Kamer bespreekt Staat van het Onderwijs

25 juni 2018, debat - In een debat met onderwijsministers Van Engelshoven en Slob bespreekt de Kamer de Staat van het Onderwijs, waarin de Inspectie van het Onderwijs een beeld geeft van de stand van het Nederlandse onderwijs.

De Staat van het Onderwijs laat een wisselend beeld zien. Leerlingen ronden gemiddeld goed opgeleid hun schoolloopbaan af. Studenten met een diploma in het mbo, hbo of wo vinden snel een baan op niveau. En de aansluiting op de arbeidsmarkt is goed.

Maar het beeld is bepaald niet alleen positief. Volgens de inspectie zijn in de afgelopen twintig jaar de resultaten van leerlingen in het basisonderwijs en voortgezet onderwijs teruggelopen. Daarnaast nemen de kansenongelijkheid en de segregatie toe.

Is de onderwijsinspectie niet te somber, vraagt Bisschop (SGP) zich af. Mevrouw Vogelzang, inspecteur-generaal van het Onderwijs, wijst erop dat de inspectie internationale en nationale trends beschouwt, op korte en op lange termijn. En daaruit blijkt dat er sprake is van stagnatie of daling over de hele linie.

Van Engelshoven deelt de zorgen over de dalende prestaties van leerlingen in het basisonderwijs en voortgezet onderwijs. Zij wil inzetten op continuïteit en focus, want "het onderwijs zit niet te wachten op een twintigpuntenplan voor verbetering".

Segregatie

Kuik (CDA) ziet dat "het kind van de dokter steeds minder vaak in dezelfde klas zit als het kind van de timmerman". Zij wil niet tornen aan de keuzevrijheid van de ouders, maar denkt wel aan versterking van scholen in minder rijke wijken, bijvoorbeeld door de beste leraren voor die scholen te laten kiezen.

De toenemende segregatie in het onderwijs is een kwalijke ontwikkeling, zegt ook Van den Hul (PvdA), want leerlingen moeten goed voorbereid worden op de samenleving. Zij breekt een lans voor brede scholengemeenschappen. Omdat Nederland "kampioen vroegselectie" is, benadrukt Westerveld (GroenLinks) het belang van brede brugklassen.

Verklein de klassen als eerste op scholen in de binnensteden, stelt Kwint (SP) voor. Het kabinet moet van hem echt werk maken van de bestrijding van segregatie, ook door te leren van goede lokale initiatieven. Minister Van Engelshoven wil de segregatie lokaal aanpakken. De segregatie in het onderwijs is volgens haar vooral een gevolg van woonsegregatie.

Van Engelshoven wijst erop dat scholen extra geld krijgen voor achterstandsleerlingen. Over de besteding van dat geld beslissen de scholen zelf. Voor de bestrijding van segregatie verwijst de minister ook naar het werk van de Gelijke Kansen Alliantie, een beweging die zich inzet voor kansengelijkheid in het onderwijs.

Kwaliteit

Uit internationaal vergelijkend onderzoek blijkt volgens Van Engelshoven dat het unieke karakter van het Nederlandse onderwijs bijdraagt aan de kwaliteit. De overheid stelt kerndoelen en eindtermen vast. De scholen hebben de ruimte om de opdracht in te vullen.

Tielen (VVD) is ervan geschrokken dat 80% van de scholen op het punt van de kwaliteit tevreden is met het minimumniveau. De autonomie van scholen is een groot goed, maar mag niet leiden tot vrijblijvendheid, reageert minister Slob. Hij benadrukt de "cruciale rol" van schoolleiders in de kwaliteitsverbetering.

De studenten in het beroepsonderwijs moet uitdagend onderwijs worden geboden, betoogt Westerveld (GroenLinks). En zorg ook voor voldoende goede stages, voegt Van den Hul (PvdA) toe. Minister Van Engelshoven wil bevorderen dat docenten de ruimte krijgen om studenten een passend niveau van begeleiding te geven.

Er zijn verschillende eindtoetsen in het primair onderwijs. De overheid wil de vergelijkbaarheid daarvan vergroten door zogenoemde ankeropgaven. Bisschop (SGP) vraagt om inzicht in de voorgenomen wijziging van het toetsbesluit voor het primair onderwijs, waarin dit geregeld wordt. Dat zegt minister Slob toe.

Futselaar (SP) maakt zich zorgen over de situatie bij de Dienst Uitvoering Onderwijs, bijvoorbeeld de grootschalige externe inhuur. Moeten langjarige ICT-projecten wel door externen worden gedaan? DUO is bezig met de vervanging van externen door mensen in vaste dienst, reageert minister Van Engelshoven, maar in de huidige markt is dat niet gemakkelijk.

Bekostiging

De investeringen in het onderwijs zijn gestegen, maar de kwaliteit is gedaald en verschilt sterk per school. Van Meenen (D66) vindt de signalen alarmerend en wil het onderwijsgeld niet langer naar de schoolbesturen, maar naar de scholen overmaken. Volgens hem wordt op die manier de onderwijskwaliteit het best gediend.

Een generieke, heel ingrijpende maatregel die de scholen veel bureaucratie gaat opleveren. Zo beoordeelt minister Slob het bekostigingsvoorstel van Van Meenen. Het ministerie is met de onderwijssectoren bezig om het bekostigingsstelsel eerlijker te maken. Het lijkt de minister goed om het stelsel op een ander moment fundamenteel tegen het licht te houden.

De Kamer stemt op 26 juni over de ingediende moties.

zie ook

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort

• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.

• Kijk debatten terug via Debat Gemist