactie, maar de Kamer werd pas laat en slechts vertrouwelijk geïnformeerd, zegt Snels (GroenLinks). Ronnes (CDA) snapt waarom daar in dit geval voor gekozen is, maar zijn de afspraken over dergelijke gevallen tussen kabinet en Kamer toereikend?

Nijboer (PvdA) vraagt zich af waarom het door de commissie-De Wit opgestelde protocol voor dit soort vertrouwelijke kwesties niet netjes is gevolgd. Waarom mochten de financiële woordvoerders bijvoorbeeld niet hun fractievoorzitters vertrouwelijk inlichten?

Volgens minister Hoekstra was er sprake van een ingewikkeld dilemma: de Kamer verdient openheid ten behoeve van haar budgetrecht, maar de groep mensen met voorkennis over de transactie moest zo klein mogelijk zijn omdat het ging om koersgevoelige informatie. Wij kozen daarom voor de financieel woordvoerders, omdat die het best zijn ingevoerd op dit dossier, voegt de minister toe.

De Kamer stemt op 7 maart over het wetsvoorstel en de ingediende moties.

Zie ook

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort

• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.

• Kijk debatten terug via Debat Gemist