Kamer bespreekt Najaarsnota

16 december 2020, debat - De coronacrisis heeft een grote impact op de overheidsfinanciën. De Kamer bepreekt naar aanleiding van de Najaarsnota met minister Hoekstra (Financiën) de effecten op korte en langere termijn.

De gevolgen van de coronacrisis zijn uitzonderlijk groot, betoogt Hoekstra. De economie krimpt met zo'n 4%, de staatsschuld loopt snel op en veel mensen raken hun baan kwijt. De steunpakketten waren volgens de minister noodzakelijk om massale faillissementen en ontslagen te voorkomen.

Overheidsfinanciën

De coronacrisis zorgt voor een snelle stijging van de staatsschuld. Daarom moeten we scenario's maken om die weer te laten dalen, vindt Stoffer (SGP), en ons voor te bereiden op een volgende crisis. Sneller (D66) wijst op de oplopende kosten voor de zorg: wordt dit probleem niet te veel doorgeschoven naar een volgend kabinet?

De overheidsfinanciën hebben zich de afgelopen maanden gunstiger ontwikkeld dan eerder verwacht, zegt Bruins (ChristenUnie). Maar de nu afgekondigde lockdown zal waarschijnlijk juist weer zorgen voor tegenvallers.

Dat we de financiële gevolgen van de coronacrisis kunnen dragen, hebben we volgens de minister te danken aan de buffer die we de afgelopen jaren hebben opgebouwd. Dat laat onverlet dat wordt nagedacht over bijvoorbeeld de toekomstige betaalbaarheid van de zorg.

Snels (GroenLinks) pleit voor aanpassing van de Europese begrotingsregels. Wat hem betreft moet er meer ruimte komen voor groene investeringen.

Bedrijven

We moeten zo veel mogelijk voorkomen dat bedrijven onnodig failliet gaan door de coronacrisis, vindt Van Dijck (PVV). Horecabedrijven en middenstanders die gedwongen moeten sluiten, zouden daarom volgens hem 100% van hun kosten vergoed moeten krijgen.

De Vries (VVD) is blij met de steunmaatregelen voor bedrijven. Om na de coronacrisis weer snel te kunnen groeien, is het belangrijk dat ondernemingen nu niet omvallen. Ze vraagt ook aandacht voor schrijnende gevallen, zoals ondernemers die vlak voor de eerste lockdown zijn gestart en daarom geen steun krijgen.

Payrollbedrijven profiteren ten onrechte van de NOW, stelt Nijboer (PvdA) vast. Hij wil daar een eind aan maken en stelt daarom voor om de regeling aan te passen.

Veel kleine ondernemers vallen buiten de boot en hebben geen recht op steun, ziet Stoffer (SGP). Hij wil daarom dat er een fonds komt, vergelijkbaar met de diaconie van een kerk, waarop ondernemers een beroep kunnen doen als ze in de problemen komen.

Door de steunpakketten zijn er in 2020 minder bedrijven failliet gegaan dan in 2019, constateert Bruins (ChristenUnie). Hij wil beter inzicht krijgen in die "uitgestelde boeggolf".

Koopkracht

We zouden de inkomens van flexwerkers meer moeten ondersteunen, betoogt Snels (GroenLinks). Hij wil onder andere de partnertoets bij de steun voor zzp'ers schrappen. De steunmaatregelen pakken oneerlijk uit voor zzp'ers, uitzendkrachten en jongeren, vindt ook Alkaya (SP).

De huishoudens die met inkomensverlies te maken krijgen, vormen volgens de minister een heterogene groep. De WW en de bijstand vormen een vangnet en de Tijdelijke Ondersteuning Noodzakelijke Kosten (TONK) biedt gemeenten mogelijkheden om maatwerk te leveren.

Onderwijs en zorg

Slootweg (CDA) heeft vragen over de meevallers bij onderwijs en zorg in 2020. Zullen er niet extra uitgaven ontstaan in 2021, omdat leerlingen achterstanden hebben opgelopen en uitgestelde zorg moet worden ingehaald? Volgens Hoekstra worden nu nog geen grote budgettaire effecten verwacht, maar wordt daar bij de Voorjaarsnota opnieuw naar gekeken.

De kosten van de zorgbonus voor 2020 vallen hoger uit dan eerder geraamd. Sneller (D66) vraagt zich af waarom het niet is gelukt om dit beter in te schatten. Nijboer (PvdA) en Alkaya (SP) willen dat er in de begroting voor 2021 een hoger bedrag wordt vrijgemaakt voor de bonus. Maar volgens minister is er voldoende gereserveerd.

In 2020 is er minder uitgegeven aan e-health dan verwacht. Van Otterloo (50PLUS) suggereert om de meevaller van 38 miljoen te gebruiken om mensen met lage inkomens te helpen uit hun digitale isolement te komen, door ze te voorzien van "basale digitale hardware".

Europa

Waarom krijgen landen als Italië, Spanje en Polen vele miljarden cadeau? Van Dijck (PVV) vindt het onbegrijpelijk dat de regering akkoord is gegaan met het Europese Herstelfonds. De EU heeft veel toegevoegde waarde voor Nederland, zegt Hoekstra: daar moeten we in investeren. En er staan hervormingen in andere landen tegenover.

Nederland moet onverwacht alsnog honderden miljoenen aan anti-dumpingsheffingen afdragen aan de EU voor zonnepanelen die in 2015 zijn ingevoerd. De Vries (VVD), Slootweg (CDA) en Van Otterloo (50PLUS) zijn daar verbaasd over. De regering gaat hierover de discussie aan met de Europese Commissie, zegt Hoekstra, en is bereid om het aan de Europese rechter voor te leggen.

De Kamer stemt op 17 december 2020 over de tijdens het debat ingediende moties.

Zie ook: