Kamer bespreekt enkele gemeentelijke samenvoegingen en herindelingen

11 februari 2021, wetsvoorstellen - De Kamer debatteert met minister Ollongren (Binnenlandse Zaken) over een aantal gemeentelijke samenvoegingen en herindelingen.

Met een reeks wetsvoorstellen wil minister Ollongren de gemeenten Landerd en Uden, de gemeenten Boxmeer, Cuijk, Mill en Sint Hubert en Sint Anthonis, en de gemeenten Heerhugowaard en Langedijk samenvoegen. Daarnaast stelt zij een herindeling voor van de gemeenten Beemster en Purmerend, en de gemeenten Amsterdam en Weesp.

Alle voorstellen zijn voortgekomen uit initiatieven van de gemeenten, benadrukt OIlongren. Zij wijst op de zorgvuldige afweging van de noodzaak van slagkrachtvergroting en de wens om nabijheid van bestuur te behouden.

Trend

Grotere verantwoordelijkheden vragen om meer bestuurskracht van gemeenten, zegt Sneller (D66). Hij vindt de trend naar grotere gemeenten logisch, ook om te voorkomen dat bij kleinere gemeenten een "lappendeken aan gemeenschappelijke regelingen" ontstaat.

Bosma (PVV) ziet niets in de voorstellen: ze leiden tot "vernietiging van een serie gemeenten en uitholling van de democratie". Krol constateert dat inwoners van herindelingsgemeenten steeds minder inspraak krijgen. Hij wil voorafgaand aan herindelingen altijd een lokaal referendum laten houden. We laten het aan de gemeenten over hoe zij het draagvlak voor een herindeling peilen, reageert de minister.

Criteria

Van Raak (SP) ergert zich eraan dat bij herindelingen en samenvoegingen kwantitatieve criteria prevaleren boven kwalitatieve. Het streven naar gemeenten met minimaal 100.000 inwoners lijkt belangrijker dan de interne samenhang tussen de verschillende kernen.

Grote gemeenten zijn niet per definitie beter in dienstverlening aan de burger, zegt Özütok (GroenLinks). Zij vindt dat per herindeling moet worden bekeken of die dienstverlening en de bestuurskracht van de nieuwe gemeente erop vooruitgaan.

Land van Cuijk

Van der Molen (CDA) begrijpt de vorming van de nieuwe gemeente Land van Cuijk, maar vraagt wel aandacht voor de positie van buurgemeente Grave. Kan die gemeente nog wel vijf jaar zelfstandig verder, vraagt Snoeren (VVD), verwijzend naar de bestuurlijke en financiële problemen aldaar.

Ollongren zegt dat het toezicht op Grave in eerste instantie aan de provincie is. Het dorp kan later alsnog aanschuiven, maar de minister vindt het niet waarschijnlijk dat dat binnen vijf jaar gebeurt. Sneller (D66) wil dat Grave bestuurlijk en financieel wordt voorbereid op herindeling als uit de komende volksraadpleging blijkt dat een meerderheid ervoor is.

Maashorst

Landerd en Uden worden samengevoegd tot de nieuwe gemeente Maashorst. Van der Molen (CDA) vraagt zich af of de inwoners van Schaijk wel een faire kans hebben gekregen om zich uit te spreken. Met Özütok (GroenLinks) stelt hij voor om Schaijk bij Oss te voegen.

De gemeenteraden vinden de argumenten tegen afsplitsing van Schaijk doorslaggevend, zegt Ollongren. Zo zou de nieuwe gemeente Maashorst zonder Schaijk minder groot worden en zou de positie van Landerd ten opzichte van Uden zwak worden. De minister wijst erop dat er ook een grote groep mensen in Schaijk voor opgaan in Maashorst is.

Dijk en Waard

Snoeren (VVD) wijst erop dat inwoners van Koedijk en Sint Pancras zeggen veel meer georiënteerd te zijn op Alkmaar dan op de nieuwe gemeente die ontstaat door samenvoeging van Heerhugowaard en Langedijk. Geef de nieuwe gemeente het vertrouwen dat zij een goed kernenbeleid zal voeren en de belangen van alle inwoners zal meewegen, reageert Ollongren.

Weesp bij Amsterdam

Een hamburgersituatie. Zo betitelt Bisschop (SGP) de positie van Diemen als Weesp bij Amsterdam wordt gevoegd. Is het niet beter om te kiezen voor "een stevige ring van meer landelijk georiënteerde gebieden" rond de stad? En kan Weesp wel een bestuurscommissie oprichten, vraagt Van Raak (SP). Dat is een bevoegdheid van de gemeenteraad, reageert Ollongren.

De Kamer stemt op 11 februari over de wetsvoorstellen en de bij het debat ingediende moties.